Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Krakowie

Czy wiesz, jak Państwowa Inspekcja Sanitarna dba o zdrową postawę uczniów? 
Do naszych zadań należy m.in. kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne – w tym tych, które dotyczą higieny procesów nauczania. Prowadzimy też działania prozdrowotne, m.in. w zakresie profilaktyki wad postawy.
Pracownicy powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych przeprowadzają w przedszkolach oraz szkołach ocenę dostosowania mebli szkolnych do zasad ergonomii, w tym weryfikują, czy meble, a także sprzęt sportowy posiadają odpowiednie atesty lub certyfikaty. [1]

Jak oceniamy dostosowanie mebli edukacyjnych do zasad ergonomii?
Sprawdzamy m.in.

• czy krzesła i stoły są dostosowane do warunków antropometrycznych, czyli wzrostu i budowy ciała ucznia,
• czy meble są prawidłowo zestawione,
• czy meble są prawidłowo oznakowane,
• czy meble mają prawidłowy stan sanitarno-techniczny, 
• czy meble mają wymagane atesty/ certyfikaty.

W ramach sprawowanego nadzoru nad higieną procesów nauczania w 2024 r. skontrolowano 19 460 placówek pod kątem dostosowania mebli do zasad ergonomii, czyli 59% spośród ujętych w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W porównaniu do poprzedniego roku 2023 odsetek placówek poddanych ocenie spadł o 2 punkty procentowe – w ubiegłym roku skontrolowano 61% spośród ujętych w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej ogółem.
 
Pamiętaj!

Każdy uczeń powinien mieć zmierzoną wysokość ciała i wysokość podkolanową. Na podstawie tych pomiarów określa się rozmiar mebli dostosowany do danego ucznia. 
Wysokość podkolanową mierzy się w butach (od podłogi do zgięcia pod kolanem).
Miara ta powinna być równa wysokości siedziska, z którego korzysta mierzone dziecko lub mieścić się w przedziale określonym w PN.

Zasady prawidłowego siedzenia

• stopy w butach płasko spoczywają na podłodze
• tylna część podudzia nie powinna dotykać krawędzi siedziska
• przednia krawędź siedziska nie może wywierać ucisku na uda
• między górną powierzchnią uda a dolną powierzchnią płyty stołu powinna być zachowana przestrzeń niezbędna do swobodnego ruchu nóg
• wysokość stołu należy dobrać tak, aby łokcie przy kończynie górnej zgiętej pod kątem prostym, leżały na poziomie górnej krawędzi płyty lub nieco poniżej
• oparcie krzesła powinno podpierać kręgosłup w okolicy lędźwiowej oraz poniżej łopatek

Błędy w doborze mebli

SIEDZISKO ZA WYSOKIE

• dziecko nie sięga stopami podłoża, przednia krawędź siedziska uciska naczynia krwionośne dolnej powierzchni ud, powodując zaburzenia w układzie krążenia i w efekcie drętwienie nóg
• za wysoki stół wymusza zbyt wysokie ustawienie ramion, co może powodować ból w okolicach barków i karku oraz prowadzić do zwyrodnienia kręgów szyjnych
• dłuższe siedzenie przy takim stanowisku powoduje opuszczenie ręki niepracującej w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego i przyjęcie pozycji niesymetrycznej, sprzyjającej powstawaniu skrzywień kręgosłupa

SIEDZISKO ZA GŁĘBOKIE

• głębokość siedziska nie może być większa od wymiaru głębokości podkolanowej
• w przypadku zbyt głębokiego siedziska, dziecko broniąc się przed uciskiem krawędzi w okolicy dołu podkolanowego, automatycznie zsuwa się do przodu, a kręgosłup traci podparcie w odcinku lędźwiowym

SIEDZISKO ZA NISKIE

• wymusza nieprawidłową pozycję kończyn dolnych 
• zbyt ostry kąt pomiędzy udami i tułowiem powoduje ucisk narządów wewnętrznych, a także guzów kulszowych, co przy małej podściółce tłuszczowej u dzieci może powodować ból
• unikając niewygody, dziecko prostuje kończyny i nie opiera o podłoże całych stóp

SKUTKI NIEPRAWIDŁOWEGO SIEDZENIA

• napięcie szyi, karku i łopatek
• ból i wady kręgosłupa
• ociężałość w nogach i stopach
• choroby narządu wzroku
• migrena, zaburzenia koncentracji

[1] w oparciu o normy:

• PN-EN 1729-1: 2016-02 - Meble - Krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych - Część 1: Wymiary funkcjonalne,
• PN-EN 1729-2+A1:2016-02 - Meble - Krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych - Część 2: Wymagania bezpieczeństwa i metody badań,

Podstawa prawna

• § 9 ust. 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach
• Art. 4 ust. 1 pkt 7 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 338 ze zm.).