Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna we Wrocławiu

Dzień ten ma na celu uświadomienie przyszłym matkom skutków picia alkoholu w czasie ciąży oraz jego negatywnego wpływu na rozwój płodu. Z ideą ustanowienia Dnia FAS wystąpili rodzice niepełnosprawnych dzieci z płodowym zespołem alkoholowym, aby zwrócić uwagę na problem FAS na świecie

Alkoholowy zespół płodowy -FAS (Fetal Alcohol Syndrome ) jest to zespół wad wrodzonych, obejmujących zaburzenia fizyczne i umysłowe dziecka, które są konsekwencją picia alkoholu przez kobietę w ciąży. Może on wywoływać niepełnosprawność umysłową, wiele dysfunkcji mózgu oraz anomalie rozwojowe i prowadzi do zaburzeń zachowania. Z wielu badań naukowych, jak i praktyk klinicznych wynika, że szkodliwe jest picie alkoholu w ciąży w każdych ilościach – negatywny wpływ na dziecko ma już jednorazowa, nawet niewielka ilość wypitego alkoholu w ciąży.  Alkohol wypity przez kobietę dostaje się do organizmu dziecka, poprzez łożysko wraz z krwią matki, wpływając negatywnie na jego rozwój. Pół godziny po wypiciu napoju alkoholowego przez matkę stężenie alkoholu we krwi dziecka jest takie samo, jak we krwi matki. Na działanie alkoholu szczególnie wrażliwy jest rozwijający się mózg dziecka – część neuronów w mózgu dziecka obumiera, część migruje do niewłaściwych obszarów mózgu lub tworzy nieprawidłowe połączenia

Podstawowe kryteria FAS

1. Przed i pourodzeniowy deficyt wzrostu, wagi ciała i obwodu głowy,
2. Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które wyraża się jako upośledzenie funkcji fizycznych, intelektualnych i społecznych,
3. Zespół fizycznych anomalii wyrażający się mniej lub bardziej widocznymi deformacjami budowy kończyn, twarzy, mięśni i wadami narządów wewnętrznych.

Cechy charakterystyczne wyróżniające dzieci z FAS

1. Charakterystyczne rysy twarzy dziecka - mogą być słabo widoczne u noworodków oraz u osób dorosłych. Najbardziej nasilone są u dzieci między 2 a 10 rokiem życia,
2. Niedobory wzrastania w zakresie długości ciała i masy, rozpoczynające się w okresie prenatalnym i utrzymujące się po urodzeniu, mimo właściwego odżywiania – charakterystyczna jest niska urodzeniowa masa ciała, później – niska masa ciała w stosunku do wzrostu,
3. Nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego – małogłowie, drżenia, nadruchliwość, pobudzenie, nadwrażliwość na bodźce, upośledzenie funkcji poznawczych (m.in. zaburzenia uwagi, pamięci, trudności w rozumieniu pojęć abstrakcyjnych, w ocenie sytuacji, rozwiązywaniu problemów, nieumiejętność uczenia się na własnych błędach), trudności w kontrolowaniu impulsów. Poziom inteligencji większości osób z FAS jest przeciętny, ich IQ mieści się w granicach normy,
4. Wady wrodzone (zwłaszcza serca, uszu, oczu, stawów), rozszczep wargi lub podniebienia, hyper- lub hipotonia (nadmierne lub zbyt małe napięcie mięśniowe).

Badania: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży

Z badań ankietowych zrealizowanych na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego w 2017 r., których celem było zdiagnozowanie poziomu ryzykownych zachowań zdrowotnych kobiet ciężarnych w Polsce oraz ich wpływu na zdrowie potomstwa, wynika iż w porównaniu do badań z 2012 r. zauważany jest spadek liczby szkodliwych dla zdrowia matki i dziecka zachowań takich jak picie alkoholu i palenie papierosów. Wyraźnie zmniejszyła się także liczba kobiet narażonych na bierne palenie w domu i pracy. Wyniki pierwszej edycji (2012 r.) posłużyły określeniu skali zjawiska dotyczącego używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży oraz skutków zdrowotnych wynikających z ich używania dla potomstwa, a także opracowaniu programów edukacyjnych do szkół i zakładów pracy oraz realizacji kampanii społecznej. Powyższe działania miały na celu zmniejszenie zachowań ryzykownych dla zdrowia podejmowanych przez kobiety w wieku prokreacyjnym.

Jednym z większych przedsięwzięć Głównego Inspektoratu Sanitarnego w ww. tematyce, okazał się program edukacyjny dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych pt. „ARS, czyli jak dbać o miłość?” autorstwa dr Krzysztofa Wojcieszka.  Program ten dotyczy profilaktyki używania substancji psychoaktywnych (alkohol, tytoń, narkotyki, dopalacze). Celem programu jest ograniczenie niekorzystnych następstw zdrowotnych, prokreacyjnych i społecznych związanych z używaniem i nadużywaniem substancji psychoaktywnych przez młodzież wchodzącą w dorosłe życie. Program ma wzbudzić u młodzieży refleksję nad ważnymi dla nich wartościami. Jego oryginalnym założeniem jest otwarte i konsekwentne odwołanie się do najbardziej cenionej wartości w życiu ludzkim jaką jest miłość, a mniej do dotychczas stosowanych motywów w rodzaju zdrowia jako takiego lub wolności jako takiej. Zdrowie i wolność są tu rozumiane jako elementy sprzyjające odpowiedzialnej miłości oraz zdrowiu i prawidłowemu rozwojowi kolejnego pokolenia.