Informacje pracodawców o substancjach, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznycho działaniu rakotwórczym i mutagennym

Informacje pracodawców o substancjach, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznycho działaniu rakotwórczym i mutagennym

Zgodnie z § 4 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r.
w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. z 2012 r., poz. 890 z późn. zm.) każdy pracodawca ma obowiązek między innymi składać pisemną informację o substancjach, mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym(zwanychdalej czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi), które występują w jego zakładzie pracy.

Wyżej wymienione rozporządzenie jednoznacznie rozstrzyga, że informacja ta:

1. ma mieć ściśle określoną formę, a mianowicie taką, jaką wskazuje załącznik nr 2
do rozporządzenia,

2. powinna być przekazana do właściwych miejscowo Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i Okręgowego Inspektora Pracy,

3. do organów kontrolnych wskazanych w poprzednim punkcie należy informację przekazać:

a) corocznie do dnia 15 stycznia za poprzedni rok,

b) niezwłocznie w przypadku pracodawcy rozpoczynającego działalność, w tym pracodawcy rozszerzającego działalność na taką, podczas której występują omawiane tu czynniki.

W przypadku odstąpienia od przekazywania danych na temat czynników rakotwórczych i mutagennych jednostka kontrolująca może postawić pracodawcy zarzut naruszenia wymienionego na wstępie przepisu oraz brak troski o zdrowie pracowników z powodu niedostatecznego rozpoznania występujących zagrożeń.

W celu ułatwienia sporządzania informacji na temat czynników rakotwórczych
i mutagennych Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu
i Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu w ramach porozumienia opracowały wspólnie materiały pomocnicze w formie wskazówek i proponowanego pisma przewodniego do tej informacji. Druk wzoru informacji oraz materiały pomocnicze, zamieszczone na niniejszej stronie internetowej, są również dostępne na stronie http://wroclaw.pip.gov.pl.

Jeżeli niżej podane wskazówki okażą się niewystarczające, to dodatkowe informacje można uzyskać w Dziale Higieny Pracy WSSE we Wrocławiu pod nr tel. (71) 328-70-55 wew. 123 lub (71) 329-65-20, lub właściwej terenowo PSSE oraz w Okręgowym Inspektoracie Pracy we Wrocławiu w Sekcji Prewencji i Profilaktyki Wypadkowej – 71 371-04-46 od godz. 10.00.

Wskazówki dla pracodawców z województwa dolnośląskiego do sposobu przygotowania informacji o czynnikach rakotwórczych i mutagennych

(Wersja na dzień: 11.04.2017 r.)

Uwagi ogólne

1. W przekazywanej do WSSE i PIP informacji prosimy ponumerować wszystkie strony. Niezbędne jest także udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na każde pytanie, które znajduje się we wzorze informacji w załączniku nr 2 do przywołanego wyżej rozporządzenia.

2. Informacja o czynnikach rakotwórczych i mutagennych ma taką samą formę niezależnie od tego, czy dotyczy poprzedniego roku kalendarzowego, czy rozpoczynanej właśnie działalności z tymi czynnikami. Dlatego, aby było wiadomo,
o którą sytuację chodzi, konieczna jest jednoznaczna deklaracja pracodawcy,
że dołączone sprawozdanie to informacja wstępna w przypadku rozpoczynania działalności lub informacja okresowa opisująca rok ubiegły. Na prawidłowo oznakowanym piśmie powinien być umieszczony czytelny odcisk pieczęci nagłówkowej firmy. Prosimy sprawdzić, czy jest tam również Regon. Jeżeli nie – to prosimy, aby dopisać go nawet pismem odręcznym.

3. W § 4 ust. 2 rozporządzenia jest jednoznaczny zapis o tym, iż informacje przekazuje sam pracodawca, czyli na jednym druku powinien ująć wszystkie swoje komórki organizacyjne. Nie może być tak, że o każdej z tych komórek składa oddzielną informację. Od podanej tu reguły istnieje wyjątek – gdy jednostki terenowe pracodawcy są w różnych województwach, to wówczas dla każdego z tych województw trzeba sporządzić oddzielną informację obejmującą wyłącznie części składowe zlokalizowane w tym województwie.

Część szczegółowa

A. Dane charakteryzujące stanowisko pracy

1. Sporządzanie informacji najlepiej rozpocząć od części szczegółowej, czyli od miejsca „Dane charakteryzujące stanowisko pracy”.

2. Opisy poszczególnych pól:

- nazwa stanowiska pracy – należy określić stanowisko przyjmując zasadę,
iż wszystkie osoby wpisane jako zatrudnione na tym stanowisku są osobami pracującymi w narażeniu na wszystkie czynniki wpisane do danego stanowiska (stanowisko – ci sami ludzie pracujący z tymi samymi czynnikami i wykonujący te same czynności); pracownika przypisuje się tylko do jednego stanowiska, np. stolarz, stanowisko produkcji kleju, chemiczne czyszczenie odzieży;

- liczba stanowisk danego typu – zlicza się wszystkie takie same występujące
w jednej komórce organizacyjnej; trzeba jednak pamiętać, że, jeżeli praca odbywa się na trzy zmiany, to mamy jedno stanowisko pracy, a nie trzy, lecz nie mniej niż trzech pracowników;

- lokalizacja stanowiska pracy – nazwa działu, wydziału lub jednostki organizacyjnej zakładu pracy; w przypadku występowania kilku takich samych stanowisk pracy
w różnych lokalizacjach wskazane jest podawanie ich adresów;

- rodzaj produkcji, usług lub innej działalności – krótki opis czynności wykonywanych na powyższych stanowiskach pracy, np. cięcie drewna, pranie, czyszczenie odzieży, świadczenie usług medycznych przez służbę zdrowia, np. takich jak wykonywanie zdjęć z wykorzystaniem aparatów rtg.

3. W polach przeznaczonych na substancje chemiczne, ich mieszaniny lub czynniki rakotwórcze lub mutagenne muszą być wpisane nazwy wszystkich tych czynników, które na konkretnym stanowisku pracy występują, (np. pyły drewna twardego, promieniowanie jonizujące).

Z dniem 11.08.2015 r. nastąpiła zmiana § 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia MZz dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, wprowadzona rozporządzeniem z dnia 24 lipca 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1090) – dotyczy wykazu chemicznych czynników rakotwórczych i mutagennych. Polega ona na tym, że obecnie w sprawozdaniach nie wykazuje się już narażenia na czynniki rakotwórcze i mutagenne zaliczone do kategorii 2.

W przypadku substancji chemicznychnależy wymienić substancje chemiczne spełniające kryteria klasyfikacji jako rakotwórcze lub mutagenne kategorii 1A lub 1B zgodnie z rozporządzeniem (CLP) Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającym i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, poz. 1 z późn. zm.), wymienione wtabeli 3.1 załącznika VI do wyżej cytowanego rozporządzenia CLP - substancje sklasyfikowane w sposób zharmonizowany oraz te, które nie zostały wymienione w tabeli 3.1 załącznika VI do CLP – substancje, które nie posiadają zharmonizowanej klasyfikacji;

Wiedzę na temat substancji, które nie zostały wymienione w tabeli 3.1 załącznika VI do CLP – substancje, które nie posiadają zharmonizowanej klasyfikacji należy zaczerpnąć z kart charakterystyki stosowanych chemikaliów, a w przypadku substancji, które wydobywają się z procesu technologicznego – dane na ich temat należy odszukać w bazie danych wskazanej poniżej z uwzględnieniem pkt. 6 czynności, które należy wykonać, aby ją otworzyć.

Rozporządzenie CLP w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej znajduje się na stronie http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:353:0001:1355:PL:PDF

Załącznik VI rozporządzenia CLP, zawierający wykaz zharmonizowanej klasyfikacji i oznakowania substancji chemicznych (tabela 3.1) znajduje się na stronie internetowej europejskiej bazy danych na temat substancji chemicznych:
http://echa.europa.eu/pl/information-on-chemicals/cl-inventory-database

Ponadto, wskazana baza zawiera nazwy substancji chemicznych w międzynarodowej terminologii chemicznej.

Aby ją otworzyć z tekstu tych wskazówek trzeba trzymając wciśnięty klawisz Ctrl najechać kursorem na adres internetowej strony bazy danych i kliknąć lewym przyciskiem myszki, a następnie wykonać następujące czynności:

1) Aby otworzyć okienko wyszukiwania konkretnej substancji należy prawym przyciskiem myszki kliknąć w opcję „CL Inventory”. Następniew polu „Substance name” wpisać międzynarodową nazwę szukanej substancji chemicznej, jeżeli jest znana. W przypadku wątpliwości lub braku tej nazwy lepiej korzystać z pola „Numerical identifier” - wpisać inną daną identyfikującą szukaną substancję np. numer CAS, numer WE lub numer indeksowy.

2) Następnie zaznaczyć pole „Search only harmonised classification and labelling” jeśli wyszukujemy substancję sklasyfikowaną w sposób zharmonizowany, wykazany w rozporządzeniu CLP.

3) Następnie kliknąć pole „Szukaj” (Search).

4) Pojawią się wówczas w tabeli dane na temat klasyfikacji i oznakowania szukanej substancji chemicznej. Aby sprawdzić, czy konkretna substancja w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego została zakwalifikowana do kategorii 1A lub 1B, konieczne jest otwarcie pliku zawartego w ostatniej kolumnie tej tabeli zatytułowanej „Zobacz” (View, kliknąć lupę pod tym słowem).

5) Danena temat substancji, które nie zostały sklasyfikowane w sposób zharmonizowany (nie znajdują się w wykazie rozporządzenia CLP), przykładem może być siarczan hydrazyny (CAS 10034-93-2), cysplatyna (nr CAS 15663-27-1), można odnaleźć we wskazanej bazie danych, wykonując czynności wymienione w punktach 1-5 z pominięciem pkt 2 - nie należy zaznaczać pola „Search only harmonised classification and labelling”.

Informacje o niebezpiecznych/stwarzających zagrożenie substancjach chemicznych i ich mieszaninach oraz ich zaliczeniu do rakotwórczych i mutagennych znajdują się w kartach charakterystyki oraz na etykietach opakowań. Do udostępnienia kart charakterystyki zobowiązani są dostawcy substancji chemicznych i ich mieszanin na podstawie art. 31 Rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18. 12 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (Dz. U.UE.L.2006.396.1 z późn. zm.).

Narażenie na leki cytostatyczne w podmiotach leczniczych!!!

Art. 1. ust. 4 pkt 3a ustawy z dnia 25.02.2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. z 2015 r., poz. 1203) stanowi, że produktów leczniczych w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego nie zalicza się do substancji
i mieszanin chemicznych. Mimo to wskazane jest, aby pracodawcy stosujący leki cytostatyczne dokonali sprawdzenia, czy zawarte w nich substancje czynne, będące substancjami chemicznymi np. cysplatyna - cisplatin (nr CAS: 15663-27-1) nie uzasadniają wykazania narażenia pracowników na dany lek cytostatyczny zawierający substancję czynną o działaniu rakotwórczym i/lub mutagennym w sprawozdaniu – informacji o czynnikach rakotwórczych i mutagennych. Sprawdzenia tego należy dokonać posługując się wymienioną wyżej bazą danych na temat substancji chemicznych: http://echa.europa.eu/pl/information-on-chemicals/cl-inventory-database

W przypadku mieszanin chemicznychnależy wymienić te mieszaniny chemiczne, które zawierają substancje spełniające kryteria klasyfikacji jako rakotwórcze lub mutagenne jak wyżej w stężeniach (wyższych od podanego w tabeli 3.1) rozporządzenia CLP stężenia granicznego lub ogólnego stężenia granicznego wynoszącego 0,1%) powodujących klasyfikację tej mieszaniny jako rakotwórczej lub mutagennej:

a) kategorii 1A lub 1B zgodnie z rozporządzeniem (CLP) Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającym
i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, str. 1 z późn. zm.), wymienione w tabeli 3.1 załącznika VI do wyżej cytowanego rozporządzenia CLP- substancje sklasyfikowane w sposób zharmonizowany oraz te, które nie zostały wymienione w tabeli 3.1 załącznika VI do CLP – substancje, które nie posiadają zharmonizowanej klasyfikacji;

Kody kategorii substancji chemicznych o działaniu mutagennym i rakotwórczym zamieszczono w tabeli 1.1 powyższego załącznika nr VI. Za pomocą tych kodów opisano poszczególne substancje chemiczne w tabeli 3.1 tego załącznika. Poniżej zamieszczono wyciąg z tabeli 1.1 dotyczący działania mutagennego i rakotwórczego.

Tabela 1.1

Wyciąg

Klasa zagrożeń

Klasa zagrożenia i kod kategorii

Działanie mutagenne na komórki rozrodcze

Muta. 1A

Muta. 1B

Rakotwórczość

Carc. 1A

Carc. 1B

Ponadto dla mieszanin sklasyfikowanych jako rakotwórcze lub mutagenne należy podać ich nazwy handlowe lub przeznaczenie oraz nazwy substancji rakotwórczych lub mutagennych wchodzących w skład mieszaniny.

Ze względu na trwający okres przejściowy dla mieszanin chemicznych sklasyfikowanych jako rakotwórcze lub mutagenne kat. 1 lub 2 zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10.08.2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin(Dz. U. z 2015 r., poz. 208) oraz wprowadzonych już do obrotu przed 01.06.2015 r. – do dnia 31.05.2017 r. oznakowanie takich mieszanin na etykiecie nie musi być zgodne z rozporządzeniem CLP, w przypadku gdy zakład pracy nadal stosuje takie mieszaniny chemiczne (a może je zużyć do wyczerpania zapasów) jest również zobowiązany do przedłożenia informacji o czynnikach rakotwórczych lub mutagennych. W informacji należy wymienić wówczas te mieszaniny chemiczne, które zawierają substancje sklasyfikowane jako rakotwórcze lub mutagenne w stężeniach (wyższych od podanego w tabeli 3.2 rozporządzenia CLP stężenia granicznego lub ogólnego stężenia granicznego wynoszącego 0,1%) powodujących klasyfikację tej mieszaniny jako rakotwórczej lub mutagennej:

- kategorii 1 lub 2 zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10.08.2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin(Dz. U. z 2015 r., poz. 208), wymienione w tabeli 3.2 załącznika VI do wyżej cytowanego rozporządzenia CLP - substancje sklasyfikowane w sposób zharmonizowany oraz te, które nie zostały wymienione w tabeli 3.2 załącznika VI do CLP – substancje, które nie posiadają zharmonizowanej klasyfikacji;

W przypadku procesów należy podać nazwę tego procesu oraz nazwy zidentyfikowanych substancji lub czynników rakotwórczych i mutagennych w części szczegółowej sprawozdania. Należy wymienić substancje chemiczne lub czynniki rakotwórcze lub mutagenne określone w § 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.07.2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.Katalog procesów, w których dochodzi do uwalniania czynników rakotwórczych lub mutagennych jest katalogiem zamkniętym i ogranicza się do wymienionych w punkcie drugimzałącznika nr 1. Z tego względu nie należy wpisywać żadnego innego procesu spoza wymienionej tu listy.

B. Charakterystyka narażenia na substancje lub mieszaniny

o działaniu rakotwórczym lub mutagennym

Drogęnarażenia podaje się na przykład na podstawie karty charakterystyki substancji lub mieszaniny. Dokument ten powinien być sporządzony w języku polskim. Gdy tak nie jest, należy uzyskać go od dostawcy substancji bądź mieszaniny. Wymagania dotyczące kart charakterystyki określone został
w Załączniku II do Rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18. 12 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (Dz. U.UE.L.2006.396.1 z późn. zm.).
Średni czas narażenia w czasie jednej zmiany roboczej w dużych podmiotach, które zatrudniają technologów, powinien być podany w uzgodnieniu z nimi.
W pozostałych przypadkach trzeba zasięgnąć opinii bezpośrednich przełożonych osób narażonych, a gdy to okaże się niemożliwe, pozostaje obserwacja dnia roboczego.
Liczba dni narażenia w roku dla prac powtarzalnych codziennie jest równa ilości dni roboczych dla tego roku. Dla innych sytuacji liczbę dni narażenia powinno się ustalać z osobą sprawującą bezpośredni nadzór nad stanowiskiem pracy.
Odpowiedzi na pytanie o wykonaniu pomiarów stężeń w powietrzu (bądź braku takich pomiarów) należy udzielić poprzez postawienie znaku „X” w nawiasach przed właściwym słowem. Jeśli pomiary nie były wykonane, to część objętą podpunktami od 4 do 6 pozostawia się niewypełnioną. W przypadku gdy pracodawca nie dysponuje żadnymi wynikami pomiarów, nie można wstawiać znaku „X” przed słowem „tak”.
Informacje o metodach pomiarów i poziomie narażenia należy przepisać
ze sprawozdań z tych pomiarów. Nieścisłości w sprawozdaniu z pomiarów warunków środowiska pracy wyjaśnia się z laboratorium, które pomiary wykonywało. Zwraca się uwagę, aby podawać rodzaj metody analitycznego oznaczenia danej substancji np. metoda kolorymetryczna, chromatografii cieczowej, chromatografii gazowej oraz wskazać nr Polskiej Normy, którą dokonano oznaczenia, a nie normę dotyczącą strategii poboru próbek. np. PN-Z-04008-7: 2002 lub PN-Z-04008-7: 2002/Az1:2004.
Jeżeli na stanowiskach pracy nie wystąpiło narażenie na azbest, włókna i pyły drewna twardego, podpunkt ten pozostawia się niewypełniony.
Jeżeli substancja rakotwórcza lub mutagenna jest jednym ze składników mieszaniny, to pracodawca powinien podać roczne zużycie całej mieszaniny.
W przypadku trudności w precyzyjnym ustaleniu ilości substancji chemicznej (występującej w postaci własnej lub mieszaniny) należy podać wartość szacunkową. W przypadku procesów technologicznych trzeba podać roczne zużycie zidentyfikowanych substancji lub przynajmniej ich szacunkowe wartości.
Omawianego tu bloku sprawozdania nie sporządza się dla promieniowania jonizującego. W takim przypadku dla uniknięcia wątpliwości można bezpośrednio pod nagłówkiem napisać: „nie dotyczy, a następnie przejść do części C” (promieniowanie jonizujące).

C. Charakterystyka narażenia na promieniowanie jonizujące

1. W tabeli „Zaznacz występujące rodzaje napromienienia” należy zaznaczyć:

a. zewnętrzne, jeżeli napromieniowane jest całe ciało lub fragment skóry,

b. wewnętrzne, jeżeli występuje zjawisko inhalacji aerozoli lub gazów promieniotwórczych (droga oddechowa) lub istnieje ryzyko wchłonięcia izotopu (droga pokarmowa).

2. W tabelach „średnia roczna dawka efektywna (mSv)” należy:

a) do obliczeń wykorzystać odczyty dozymetrów indywidualnych,

b) we wszystkich przypadkach, jeżeli wskazania były poniżej progu czułości metody – jako wartość obliczeniową dla jednego 2-miesięcznego cyklu pomiarowego przyjąć 0,1 mSv,

c) w zakładach pracy, w których nie prowadzi się oceny narażenia metodą dozymetrii indywidualnej lecz pomiarami środowiskowymi przyjąć wartość jednego 3-miesięcznego cyklu pomiarowego na poziomie 0,1 mSv pod warunkiem, że pomiary nie wskazują innych wartości.

3. Wyjaśnienie, co oznaczają osoby zaliczone do kategorii A i B znajduje się w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29. 11. 2000 r. Prawo atomowe (tj. Dz. U. z 2014 r., poz. 1512 ze zm.).

4. Po dane niezbędne do wypełnienia tabel C1 i C2 należy zwrócić się do inspektora ochrony radiologicznej.

5. Część C3 wypełniają głównie kopalnie oraz pracodawcy zajmujący się pozyskiwaniem i przerobem surowców naturalnych takich jak węgiel kamienny
i brunatny, rudy metali, kopaliny stosowane w budownictwie. Aby poprawnie sporządzić ten fragment sprawozdania, konieczne jest zastosowanie się do punktu nr 8 Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi Załącznika nr 5 Zwalczanie zagrożeń do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28. 06. 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia … (Dz. U. nr 139, poz. 1169 z późn. zm.).

Część ogólna

A. Dane identyfikacyjne

1. Kod według PKD (Polska Klasyfikacja Działalności) oprócz czterocyfrowej liczby ma dodatkowe oznaczenie literowe, które jest także ważne i trzeba je również wpisać. Do ustalenia PKD potrzebne jest zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym Regon wydawane przez urząd statystyczny. To zaświadczenie zazwyczaj znajduje się w księgowości. Szczegółowa klasyfikacja PKD zawarta jest w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24. 12. 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), opublikowanym w Dz. U. Nr 251, poz. 1885 z późn. zm.

B. Substancje chemiczne, ich mieszaniny oraz czynniki o działaniu rakotwórczym

lub mutagennym stosowane lub uwalniane w różnych procesach występujące na stanowiskach pracy, lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym

1. Sporządzenie tego bloku sprawozdania należy rozpocząć od podania ogólnej liczby pracowników na wszystkich stanowiskach pracy w danym zakładzie pracy
(z podziałem na mężczyzn, kobiety i kobiety w wieku do 45 lat) narażonych odpowiednio na: chemiczne substancje rakotwórcze lub mutagenne, promieniowanie jonizujące, procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Następnie w odpowiednich tabelach należy podać liczbę pracowników narażonych na poszczególne czynniki rakotwórcze i mutagenne: substancje chemiczne, rodzaje promieniowania jonizującego, procesy technologiczne.Należy pamiętać, że nie może być różnicy pomiędzy ilością czynników rakotwórczych i mutagennych wykazanych w częściach ogólnej
i szczegółowej. Jeżeli część szczegółowa jest wykonana prawidłowo, to sumowanie nie powinno sprawiać żadnych trudności. Dlatego tak istotne jest rozpoczęcie pracy nad informacją od części szczegółowej.

2. W przypadku substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym lub ich mieszanin podaje się nazwę substancji chemicznej występującej w postaci własnej lub w mieszaninie oraz oznaczenie numeryczne substancji (numer WE lub CAS). Oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number, jeżeli jest dostępne (karta charakterystyki substancji/mieszaniny niebezpiecznej).

W przypadku braku numeru CAS lub numeru WE dla substancji chemicznej
o działaniu rakotwórczym lub mutagennym prosi się o wpisanie jej numeru indeksowego.

D. Środki profilaktyczne

1. Odpowiedzi na pytania należy udzielić przez wstawienie znaku „X”
w nawiasach przed właściwym słowem.

2. Neutralizacją jest taki proces fizyczny lub chemiczny, który powoduje,
że substancja traci swoje właściwości rakotwórcze i mutagenne. Usuwanie substancji na zewnątrz pomieszczenia nie jest jej neutralizacją. Tak więc neutralizacja ma miejsce tylko wówczas, gdy do otoczenie pracownika przedostaje się substancja neutralna. Dlatego jeżeli w zakładzie nie istnieje możliwość neutralizacji, to przy odprowadzaniu czynnika do układów neutralizujących trzeba zaznaczyć „nie”. Taka odpowiedź powinna być zawsze przy promieniowaniu jonizującym i izotopach oraz czynnikach, które nie są neutralizowane.

3. Stała kontrola stężeń to monitoring stężeniasprzężony np. z sygnalizacją dźwiękową lub optyczną, gdy stężenie czynnika zbliża się do dopuszczalnego poziomu stężenialub przekracza ten poziom albo zapis na trwałym nośniku emisji mierzonej substancji.Inne sytuacje wymagają odpowiedzi na nie. Pomiary NDS i NDN w ramachokresowych oznaczeń
i dozymetry indywidualne przy sprzęcie rtg nie są stałą kontrolą, ponieważ
o narażeniu pracownik dowiaduje się najczęściej po ustąpieniu zagrożenia.

4. Jeżeli działanie pracodawcy ogranicza się do odprowadzenia substancji poza pomieszczenie pracy, to nie można podawać, że są one bezpiecznie gromadzone, przechowywane lub niszczone. Do tego punktu dodano
w nowym rozporządzeniu, że zapewniono również bezpieczny transport odpadów o działaniu rakotwórczym i mutagennym. Pomocne do ustalenia, czy z takim transportem mamy do czynienia mogą być przepisy ustawy z dnia 19. 08. 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. nr 227, poz. 1367).

5. Zmniejszenie ilości substancji rakotwórczych lub mutagennych ma miejsce, gdy w poprzednim sprawozdaniu wykazano więcej tych substancji niż
w aktualnie sporządzanym. Przy pierwszej informacji o czynnikach rakotwórczych i mutagennych w pytaniu o zmniejszenie ilości substancji
w procesach produkcyjnych należy wpisać „nie” – brak skali porównawczej.

6. Gdy pracodawca stosuje wyłącznie promieniowanie jonizujące, to odpowiedź na pytanie 9) w punkcie 2. powinna brzmieć: nie.

7. W tym segmencie sprawozdania trzeba wybrać jedną z dwóch odpowiedzi. Nie należy dopisywać w nim żadnych uwag, np. „nie dotyczy”.

Podstawy prawne, z których można korzystać przy wypełnianiu informacji:

- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502
z późn. zm.)

- Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach
(Dz. U. z 2015 r., poz. 1203)

- Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz. U. z 2014 r., poz. 1512. z późn. zm.)

- Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. U.UE.L.2006.396.1 z późn. zm.).

- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji
i mieszanin (CLP), zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, poz. 1 z późn. zm.).

Sprawozdania o czynnikach rakotwórczych i mutagennych (koniecznie w takiej formie, aby było wiadomo, czy jest ono początkowe, czy za poprzedni rok) powinny być przekazywane w formie pisemnej.

Zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki oraz innych badań związanych z wykorzystaniem promieniowania jonizującego

Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu informuje, że zostały rozstrzygnięte wątpliwości prawne dotyczące zapisów Ustawy Prawo Atomowe, w sprawie wydawania przez Państwowych Wojewódzkich Inspektorów Sanitarnych zgód na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki oraz innych badań związanych z wykorzystaniem promieniowania jonizującego, zgodnie z art. 33e Ustawy.

Zgodnie z ustaleniami, jednostki ochrony zdrowia działające w oparciu o wydane zezwolenie na podstawie art. 5 ust. 4 Ustawy, maja prawny obowiązek wystąpienia z wnioskiem do właściwego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o wydanie zgody (art. 33e Ustawy Prawo Atomowe).

Jednym z warunków, koniecznych do ubiegania się o wydanie zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki oraz innych badań związanych wykorzystaniem promieniowania jonizującego – jest obowiązek posiadania i wdrożenia na terenie jednostki organizacyjnej właściwych procedur postępowania medycznego.

Podstawą wydania zgody jest więc spełnienie określonych przesłanek mających na celu zabezpieczenie przestrzegania podstawowych wymagań jakości usług i bezpieczeństwa pacjentów.

Zgodnie z interpretacją istniejących w tym zakresie przepisów, postępowanie urzędu właściwego do wydawania zgody na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych – nie może być uzależnione od wydania wzorcowych procedur radiologicznych dla uzasadnionych ekspozycji medycznych uznanych za standardowe.

Podstawą wystąpienia z wnioskiem o wydanie zgody, mogą być więc robocze procedury obowiązujące na terenie jednostki zdrowia.

Należy dodać, że w związku z faktem, iż opracowane wzorcowe procedury radiologiczne podlegają na podstawie art. 33g ust. 7 Ustawy Prawo Atomowe obowiązkowi publikacji w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia, za wiążące należy uważać te wzorcowe procedury, które zostaną opublikowane w obwieszczeniu Ministra Zdrowia.

Należy również przypomnieć, że przepisy w sprawie wydawania zgód na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu, o którym mowa, nie dotyczą rentgenowskich aparatów stomatologicznych oraz urządzeń służących wyłącznie do densytometrii kości. Do wniosku do PWIS o wydanie zgody należy dołączyć następujące dokumenty:

1.kopię zezwolenia na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące wydanego przez organy określone w art. 5 ust. 3 i 4 ustawy Prawo atomowe;

2.wykaz komórek organizacyjnych jednostki ochrony zdrowia, które będą prowadzić działalność objętą zgodą, wraz z adresem tych komórek;

3.imienny wykaz osób uczestniczących w procedurach medycznych w poszczególnych pracowniach wraz z określeniem ich kwalifikacji, w szczególności specjalizacji i staży;

4.wykaz medycznych procedur radiologicznych, które będą wykonywane (wraz z wersją elektroniczną, wysłaną na adres: radiologia.wsse.wroclaw@sanepid.gov.pl);

5.wykaz urządzeń radiologicznych oraz urządzeń pomocniczych wraz z podaniem ich podstawowych parametrów i dat uruchomienia;

6.kopię aktualnego protokołu z wykonania wszystkich testów eksploatacyjnych urządzeń radiologicznych;

7.pisemne oświadczenie podpisane przez kierownika jednostki ochrony zdrowia o posiadaniu księgi jakości, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 33c ust. 9 ustawy Prawo atomowe.

Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu informuje, że w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2014 roku (poz. 85) zostało opublikowane obwieszczenie w sprawie ogłoszenia wykazu wzorcowych procedur radiologicznych z zakresu radiologii - diagnostyki obrazowej i radiologii zabiegowej.

Jest to zgodne z art. 33g ust. 7 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz.U. z 2014, poz.1512).

Niezależnie od tego zostały opublikowane:

1.Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2014 roku w sprawie ogłoszenia wykazu wzorcowych procedur radiologicznych z zakresu medycyny nuklearnej (Dz.Urz. Ministra Zdrowia z 2014r., poz. 81)

2.Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2014 roku w sprawie ogłoszenia wykazu wzorcowych procedur radiologicznych z zakresu radioterapii onkologicznej (Dz.Urz. Ministra Zdrowia z 2014r., poz. 81)

Na tej podstawie od dnia 1 stycznia 2015r., nadzór sanitarny z zakresu higieny radiacyjnej w jednostkach służby zdrowia, prowadzących działalność związaną z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, polegającą na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z wymienionych dziedzin – dotyczyć będzie również spełnienia warunków art. 33e, ust. 3 ustawy Prawo Atomowe i w konsekwencji posiadania lub nie zgody na zakres prowadzonych badań.

W odniesieniu do jednostek nie posiadają zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych, będą wdrażane postępowania administracyjne.