Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku

Podczas demontażu krzyża i gałki na sygnaturce Archikatedry Białostockiej została znaleziona butelka zawierająca list budowniczych tej świątyni napisany w 1903 roku. Butelka była umieszczona w konstrukcji mocującej krzyż.

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Białymstoku został zbudowany w latach 1900-1905 według projektu Piusa Dziekońskiego staraniem księdza dziekana Wilhelma Szwarca. Świątynię konsekrowano w 1931 roku. Od 1945 roku pełniła funkcję kościoła prokatedralnego. W 1980 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego.

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest niewątpliwie jednym z najważniejszych zabytków Białegostoku i regionu. Z upływem czasu, krzyż usytuowany na sygnaturce wymagał naprawy mechanizmu mocowania. Z uwagi na powyższe podjęto decyzję o renowacji krzyża oraz wyremontowaniu jego osadzenia. List budowniczych, odnaleziony podczas demontażu krzyża, stanowi ważny element historii białostockiej katedry. Z pewnością wniósł nowe fakty do dotychczasowo zgromadzonej dokumentacji na temat obiektu. Dokument ten, z 1903 roku, ukazuje listę kluczowych postaci spoza regionu, mających wkład w powstanie Świątyni – podaje Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

W trakcie przebudowy ul. Rządowej (odcinek od wylotu Pl. Stary Rynek do wylotu Pl. Kościuszki – d. Nowego Rynku) odsłonięto część kamiennych fundamentów narożnika pn-zach. budynku, prawdopodobnie dawnego Hotelu Polskiego, zbudowanego w l. 40 XIX w. przez Mateusza Śmiarowskiego. Budynek został zniszczony w 1939 r. i rozebrany po II wojnie światowej. Hotel Polski usytuowany był w narożniku Pl. Kościuszki (d. Nowy Rynek) i ul. Rządowej, która w owym czasie była znacznie węższa niż obecnie, po powojennej przebudowie. Po przeciwnej stronie ul. Rządowej,  w narożniku ul. Rządowej i Krzywe Koło, odsłonięto fragment fundamentu wieży wsch. kościoła jezuitów. Kościół jezuitów na Nowy Mieście wznoszono w kliku fazach od 1621 r., z przerwami przez cały w. XVII i  ostatecznie w latach 1725-31. Monumentalna dwuwieżowa fasada kościoła jezuitów usytuowana była wzdłuż ul. Rządowej na odcinku od ul. Krzywe Koło do obecnej ul. Zjazd, nieistniejącej w czasach budowy kościoła. Kościół został wysadzony przez Niemców w 1944 r. i rozebrany po wojnie, w związku z budową hotelu Polonez.

Ulica Rządowa w Łomży stanowi element historycznego układu urbanistycznego Łomży wpisanego do rejestru zabytków i jednocześnie jest położona na terenie stanowiska archeologicznego – zespół staromiejski (AZP 37-76/1).

Rewolwer Lefaucheux i niemiecka lornetka wojskowa wraz z futerałem zostały przypadkowo odkryte podczas prac budowlanych na jednej z posesji przy ulicy Warszawskiej w Białymstoku. Owinięte w materiał, były ukryte w niewielkim otworze przy piwnicznym okienku.

Broń nie posiada żadnych oznaczeń i pozbawiona jest części kurkowo-spustowej. Z uwagi na dość dużą liczbę odmian tej broni, trudno jednoznacznie określić jej datę produkcji. 

„Podobne rewolwery produkowane były w 2 poł. XIX wieku i używane m.in. przez powstańców styczniowych. Pomimo niekompletności odkryty rewolwer jest bardzo cennym znaleziskiem.” - wskazuje Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Z kolei lornetka to niemiecki model wojskowy z okresu II wojny światowej. Urządzenie nie posiada centralnego regulowania ostrości, dlatego każdy okular należy regulować osobno. Co ciekawe, lornetka została znaleziona razem ze skórzanym futerałem. Na jego wewnętrznej stronie widnieją zapisane tuszem dane osobowe, być może późniejszego właściciela.

„Niestety, nie znamy okoliczności, w jakich oba przedmioty znalazły się w piwnicy jednego z białostockich domów. Może były pamiątką rodziną? Może stanowiły część kolekcji? Niezależnie od tego, z konserwatorskiego punktu widzenia stanowią cenne znalezisko.” - dodaje Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Oba przedmioty zostaną teraz przekazane w depozyt Muzeum Wojska w Białymstoku.

Fragmenty radzieckiego samolotu, prawdopodobnie Ił-2, rozbitego podczas działań wojennych, znaleziono na budowie drogi ekspresowej S61 Suwałki-Budzisko we wsi Słobódka (gmina Szypliszki).

„Pod nadzorem archeologicznym udało się wydobyć i zabezpieczyć silnik Mikulin, działko, chłodnicę i kilkanaście innych elementów samolotu. Znalezisko potwierdziło powtarzaną przez mieszkańców Słobódki historię o zestrzeleniu samolotu przez Niemców najprawdopodobniej w 1944 roku." - wskazuje Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Co ciekawe, poszczególne części maszyny zachowane są w bardzo dobrym stanie. Zostały przejęte przez patrol saperski i jednostkę wojskową w Suwałkach.

Ił-2 to radziecki samolot szturmowy z czasów II wojny światowej zaprojektowany przez Siergieja Iljuszyna. Był jednym z najliczniej produkowanych samolotów wojskowych. Przez wielu nazywany jest „latającym czołgiem” i uważany za najlepszy samolot szturmowy II wojny światowej.