Polska w Austrii

Głównym celem wizyty pana Zalewskiego było przeprowadzenie rozmów z przedstawicielami najwyższych władz Austrii na temat postępów prac związanych z wykupem nieruchomości znajdujących się na terenie dawnego obozu koncentracyjnego KL Gusen oraz planów utworzenia w tym miejscu godnego miejsca pamięci. Ponadto, wizyta służyć miała spotkaniom pana Zalewskiego z młodzieżą i rozmowom na temat zadań, jakie stoją przed młodymi pokoleniami, aby zapobiegać sytuacji i nastrojom, które doprowadziły do wybuchu drugiej wojny światowej.

Prezydent Austrii Alexander Van der Bellen w rozmowie z panem Stanisławem Zalewskim podkreślił jego ogromne zaangażowanie w pracę na rzecz pielęgnowania pamięci. Wspomniał o poprzednich wspólnych spotkaniach, m.in. na terenie byłych obozów koncentracyjnych Mauthausen i Gusen, w maju 2017 roku oraz podczas uroczystości 75. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau w styczniu 2019. Prezydent wskazał na znaczącą rolę strony polskiej w staraniach  o pamięć ofiar byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego KL Gusen. Odnosząc się do władz Austrii  i postępów w procesie wykupu nieruchomości leżących na tym terenie, pan Stanisław Zalewski wyraził słowa podziękowania prezydentowi Van der Bellenowi  za jego wkład i zaangażowanie w tym zakresie. Zaapelował do Prezydenta o otoczenie opieką tego miejsca oraz zadeklarował swoją własną gotowość do współpracy w tworzeniu koncepcji miejsca pamięci Gusen.

Również w rozmowie z ministrem Spraw Wewnętrznych Austrii panem Karlem Nehammerem oraz szefem sekcji IV panem Hermannem Feinerem i dyrektor Mauthausen Memorial panią dr Barbarą Glück pan Zalewski podziękował również rządowi AT za ważny krok i decyzje wykupu, jednocześnie zwrócił się z apelem o uwzględnienie stanowiska środowisk kombatanckich oraz państw pochodzenia ofiar w pracach koncepcyjnych i wykonawczych dotyczących Gusen. Podkreślił, że byłym więźniom nie zależy na spiżowych pomnikach, a znacznie bardziej na miejscach spotkań, wymiany myśli, edukacji. „Kiedy się ludzie spotykają i rozmawiają, wymieniają poglądy, wówczas nie dochodzi do wojen. Prowadząc dialog, wiele spornych spraw można łatwiej wyjaśnić i zrozumieć”. Dla Stanisława Zalewskiego sprawą zasadniczą jest to, by Miejsce Pamięci Gusen było „miejscem żywym, miejscem, w którym pielęgnowana będzie  pamięć”. Ponadto, w rozmowie obie strony podkreśliły konieczność włączenia w proces mieszkańców i władz lokalnych.

Kolejnym ważnym punktem programu wizyty było spotkanie z deputowanymi do Rady Narodowej, należącymi do austriacko-polskiej parlamentarnej grupy przyjaźni. Podczas dyskusji pan Zalewski wyraził podziękowania za aktywność poszczególnych parlamentarzystów, którzy angażują się w pracę na rzecz polityki pamięci. Wskazał na szczególną rolę i znaczenie członków Parlamentu, którego zadaniem jest wyznaczanie drogowskazów dla społeczeństwa. Zaapelował o aktywność w zakresie tworzenia miejsca pamięci Gusen. „Nie słowa, a czyny i dobry przykład stanowią podstawę sukcesu”, powiedział. Prezes Zalewski spotkał się również między innymi z przewodniczącym Międzynarodowej Rady Mauthausen, panem dr Kurtem Scholzem, desygnowanym ambasadorem Republiki Austrii w Polsce pane, Andreasem Stadlerem, posłanką z partii Zielonych, panią Ewą Ernst-Dziedzic, radną (o polskich korzeniach)  miasta Wiednia, panią Katarzyną Greco, działaczem polonijnym panem Janem Ledóchowskim oraz kustoszem Sanktuarium na Kahlenbergu, księdzem rektorem Romanem Krekorą.

Podczas wizyty w Wiedniu pan Stanisław Zalewski miał okazję spotkać się z młodzieżą kilku szkół wiedeńskich oraz z terenu Dolnej Austrii, w tym w ramach projektu EU-Jugendkino. W rozmowach z młodzieżą przybliżał swoje przedwojenne losy, życie nastolatka w okupowanej Warszawie, aktywność sabotażową, która zakończyła się osadzeniem na Pawiaku, a następnie transportem do obozu. W obozach koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau, Mauthausen, Gusen I i Gusen II Stanisław Zalewski spędził łącznie 600 dni. W walce o przetrwanie pomogła mu ogromna miłość do rodziny i silna wiara w to, że wkrótce zobaczy swoją matkę oraz przyjaciół „z ferajny”. Jego przekaz do współczesnej młodzieży  bazuje na potrzebie pielęgnowania  więzi międzyludzkich. Odpowiadając na pytania „o receptę na pokój”, pan Zalewski zaapelował do młodych o „wzajemne zrozumienie i szacunek dla drugiego człowieka bez względu na jego kolor skóry, pochodzenie czy światopogląd”.

W trakcie wizyty pan prezes Zalewski odbył rozmowy z dziennikarzami oraz nagrał wywiad na zlecenie stowarzyszenia Regionu Świadomości, który zostanie wykorzystany do celów edukacyjnych. Część spotkań i rozmów pana Zalewskiego została sfilmowana i stanowić będzie materiał do filmu dokumentalnego, na potrzeby szkół austriackich.

Spotkania w Wiedniu były również okazją do promocji niemieckiego wydania wspomnień pana Stanisława Zalewskiego pt. „Ereignisse und Zeichen der Zeit aus den Jahren 1939-1945”, które ukazały się w 2020 roku nakładem wydawnictwa new academic press.

 

Copyright: P. Lechner / J. Makowecz