XVII edycja akcji medialno-edukacyjnej „Zapal znicz pamięci” - 19 października 2025
Już po raz siedemnasty zachęcamy do zapalenia „znicza pamięci” Ofiarom niemieckich zbrodni dokonanych w ramach operacji „Tannenberg”, „Akcji Inteligencja” oraz „politycznego oczyszczania gruntu” w 1939 r. Każdego roku, w trzecią niedzielę października, przypominamy o tych, którzy jako pierwsi zostali poddani eksterminacji po agresji III Rzeszy Niemieckiej na Polskę.
Chcąc pozbawić naród polski przywódców oraz możliwości tworzenia ruchu oporu, Niemcy metodycznie, głównie na ziemiach wcielonych do III Rzeszy, jesienią 1939 r. zaczęli mordować przedstawicieli lokalnych warstw przywódczych. W dokonanych wówczas setkach egzekucji rozstrzelanych zostało wielu Powstańców Wielkopolskich i Śląskich. Mordowani byli także polscy urzędnicy, nauczyciele, księża, działacze polityczni i społeczni, przedstawiciele ziemiaństwa, związków oraz stowarzyszeń patriotycznych. Część z nich publicznie rozstrzelano na głównych placach polskich miast i miasteczek. Celem tych egzekucji było zastraszenie Polaków i pozbawienie ich chęci stawiania oporu niemieckim okupantom.
Wspólnie pokażmy, że o Nich pamiętamy: o tych, którzy mają swój grób, a na nim tablicę z imieniem i nazwiskiem, ale również o tych, którzy leżą w bezimiennych, masowych mogiłach rozsianych po lasach, celowo oddalonych od skupisk ludzkich. Uczcijmy pamięć tych polskich obywateli, których nadal poszukujemy.
19 października 2025 r. zachęcamy do indywidualnych upamiętnień grobów znajdujących się w okolicy. Do włączenia się w akcję zapraszamy także muzea regionalne, władze samorządowe, przedstawicieli stowarzyszeń, mediów, nauczycieli wraz z uczniami oraz drużyny harcerskie.
Zrób zdjęcia dokumentujące akcję i prześlij je na adres: zapalzniczpamieci@ipn.gov.pl*.
* Wielkość wiadomości z załącznikami nie może przekraczać 10 MB (w jednej wiadomości e-mail). Prosimy o wysłanie maksymalnie pięciu zdjęć (ponumerowanych od 1 do 5) i opisanych według wzoru: nazwa miejsca/autor zdjęcia.
Przypominamy także o konieczności podpisania odpowiednich oświadczeń dołączonych do informacji o przetwarzaniu danych osobowych w związku z udziałem w XVII edycji akcji „Zapal znicz pamięci”. Dotyczą one przetwarzania wizerunku w celu zamieszczenia go na stronach internetowych i oficjalnych profilach w mediach społecznościowych Instytutu Pamięci Narodowej (RODO).
W tym roku finał akcji odbędzie się 19 października 2025 r. w Książu Wielkopolskim, gdzie 20 października 1939 r. niemieckie Einsatzkommando 14 pod dowództwem Gerharda Flescha rozstrzelało na rynku miejskim siedemnastu znamienitych mieszkańców gmin Książ i Dolsk.
Program uroczystości w Książu Wielkopolskim:
- 17:00 – Msza św. w kościele pw. NMP Wniebowziętej i św. Mikołaja.
- 17:45 – Przemarsz na rynek miejski w asyście kompanii honorowej i oficjalne rozpoczęcie uroczystości. Po niej przejście na cmentarz i zapalenie zniczy przy mogile rozstrzelanych.
Jednym z bohaterów tegorocznej akcji „Zapal znicz pamięci” w Wielkopolsce jest Stefan Ludwik Doerffer, zamordowany 19 października 1939 r. w publicznej egzekucji w Książu.
Stefan Ludwik Doerffer (1877–1939) był żołnierzem, administratorem dóbr ziemskich i działaczem społecznym. Po ukończeniu studiów rolniczych na Uniwersytecie w Halle, w 1904 r. otrzymał w administrowanie rozległe dobra należące do hrabiego Maksymiliana Mielżyńskiego. Były to trzy klucze: w Łęce Wielkiej, Pawłowicach i Mchach. Okazał się bardzo sprawnym zarządcą dwunastu majątków i ośmiu folwarków należących do rodziny Mielżyńskich. W 1926 r. objął w dzierżawę Brzóstownię (majątek k. Książa), gdzie zamieszkał ze swoją liczną rodziną. W okresie II RP aktywnie działał także społecznie: m.in. był członkiem rady nadzorczej Cukrowni w Gostyniu i prezesem Kółka Rolniczego w Książu.
Zachęcamy również do skorzystania z internetowej bazy obiektów grobownictwa wojennego przygotowanej przez Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu, a także z publikacji na ten temat.
Akcja medialno-edukacyjna „Zapal znicz pamięci” to wspólny projekt pięciu Oddziałowych Biur Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku, Bydgoszczy, Poznaniu, Łodzi i Katowicach oraz lokalnych rozgłośni radiowych.
Koordynator ponadregionalny akcji: Marta Szczesiak-Ślusarek
Koordynatorzy regionalni: Tomasz Cieślak i dr Katarzyna Florczyk
Patronat honorowy: Marszałek Województwa Wielkopolskiego
Tekst: Tomasz Cieślak