Dialog Społeczny

Powrót

Porozumienia zbiorowe

Ustawa o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (Dz. U. z 2025 poz. 1661) wprowadza nowe zasady ewidencjonowania i udostępniania porozumień zbiorowych (art. 2 pkt 1 ustawy). Nowe zasady dotyczą także zmian do porozumień zbiorowych wprowadzanych w drodze tzw. protokołów dodatkowych (tak jak dotychczas odbywało się to w przypadku układów zbiorowych pracy). Na mocy nowej ustawy, protokół dodatkowy to swoisty rodzaj aneksu do układu zbiorowego pracy, a także do porozumienia zbiorowego. 

Od połowy grudnia 2025 r., wraz z wejściem w życie ustawy, na pracodawcy spoczywa obowiązek zgłoszenia nowo zawartego ze związkiem zawodowym porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego. Obowiązek zgłoszenia dotyczy także informacji o wypowiedzeniu porozumienia zbiorowego.  Ważne: informacje te podlegają zgłoszeniu pod rygorem niewywoływania skutków prawnych. 

Zasady ewidencjonowania porozumień zbiorowych 

W elektronicznej Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy (KEUZP), oprócz układów zbiorowych pracy są także ewidencjonowane porozumienia zbiorowe i protokoły dodatkowe do tych porozumień (art. 30 ust. 2 ustawy). Przede wszystkim są to porozumienia zbiorowe, określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy i stanowiące źródła prawa pracy. Warunkiem ich zaliczenia do źródeł prawa pracy jest ich oparcie „na ustawie”, co znaczy, że możliwość zawarcia porozumienia jest przewidziana w ustawie.

Wpisowi do KEUZP nie podlegają porozumienia zbiorowe zawarte przez pracodawcę i przedstawicieli pracowników wyłonionych w trybie przyjętym u tego pracodawcy. Tylko porozumienia zbiorowe i protokoły dodatkowe zawarte przez organizacje związkowe są ewidencjonowane w KEUZP.

Jakie porozumienia zbiorowe są ewidencjonowane w KEUZP?

W KEUZP są ewidencjonowane porozumienia zbiorowe, o których mowa w następujących ustawach (art. 30 ust. 3 pkt 1 ustawy):

  1. Kodeks pracy,
  2. ustawa z dnia 26 stycznia1982 r. – Karta Nauczyciela 
  3. ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
  4. ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
  5. ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników
  6. ustawia z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców 

W KEUZP są także ewidencjonowane porozumienia zbiorowe nieoparte na ustawie, dotyczące warunków płacy jeżeli są zawarte przez organizację związkową i pracodawcę lub co najmniej dwóch pracodawców lub organizację pracodawców (art. 30 ust. 3 pkt 2 ustawy). Przykładem takiego porozumienia będzie tzw. porozumienie po strajkowe, w którym związek zawodowy i pracodawca uzgadniają np. podwyżkę wynagrodzenia. 

Które porozumienia zbiorowe są oparte na ustawie?

Porozumienia zbiorowe w prawie pracy, których zawarcie jest oparte na ustawie to:

  1. o zawieszeniu stosowania przepisów prawa pracy, jeżeli jest to uzasadnione kondycją finansową pracodawcy (art. 91 k.p. )
  2. o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia (art. 231a k.p. ), które jest drugim z porozumień zbiorowych zawieranych w związku ze złą sytuacją finansową pracodawcy, mającym na celu uzupełnienie regulacji (art. 91 k.p.) 
  3. zawierane w związku z przejściem zakładu pracy na nowego pracodawcę - art. 261 ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1991 r. o związkach zawodowych, dalej „u.z.z.”
  4. w sprawie zasad wykonywania pracy zdalnej (art. 6720 k.p.)
  5. o stosowaniu przerywanego czasu pracy – art. 139 k.p.
  6. o przedłużeniu okresu rozliczeniowego czasu pracy – art. 150 § 3 k.p.
  7. w sprawie wykazu prac w porze nocnej – art. 1517 § 4 k.p.
  8. zawierane w związku z prowadzeniem sporu zbiorowego w trybie ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, zwanej dalej „u.r.s.z.”, a więc:

a.    porozumienie po zakończeniu rokowań (art. 9 u.r.s.z.)
b.    porozumienie zawierane po zakończeniu mediacji (art. 14 u.r.s.z.)
c.    porozumienie zawierane w postępowaniu przed kolegium arbitrażu społecznego (art. 16 u.r.s.z. w związku z § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 1991 r. w sprawie trybu postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego),
d.    - tzw. porozumienie postrajkowe (art. 9 lub art. 14 w związku z art. 17 u.r.s.z.)

9)    w sprawie zwolnień grupowych (art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zwanej dalej „u.s.z.r.p.s.p.”)
10)    zawierane na forum Rady Dialogu Społecznego i Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego (art. 3 i art. 43 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, zwanej dalej „u.r.d.s.i.d.s.”)
11)    w sprawie indywidualnego czasu pracy kierowców (art. 8 ust. 2-4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, zwanej dalej „u.c.p.k.”).

Zgłoszenie dotyczące porozumienia zbiorowego

Zgłoszeniu do KEUZP, pod rygorem niewywoływania skutków prawnych, podlegają informacje dotyczące zawarcia porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego do porozumienia zbiorowego oraz informacje dotyczące wypowiedzenia porozumienia zbiorowego (art. 34 ust. 1 pkt 7 i 8). 

Ze względu na konieczność zbudowania bazy danych stosując się do zasad dyscypliny finansów publicznych, Minister właściwy do spraw pracy utworzy KEUZP w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (art. 52 ust. 1 ustawy). 

Do czasu utworzenia KEUZP obowiązek zgłoszenia dotyczącego porozumienia zbiorowego jest realizowany przez przekazanie informacji do ministra właściwego do spraw pracy, drogą elektroniczną, w zgłoszeniu opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym. Do zgłoszenia dołącza się cyfrowe odwzorowaniem treści porozumienia zbiorowego lub protokołów dodatkowych. 

Minister właściwy do spraw pracy potwierdza prawidłowe dokonanie zgłoszenia informacji drogą elektroniczną i nadaje numer nowemu porozumieniu zbiorowemu. W tej sytuacji porozumienie zbiorowe lub protokół dodatkowy wchodzi w życie z dniem prawidłowo dokonanego zgłoszenia (stosownie do art. 52 ust. 3 zd. 3 w zw. z art. 16 ust. 1 ustawy).

Po utworzeniu KEUZP zgłoszenie porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego do KEUZP polega na wprowadzeniu danych przez formularz systemu teleinformatycznego KEUZP udostępniony na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw pracy, a także załączeniu cyfrowego odwzorowania treści porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego i jest dokonywane przez pracodawcę (art. 31 ust. 1 ustawy).

Zgłoszenie jest opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisane w inny sposób akceptowany przez system KEUZP umożliwiający jednoznaczną identyfikację podmiotu dokonującego zgłoszenia i dnia jego zgłoszenia (art. 31 ust 2 ustawy). 

Porozumienie zbiorowe lub protokół dodatkowy wchodzi w życie z dniem prawidłowo dokonanego zgłoszenia do KEUZP (art. 16 ust. 1 ustawy).

Jakie informacje na temat porozumienia zbiorowego należy zgłaszać?

W zgłoszeniu porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego do ewidencji należy wskazać aktualne w dniu zawarcia informacje o:

  1. tytule porozumienia;
  2. dacie zawarcia porozumienia oraz dacie jego wejścia w życie;
  3. okresie, na który porozumienie zostało zawarte;
  4. stronach porozumienia, ich siedzibach i adresach poczty elektronicznej;
  5. zakresie przedmiotowym porozumienia;
  6. liczbie osób objętych porozumieniem z podziałem na płeć, wiek, niepełnosprawność, wielkość przedsiębiorstwa i sektor, w miarę ich dostępności;
  7. liczbie pracodawców objętych porozumieniem;
  8. nazwach pracodawców objętych porozumieniem wraz z numerami REGON;
  9. kodzie PKD dla każdego pracodawcy objętego porozumieniem, określającym działalność przeważającą, jeżeli pracodawca taki kod posiada.

Informacje, o których mowa w pkt 6 i 7, podlegają zgłoszeniu do KEUZP corocznie w terminie do dnia 15 lutego, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, chyba że nie nastąpiły zmiany w informacjach podlegających zgłoszeniu.

Kto zgłasza porozumienie zbiorowe?

W przypadku porozumienia zbiorowego obejmującego jednego pracodawcę zgłoszenia dokonuje pracodawca, a w przypadku porozumienia zbiorowego obejmującego co najmniej dwóch pracodawców – jeden z pracodawców lub organizacja pracodawców. W porozumieniu zbiorowym obejmującym co najmniej dwóch pracodawców wskazuje się podmiot dokonujący zgłoszenia (art. 31 ust. 3 ustawy).

Potwierdzenie zgłoszenia porozumienia zbiorowego

Zgłoszenie porozumienia zbiorowego do KEUZP uznaje się za prawidłowo dokonane, jeżeli podmiot dokonujący zgłoszenia otrzyma potwierdzenie z KEUZP o przyjęciu danych wraz z numerem automatycznie nadanym porozumieniu zbiorowemu lub protokołowi dodatkowemu w KEUZP (art. 31 ust. 4 ustawy).
W przypadku dokonania zgłoszenia w sposób nieprawidłowy podmiot dokonujący zgłoszenia otrzymuje z KEUZP automatycznie wygenerowaną wiadomość informującą, że zgłoszenie zostało dokonane nieprawidłowo lub nie zawierało wszystkich danych podlegających zgłoszeniu, lub nie było właściwie podpisane (art. 31 ust. 5 ustawy).
Minister właściwy do spraw pracy nie dokonuje weryfikacji treści zgłoszenia do KEUZP ani treści cyfrowego odwzorowania porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego pod względem ich zgodności z przepisami prawa pracy (art. 32 ust. 1 ustawy).

Zasady udostępniania porozumienia zbiorowego przez pracodawcę

Na żądanie osoby objętej postanowieniami porozumienia zbiorowego, pracodawca jest obowiązany udostępnić tekst porozumienia lub protokołu dodatkowego zawartego do tego porozumienia (art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy).
Nie wykonanie powyższego obowiązku stanowi wykroczenie. Zgodnie z art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy, kto w związku z zajmowanym stanowiskiem, nie udostępnia tekstu porozumienia lub protokołu dodatkowego zawartego do tego porozumienia na żądanie osoby objętej postanowieniami porozumienia zbiorowego – podlega karze grzywny.

Treść porozumienia zbiorowego jako informacja publiczna

Treść cyfrowego odwzorowania porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego podlega udostępnieniu w trybie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 902) (art. 32 ust. 2 ustawy).
Dane zawarte w KEUZP na temat porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego, z wyłączeniem treści jego cyfrowego odwzorowania, są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw pracy (art. 34 ust. 3 ustawy).

{"register":{"columns":[]}}