Dialog Społeczny

W posiedzeniu wzięli udział Pan Sebastian Gajewski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz przedstawiciele Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Finansów.

Podczas posiedzenia omówiono problematykę tak zwanego nienależnego przekazywania składek na ubezpieczenia społeczne przez przedsiębiorców: otoczenie prawne, podstawy podejmowania decyzji związanych z dalszym postępowaniem względem przekazanych składek. Pan Minister poinformował, że konstrukcja nienależnie opłaconej składki zawarta jest w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Z nienależnie opłaconą składką mamy do czynienia wtedy, kiedy składka została opłacona mimo braku tytułu do ubezpieczeń społecznych, bądź w sytuacji, w której składka została opłacona w zawyżonej wysokości. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera kompleksową regulację, która obejmuje reakcję na przypadki stwierdzenia stanu nienależnie opłaconej składki. Pan Minister podkreślił, że składki, które są nienależnie opłacone w żadnym wypadku nie są konfiskowane, ani nie przepadają. W ustawie o ubezpieczeniach społecznych, jest zasada, z której wynika, że składka nienależnie opłacona jest zaliczana na poczet składek zaległych, a jeżeli ktoś nie posiada składek zaległych, to jest zaliczana na poczet składek bieżących, a jeżeli ktoś nie posiada składek bieżących, to jest zaliczana na zobowiązania składkowe przyszłe, chyba, że zostanie złożony wniosek o zwrot nienależnie opłaconej składki, który można zgłosić w ciągu 5 lat. Pan Minister poinformował, że obowiązuje analogiczny termin przedawnienia, jak w przypadku zobowiązań składkowych, przy czym termin ten liczy się od dnia zawiadomienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o tym, że składka jest nienależnie opłacona, albo jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zawiadomi o tym, że składka jest nienależnie opłacona od dnia opłacenia składki. Stan nienależnie opłaconej składki powstaje wówczas, kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje stosowną decyzję.

Pan W. Nagel, w związku z omawianym kolejnym punktem posiedzenia dotyczącym powołania Grupy roboczej ds. oszczędzania w IKE, IKZE, PPE i PPK, przedstawił propozycję kandydatury Przewodniczącego Grupy Roboczej oraz zwrócił się z prośbą o przeprowadzenie głosowania mailowego „za” lub „przeciw” do dnia 25 października br., aby prace Grupy  mogły rozpocząć się jak najszybciej. 

W kolejnej części posiedzenia omówiono ustawę o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Pan Minister poinformował, że ustawa koncentruje się na trzech zasadniczych filarach, które dotyczą głównie elektronizacji i usprawnienia komunikacji otwartych funduszy emerytalnych z klientami. Przewidziana jest zamiana zasady, że podstawową formą komunikacji klienta z otwartymi funduszami emerytalnymi są ogłoszenia w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim i w jej miejsce została zaproponowana ogólnopolska strona internetowa, na której będzie publikowany statut otwartego funduszu emerytalnego, jego zmiany oraz wszelkie informacje. Kolejną grupą rozwiązań przewidzianą w ustawie jest elektronizacja umów zawieranych z otwartymi funduszami emerytalnymi oraz oświadczeń, a także innych czynności, które są dokonywane przez członków otwartych funduszy emerytalnych. Trzecim filarem tej ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych są drobne praktyczne usprawnienia działalności otwartych funduszy emerytalnych, np. związane z outsourcingiem niektórych usług (przykładowo: dotyczących prowadzenia rejestru członków otwartego funduszu emerytalnego), czy rozliczaniem kosztów prowadzonych postępowań sądowych przez powszechne towarzystwa emerytalne w imieniu i na rachunek otwartych funduszy emerytalnych. 

Kolejnym omówionym punktem na posiedzeniu była ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pan Minister poinformował, że celem powyższej ustawy jest wprowadzenie zmian w zakresie zasad i trybu składania oraz rozpatrywania wniosków o zasiłek pogrzebowy. Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami co do zasady ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie będzie wymagało wydania decyzji. Przyjęto również wyjątki, gdy taka decyzja będzie wydawana – w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, inną osobę niż członek rodziny, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego. Ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego nie będzie zatem wymagało wydania przez ZUS decyzji, jeżeli zasiłek pogrzebowy przysługuje w kwocie 4000 zł niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu (od dnia 1 stycznia 2026 r. będzie to kwota 7000 zł), tj. gdy koszty te poniosła jedna osoba – członek rodziny zmarłego. Natomiast, jeżeli koszty pogrzebu poniosła osoba obca dla zmarłego lub inny podmiot albo zasiłek pogrzebowy przysługuje proporcjonalnie do  poniesionych kosztów pogrzebu (a nie w kwocie zryczałtowanej), ZUS będzie wydawał decyzję ustalającą prawo do zasiłku pogrzebowego. 

Następnym omówionym punktem na posiedzeniu był projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Pan Minister poinformował, że projekt jest na etapie uzgodnień, opiniowania i konsultacji i jest to projekt ustawy, który stanowi realizację propozycji deregulacyjnej. Wprowadzane ustawą zmiany mają charakter proceduralny i polegają na wprowadzeniu pełnej elektronizacji procesu wnioskowania o przyznanie zasiłków. Obejmie ona również załączniki do tego wniosku, które będą traktowane jako równoważne pod względem skutków prawnych dokumentowi podpisanemu własnoręcznie przez ubezpieczonego (dokumentowi w postaci papierowej). 

W dalszej części omówiono projekt Informacji o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w okresie 2022-2024 oraz projekt Informacji o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (Dz. U. poz. 1717) w okresie 2022–2024. Przedstawiciele MRPiPS poinformowali, że są to już kolejne informacje  odpowiednio trzecia i piąta – i stanowią one wykonanie ustawowych obowiązków, jakie zostały określone w ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw oraz w ustawie z dnia 25 marca 2011 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych. Pierwsza Informacja powinna być przekazana do Sejmu do końca października (została przyjęta już przez Komitet Stały Rady Ministrów), a druga do końca bieżącego roku, przy czym druga Informacja obecnie jest na etapie konsultacji, uzgodnień i opiniowania. Projekty Informacji zostały umieszczone na stronie internetowej MRPiPS oraz przekazane do partnerów społecznych celem wyrażenia opinii oraz zgłoszenia ewentualnych uwag.