Polska we Francji

Wydarzenie pt. „Strategic Solidarity in practice – Polish-French relations and responses to the war in Ukraine”, skierowane do ekspertów francuskich, przedstawicieli instytutów badawczych, korpusu dyplomatycznego oraz mediów, zostało zorganizowane we współpracy z Polskim Instytutem Spraw Międzynarodowych (PISM) oraz z udziałem Francuskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (IFRI), przy wsparciu Banku Gospodarstwa Krajowego oraz pod patronatem medialnym Rzeczpospolitej. Seminarium pozwoliło na potwierdzenie stanowisk Polski i Francji, a także na znalezienie wielu wspólnych punktów w politykach obu krajów, które będą rzutować na przyszłą współpracę zarówno bilateralną, jak na forum Unii Europejskiej.

We wprowadzeniu do seminarium Ambasador RP we Francji Jan Emeryk Rościszewski zaznaczył, że jesteśmy dziś świadkami repozycjonowania geopolitycznego Europy Środkowej, co z kolei prowadzi do konieczności rekalibracji relacji Warszawy z Paryżem. Stwierdził również, że Polska w ewolucji stanowiska państw zachodnich wobec Rosji widzi szanse na merytoryczny dialog. Z kolei, Ambasador Francji w Polsce  Frédéric Billet podkreślił, że wraz z powrotem wojny do Europy czeka nas okres wielkiej niepewności strategicznej. Ocenił, że Polska odgrywa strategiczną rolę hubu pomocy humanitarnej i wojskowej dla Ukrainy, a gościnność Polski i Polaków wobec uchodźców wojennych z Ukrainy budzi wielki podziw i szacunek Francuzów.

W sesji otwierającej seminarium dyskutowali udział wzięli dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM) Sławomir Dębski oraz Francuskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (IFRI) Thomas Gomart. Dyrektor Sławomir Dębski ocenił, że pomimo pewnych różnic, stanowiska Polski i Francji wobec Rosji i Ukrainy ulegają zbliżeniu, a społeczeństwa naszych krajów masowo popierają Ukrainę. Stwierdził także, że Europa nie wyciągnęła wniosków ze współczesnych wojen, między innymi w Libii i Syrii, co utrudnia jej wspieranie Ukrainy, w tym na poziomie militarnym. Prognozował również, że Polska i Francja mogą wspólnie budować i reformować politykę obronną całej UE. W ocenie dyrektora Thomasa Gomart, wojna wzmacnia wielobiegunowy porządek świata, w którym niektóre państwa pozaeuropejskie rosną w siłę, a UE traci wpływy. Unia ponadto straciła na długi czas swoją kluczową przewagę nad resztą świata: bycie w stanie pokoju. Wojna spowodowała jednak także to, że Rosja została wykluczona z globalizacji poprzez uderzenie w kluczowe sektory eksportu takie jak ropa, gaz, zbrojenia, a jednocześnie sama traci wiarygodność w sektorze żywieniowym. Dyrektor Gomart zauważył, że w obecnej sytuacji Polska i Francja muszą wspólnie starać się utrzymać jedność Europy.

We wprowadzeniu do panelu wojskowego seminarium, historyk Jan-Roman Potocki, współautor opracowania „Braterstwo broni. Wsparcie wojskowe Francji dla Polski 1917-1924” przedstawił analogię historyczną między wsparciem Francji dla Polski w wojnie polsko-bolszewickiej, a dzisiejszą pomocą państw Zachodu na rzecz Ukrainy.

Omawiając konsekwencje wojny w Ukrainie dla obronności Europy i współpracy bilateralnej, przedstawiciele sztabów generalnych Polski i Francji potwierdzili, że obecna agresja Rosji na Ukrainę umocniła UE oraz NATO. Generał P. Błazeusz zauważył, że UE zareagowała szybciej niż NATO z uwagi na powołanie misji wsparcia wojskowego dla Ukrainy, w trakcie której żołnierze ukraińscy będą szkoleni na terenie UE, w tym przede wszystkim w Polsce. Odnośnie przygotowania Ukraińców do prowadzenia działań wojennych, ocenił, że konflikt, który w zasadzie to czy się od 2014 roku, spowodował, że Ukraina jest potęgą militarną, od której Zachód może się wiele nauczyć. Stwierdził również, że armia Rosji zachowuje się tak samo od ponad stu lat, popełniając liczne zbrodnie na cywilach. Francuski Generał Peltier ocenił, że choć Ukraina wygrywa wojnę informacyjną, a Rosja jest całkowicie zdyskredytowana na Zachodzie, jej propaganda nadal może odnosić sukcesy w innych częściach świata. Zauważył także wysokie morale wojsk ukraińskich i umiejętność szybkiego uzupełniania strat w sprzęcie i ludziach.
Rozmawiając o współpracy bilateralnej, gen. Błazeusz potwierdził podpisanie wkrótce między Polską i Francją umowy na zakup systemów satelitarnych.

W kolejnej sesji spotkania eksperci dyskutowali na temat nowej strategii dla Europy jaka powinna się wyłonić w wyniku wojny w Ukrainie. Elie Tenenbaum z IFRI uznał, że do NATO należy wzmocnienie obrony i obecności militarnej, oraz polityka odstraszania, UE powinna skupić się na sankcjach i polityce rozszerzenia, jednak podział zadań powinien mieć charakter komplementarny, a nie wykluczający. Łukasz Kulesa z PISM stwierdził, w kontekście relacji z Rosją, że nie można dalej rozmawiać o agendzie NATO i UE, dziś jest ona bowiem wspólna. Ocenił także, że UE osiągnęła swojego rodzaju nową dojrzałość i musi teraz przejść od publikacji strategicznych dokumentów do wcielania ich w życie. Adam Bugajski, Dyrektor Departamentu Polityki Bezpieczeństwa MSZ wygłosił pogląd, że do zadań NATO należą głównie te militarne jak obrona kolektywna, z kolei głównymi zadaniami dla UE powinno być sprawienie, aby w perspektywie wojna była dla Rosji całkowicie nieopłacalna i niemożliwa do kontynuowania, głownie poprzez sankcje oraz uniezależnianie się Europy od Rosji. Manuel Lafont Rapnouil, dyrektor Centrum Analiz francuskiego MSZ, ocenił, że NATO jest kluczem do wspólnej obrony oraz odstraszania Rosji. UE powinna skupić się na wsparciu budżetowym i humanitarnym, przyszłej rekonstrukcji Ukrainy i, w tym kontekście wypracowaniu nowego „planu Marshalla” dla Ukrainy. Przekonywał także, że potrzeba wprowadzenia wielowymiarowych sankcji na Rosję, żeby zapobiec obchodzeniu obecnych restrykcji.

Sesja wieńcząca seminarium była poświęcona kwestii odbudowy Ukrainy i ożywienia gospodarczego UE po obecnym kryzysie. Piotr Arak, dyrektor PIE, uznał, że kluczem do przyszłych sukcesów Ukrainy jest dostęp do wspólnego rynku. W podobnym kontekście ocenił, że Ukraina musi zostać przyjęta do OECD, żeby móc korzystać ze wzorców i doświadczeń Zachodu. Stwierdził, że wiodącą rolę w odbudowie Ukrainy będą posiadać USA, gdyż to one mają najwięcej środków. W tej kwestii zgodził się z nim Matthieu Loussier dyrektor ds. Europy Środkowo-Wschodniej i Afryki z Egis Group, który podkreślił jednak, że Francji zależy na jak największym zaangażowaniu w ten proces UE. Stwierdził, że w kontekście długoterminowej odbudowy i modernizacji gospodarki Ukrainy to UE będzie miała rolę przywódczą. Dyrektor Kamil Kamiński z BGK wskazał, że rekonstrukcja Ukrainy to wbrew pozorom nie tak duże wyzwanie dla Zachodu, a wszystkie jej elementy są co do zasady gotowe. Wyzwaniem dla Ukrainy jest natomiast stworzenie profesjonalnego banku rozwoju, a Francja i Polska mogą zaoferować swoje wzorce w tym zakresie. W końcu ocenił, że Ukraina musi mieć dostęp do wspólnego rynku jeszcze przed przystąpieniem do UE.

Konferencja pokazała, że Polska i Francja w wielu kwestiach podzielają podobne oceny. Zidentyfikowanie obszarów, w których Polska i Francja będą mogły wzmocnić wspólnie działania i połączyć siły na rzecz wsparcia Ukrainy może w przynieść wymierne pozytywne skutki zarówno dla samej Ukrainy, jak i dla przyszłego rozwoju relacji dwustronnych pomiędzy Polską i Francją. Dwa kraje, każdy ze swoją specyfiką, patrząc na współczesne problemy ze swoich perspektyw, są w stanie odegrać istotną rolę w kształtowaniu przyszłej polityki europejskiej i współpracy na kontynencie europejskim.

Kolejną edycję wydarzenia zaplanowano w Warszawie na wiosnę 2023 roku.