Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
w Szczecinie

ZALECENIA I WSKAZÓWKI W PODRÓŻY

WODA I JEDZENIE

Najczęstszą przyczyną zachorowania wśród podróżnych są zimne napoje, woda oraz pożywienie, które mogą być przyczyną nie tylko biegunki podróżnych, ale również zakażenia m.in. durem brzusznym, wirusowym zapaleniem wątroby typu A, czy też cholerą oraz chorobami pasożytniczymi. Żeby więc zminimalizować ryzyko warto dostosować się do kilku podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny:

• Wybieraj napoje świeżo przegotowane lub sprzedawane w fabrycznie zamkniętych opakowaniach np. wodę mineralną.
• Unikaj lodu niewiadomego pochodzenia, dodawanego do napojów.
• Unikaj pożywienia niepoddanego dostatecznej obróbce termicznej (ryzyko minimalizują produkty gotowane, smażone, pieczone).
• Myj w czystej wodzie, wycieraj i obieraj owoce i warzywa przed ich spożyciem.
• Unikaj potraw trzymanych długo w temperaturze pokojowej.
• Zrezygnuj z posiłków oferowanych w jadłodajniach ulicznych, na straganach itp.
• Unikaj surowych lub niedogotowanych jajek, mleka i nabiału, majonezów oraz sosów.
• Unikaj niedogotowanego mięsa i owoców morza.
• Często myj ręce mydłem i dokładnie wycieraj.
• Nie pij wody wodociągowej, która zwykle jest niezdatna do picia w krajach rozwijających się.
• Unikaj picia napojów bezpośrednio z puszek.
• Możesz także myć zęby w wodzie mineralnej butelkowanej lub przegotowanej.

KONTAKTY Z INNYMI LUDŹMI

Do zakażeń może dochodzić również drogą kropelkową. Tak można się zarazić np. odrą, świnką, różyczką, błonicą, meningokokami, gruźlicą, czy też grypą. Oprócz tego w placówkach medycznych, w których poziom sterylności i profesjonalizmu personelu może odbiegać od zachodnich standardów, turysta ryzykuje zarażenie się wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub HIV/AIDS, podczas przyjmowania kroplówki lub leków dożylnie oraz podczas zabiegów tatuażu i akupunktury. Także przypadkowe kontakty seksualne podwyższają ryzyko zakażenia.

OWADY W TROPIKU

W krajach tropikalnych turyści narażeni są na kontakt z różnymi owadami, które mogą przenosić rozmaite choroby, często dla nas egzotyczne i nie zawsze łatwe od razu do rozpoznania przez lekarza. Powszechnie występujące komary w tropiku najczęściej przenoszą żółtą febrę, malarię, gorączkę denga, japońskie zapalenie mózgu i wiele innych chorób, dlatego:

• Staraj się chronić przed ukłuciami, ograniczając przebywanie na świeżym powietrzu między zmierzchem a świtem. W tym czasie noś ubranie przewiewne jednak zakrywające większą część ciała, możesz przed wyjazdem ubranie impregnować specjalnymi środkami przeciwko owadom.
• Korzystaj ze środków odstraszających komary (tzw. repelentów) w postaci płynów, aerozoli, kremów lub sztyftów. Pamiętaj, że należy ich używać ponownie po każdej kąpieli w basenie czy w morzu.
• Zabezpiecz miejsce noclegu: przed zaśnięciem sprawdź szczelność okien, drzwi, siatek w oknach, usuń z pomieszczeń komary.
• W miarę możliwości wybieraj pokoje z klimatyzacją albo korzystaj z moskitiery nadłóżkowej nasączonej insektycydem (np. permetryną).
• U dzieci powyżej 2 miesiąca życia możesz stosować repelenty zawierające DEET, zgodnie z zaleceniami producenta.

Niektóre choroby przenoszone przez owady:

KOMARY         – żółta gorączka (żółta febra) – szczepienie

– japońskie zapalenie mózgu – szczepienie

– denga

– gorączka zachodniego Nilu

– chikungunya

– filariozy

MUCHÓWKI  – leiszmanioza

PLUSKWIAKI – choroba chagasa (trypanosmoza amerykańska)

MUCHY TSE-TSE – śpiączka afrykańska (trypanosmoza afrykańska)

NIEBEZPIECZNE ZWIERZĘTA W TROPIKU

W krajach egzotycznych i tropikalnych zdrowiu podróżnego mogą zagrażać ataki dzikich zwierząt, ukąszenia jadowitych węży, pająków lub skorpionów lub poparzenia przez meduzy. Jednak zdarzają się one rzadko i zagrożenie jest niewielkie. Aby zminimalizować takie ryzyko warto zastosować się do kilku podstawowych zasad:

• W podróży nie drażnić zwierząt, unikać kontaktu z drapieżnikami, bezpańskimi psami i małpami.
• Nie dokarmiać zwierząt i nie pokazywać żywności w otoczeniu małp.
• Na terenach leśnych, w dżungli i terenach wiejskich nosić pełne obuwie. W takich rejonach sprawdzać też i wytrzepywać odzież oraz obuwie przed ich założeniem.
• Podczas wędrówek w tropiku zachować ostrożność przy przechodzeniu przez gęstą trawę, zarośla, sterty liści, mogące być często kryjówkami węży lądowych.
• W przypadku napotkania węża należy zachować spokój i wycofać się ostrożnie – większość gatunków nie jest agresywna, gdy nie czuje zagrożenia.
• Pod wodą nie należy dotykać żadnych zwierząt, nawet martwych i nie należy zbierać muszli w tropiku.
• Podczas kąpieli i nurkowania w okolicy rafy koralowej należy zabezpieczyć się w kombinezon oraz obuwie ochronne.

Niektóre gatunki zwierząt mogą stanowić zagrożenie zakażenia wścieklizną. Jest to śmiertelna choroba wirusowa układu nerwowego, przenoszona przez ssaki, w szczególności przez psy, małpy, lisy nietoperze, kojoty i mangusty. Do zakażenia dochodzi przez pokąsanie przez chore zwierzę, bądź kontakt jego śliny z błonami śluzowymi, spojówkami lub uszkodzoną skórą człowieka. W tropiku dochodzi do większości światowych zachorowań na wściekliznę, dlatego też w każdym przypadku pogryzienia przez zwierzę należy skorzystać jak najszybciej z uzyskania pomocy medycznej, czyli podania szczepionki i surowicy przeciwko wściekliźnie. Warto jednak rozważyć przyjęcie szczepionki przed wyjazdem, szczególnie osobom, które ze względu na charakter podróży mogą być narażone na kontakty ze zwierzętami, wyjeżdżającym na długo do krajów o dużym ryzyku wścieklizny oraz wyjeżdżającym w rejony o trudnym dostępie do opieki medycznej jak również dzieciom, które ze względu na zachowanie są bardziej podatne na zakażenia odzwierzęce.

WYSOKA  TEMPERATURA

W krajach tropikalnych temperatury są zdecydowanie wyższe niż w Europie. Mieszkańcy naszego kontynentu nie są przyzwyczajeni do tego rodzaju warunków klimatycznych, które nie tylko mogą znacznie obniżyć komfort podróżowania, ale nadmierne ciepło i ekspozycja na słońce może mieć bardzo niebezpieczne następstwa w postaci udarów, a nawet zaburzeń funkcjonowania układu sercowego o czym szczególnie powinny pamiętać osoby w średnim i podeszłym wieku, dlatego też należy maksymalnie zabezpieczać się przed słońcem i skutkami odwodnienia. Do najważniejszych wskazówek należą:

• Korzystanie ze słonecznej pogody rozważnie, w szczególności unikanie nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne między godzinami 11:00 a 15:00.
• Używanie kremów z filtrem UV A i UV B, pamiętając aby nałożyć krem przynajmniej 30 min. przed ekspozycją na słońce a drugą warstwę kremu po dłuższej kąpieli w morzu czy w basenie.
• Należy pamiętać o noszeniu nakrycia głowy, które chroni przed nadmiernym nasłonecznieniem,
  a w konsekwencji – przed udarem słonecznym.
• Należy uzyskać informację od lekarza, czy w związku z przyjmowanymi lekami można się opalać.
• Pić dużą ilość płynów.
• Unikać alkoholu oraz napojów zawierających kofeinę.
• Zachować rozsądek, wykonując wysiłek fizyczny.

TURYSTYKA GÓRSKA

Do wędrówki w wysokie góry należy się również dobrze przygotować, ponieważ może wówczas wystąpić zjawisko choroby wysokościowej. Dlatego też należy pamiętać o kilku podstawowych  wskazówkach:

• Wspinając się w górach pamiętaj, aby w ciągu jednego dnia nie pokonywać zbyt dużych wysokości, nie więcej niż 1200 metrów na dobę.
• Unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego.
• Przed osiągnięciem 3000 metrów zrób sobie 1-2 dniowy odpoczynek, który pozwoli Ci się zaadoptować do zmniejszonej gęstości powietrza i obniżonej zawartości tlenu.
• Powyżej 3000 metrów należy robić przynajmniej 1-2 dniowy odpoczynek klimatyzacyjny co ok. 500 metrów w gorę. Ta sama zasada dotyczy przy schodzeniu z wyższych wysokości.
• W przypadku pojawienia się niepokojących dolegliwości należy zrezygnować z dalszej wędrówki.
• Spożywaj posiłki wysokowęglowodanowe.

CHOROBA LOKOMOCYJNA W PODRÓŻY

Obecnie coraz więcej turystów cierpi na chorobę lokomocyjną bez względu na to, czy podróżuje autokarem, samochodem, statkiem, łodzią, czy nawet pociągiem. Szczególnie ta dolegliwość jest uciążliwa podczas podróży z dziećmi, dlatego warto wybierać takie miejsca w środku lokomocji podczas podróży, gdzie wstrząsy czy kołysanie będą najmniej odczuwalne. Podczas podróży autokarem są to miejsca z przodu obok kierowcy, przy oknie. W samolocie poleca się fotele koło skrzydeł i nad kołami, zaś podróżując promem, statkiem lub łodzią należy wybrać kajutę zlokalizowaną jak najbliżej środkowej części statku. Wskazane jest zaopatrzenie się w stosowne leki po wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

DŁUGA PODRÓŻ LOTNICZA LUB AUTOKAREM

Długie przejazdy autokarem lub przeloty, połączone z unieruchomieniem pasażera sprzyjają tworzeniu się zakrzepów w żyłach kończyn dolnych (zakrzepicy żył głębokich) oraz powikłań tego stanu np. zatorów w płucach. Na problemy zakrzepowo-zatorowe w samolocie bardziej narażeni są podróżni w starszym wieku, osoby po niedawno przebytej operacji, turyści z niektórymi zaburzeniami krzepnięcia krwi, chorobą nowotworową, rozpoznaną wcześniej zakrzepicą lub zatorowością, a także kobiety w ciąży oraz stosujące doustne środki antykoncepcyjne lub hormonalną terapię zastępczą. W takich sytuacjach warto skorzystać z porady lekarskiej przed taka podróżą.

• Podczas długich podróży i przelotów regularnie wstawaj, spaceruj i wykonuj ćwiczenia mięśni łydek.
• W trakcie podróży wypijaj duże ilości bezalkoholowych płynów (z wyjątkiem napojów
  z kofeiną, która ma właściwości odwadniające).
• Na podróż ubieraj wygodną, luźną odzież.
• Zastosuj specjalne podkolanówki uciskowe, zwłaszcza podczas długich przelotów
  oraz w przypadku chorób i innych stanów zwiększających ryzyko zakrzepicy.
  Takie profilaktyczne podkolanówki o zmiennym stopniu ucisku dostępne są
  w niektórych aptekach, sklepach ze sprzętem medycznym i rehabilitacyjnym.
• W szczególnych sytuacjach, zgodnie z zaleceniem lekarza, zastosuj przed wylotem
  leki o właściwościach przeciwkrzepliwych.