Instytut Rozwoju Języka Polskiego

W przygotowanym pakiecie dokumentów znajdują się:

• tekst Ram programowych polonijnej edukacji językowo-kulturowej,
• streszczenie pozwalające na lepsze zrozumienie struktury i głównych założeń Ram programowych oraz łatwiejsze poruszanie się po dokumencie (ten dokument nie jest poddawany konsultacjom),
• formularz do zgłaszania uwag.

Uwagi i opinie do tekstu Ram programowych polonijnej edukacji językowo-kulturowej można zgłaszać wyłącznie za pośrednictwem załączonego formularza do zgłaszania uwag. Wypełniony formularz należy przesłać na adres: ramyprogramowe@irjp.gov.pl, w terminie do 30 września br. 

Zgłoszone uwagi zostaną uwzględnione przy opracowywaniu ostatecznej wersji dokumentu. Po zakończeniu konsultacji opublikujemy ich podsumowanie oraz informacje o dalszych działaniach.

Ramy programowe są pierwszą próbą stworzenia uniwersalnego narzędzia dydaktycznego dostosowanego do realiów funkcjonowania szkół polonijnych i wspierającego profesjonalizację nauczania języka polskiego jako dziedziczonego i obcego. Ramy programowe czerpią z bogatego i zróżnicowanego doświadczenia wielu pokoleń nauczycieli polonijnych. Systematyzują i ujednolicają proces nauczania w stopniu korespondującym z rzeczywistą praktyką, bez narzucania rozwiązań niepasujących do tego kontekstu edukacyjnego.  

Ramy programowe prezentują spójną koncepcję obejmującą zbiór konkretnych rozwiązań programowych, dydaktycznych i metodycznych, niezbędnych do organizacji i realizacji procesu nauczania. Mogą zostać wykorzystane przy planowaniu pracy dydaktycznej, konstruowaniu programów i planów nauczania, doborze materiałów edukacyjnych oraz ocenie efektów kształcenia. 

Ramy programowe zostały opracowane na zlecenie Instytut Rozwoju Języka Polskiego przez zespół w składzie: prof. dr hab. Przemysław E. Gębal (koordynacja prac), dr Joanna Dobkowska, dr Sławomira Kołsut, dr Maksi Kozińska, dr Łukasz Kumięga, dr Anna Mikulska, dr hab. Małgorzata Pamuła – Behrens, dr Nina Pielacińska, dr Anna Rabczuk, mgr Katarzyna Radomska-T’Seyen, dr hab. Adrianna Seniów, mgr Justyna Wrona.

Struktura Ram programowych jest typowa dla tego typu dokumentów. Rozpoczyna się wstępem. W kolejności (rozdział 2) opisany został aktualny stan szkolnictwa polonijnego, przede wszystkim sposób funkcjonowania szkół społecznych, a także charakterystykę kadry pedagogicznej oraz uczących się. W tym rozdziale omówione zostały też typy polszczyzny używane za granicą i wprowadza centralną dla całego projektu koncepcję języka polskiego jako (dziedziczonego) języka osobistego wyboru⁷.   

Rozdziały 3 i 4 oferują obszerne uzasadnienie teoretyczne dla przedstawionego modelu zaprezentowane w formie założeń psycholingwistycznych i psychopedagogicznych oraz zasad dydaktyczno-metodycznych. Te części przedstawiają filozofię kształcenia leżącą u podstaw Ram programowych. 

Rozdział 5 pokazuje, jak planować proces dydaktyczny w sposób zindywidualizowany i odpowiadający na konkretne potrzeby edukacyjne. Zastosowano tu formułę case study, co ułatwia przeniesienie założeń na praktykę pracy z uczniami o różnym poziomie znajomości języka polskiego. 

Rozdział 6 zawiera założenia programowe w formie katalogów obejmujących podstawowe obszary leksykalne i struktury gramatyczne oraz katalogi osiągnięć edukacyjnych, strategii uczenia się i kompetencji międzykulturowych.  

W dokumencie znalazły się też trzy załączniki: 

• aneks A, w którym umieszczone zostały dodatkowe informacje na temat trudności i potencjału dzieci uczących się języka polskiego jako dziedziczonego; 
• aneks B i C to narzędzia służące sprawdzeniu czy zajęcia realizują kierunki i założenia ram programowych (aneks B to podręczny katalog monitoringu wdrażania ram programowych w zakresie kierunków, natomiast aneks C to podręczny katalog monitoringu wdrażania ram programowych w zakresie kierunków). 

Ramy programowe polonijnej edukacji językowo-kulturowej stanowią przełomowy krok w profesjonalizacji edukacji polonijnej oraz stworzeniu nowoczesnego systemu nauczania języka polskiego poza granicami kraju. 

Jest to dokument wspierający długofalowy rozwój edukacji polonijnej poprzez zaoferowanie jednolitej podstawy do tworzenia programów, podręczników i materiałów edukacyjnych (zwłaszcza tych realizowanych ze środków publicznych), a także egzaminów certyfikatowych. Dzięki niemu placówki edukacyjne po raz pierwszy będą mogły tworzyć strategie nauczania w oparciu o wspólny standard, co ułatwi współpracę, wymianę doświadczeń i budowanie systemu jakości w edukacji polonijnej. Nauczyciele szkół społecznych zyskają niezbędne wsparcie metodyczne, które umocni ich pozycję jako liderów lokalnych wspólnot językowych.