Krajowy Punkt Kontaktowy
ds. Odnawialnych Źródeł Energii

Eksploatacja wód podziemnych zaliczanych do kopalin (tutaj wód termalnych) jest działalnością koncesjonowaną. Wynika to wprost z przepisów Prawa geologicznego i górniczego, zgodnie z którymi działalność w zakresie wydobywania kopalin ze złóż może być wykonywana po uzyskaniu koncesji.

Państwo reglamentuje możliwość wydobywania kopalin, w związku z tym w celu zgodnego z prawem prowadzenia instalacji geotermalnej, konieczne jest wcześniejsze uzyskanie koncesji na eksploatację wód termalnych.

Uzyskanie decyzji wymagane jest w każdej sytuacji, przed rozpoczęciem wydobywania wody termalnej przez elektrownię lub ciepłownię geotermalną.

We wniosku o udzielenie koncesji określa się:

• właścicieli (użytkowników wieczystych) nieruchomości, w granicach których ma być wykonywana zamierzona działalność, oraz oznaczenie tych nieruchomości zgodnie z ewidencją gruntów i budynków; wymóg ten nie dotyczy poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów; w celu potwierdzenia tych okoliczności należy dołączyć wypis z ewidencji gruntów i budynków;
• prawa wnioskodawcy do nieruchomości (przestrzeni), w granicach której ma być wykonywana zamierzona działalność, lub prawo o ustanowienie którego ubiega się wnioskodawca;
• czas, na jaki koncesja ma być udzielona, wraz ze wskazaniem terminu rozpoczęcia działalności;
• środki, jakimi wnioskodawca dysponuje w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania zamierzonej działalności;
• wykaz obszarów objętych formami ochrony przyrody; wymóg ten nie dotyczy przedsięwzięć, dla których jest wymagana decyzja środowiskowa;
• sposób przeciwdziałania ujemnym wpływom zamierzonej działalności na środowisko;
• firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;
• numer w rejestrze przedsiębiorców w KRS, o ile przedsiębiorca taki numer posiada, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);
• rodzaj i zakres wykonywania zamierzonej działalności;
• złoże kopaliny lub jego część, która ma być przedmiotem wydobycia;
• wielkość i sposób zamierzonego wydobycia kopaliny;
• stopień zamierzonego wykorzystania zasobów eksploatacyjnych ujęcia, w tym kopalin towarzyszących i współwystępujących użytecznych pierwiastków śladowych, jak również środki umożliwiające osiągnięcie tego celu;
• projektowane położenie obszaru górniczego i terenu górniczego, przed-stawione zgodnie z wymaganiami dotyczącymi map górniczych, z zaznaczeniem granic podziału terytorialnego kraju;
• geologiczne i hydrogeologiczne warunki wydobycia, a w razie potrzeby warunki wtłaczania wód do górotworu.

Do wniosku, dołącza się:

• dowody istnienia prawa do korzystania z informacji geologicznej, jakie w zakresie niezbędnym do prowadzenia zamierzonej działalności przysługuje wnioskodawcy oraz kopię decyzji zatwierdzającej dokumentację geologiczną;    
• projekt zagospodarowania złoża, określający wymagania w zakresie racjo-nalnej gospodarki złożem kopaliny, w szczególności przez kompleksowe i racjonalne wykorzystanie kopaliny głównej i kopalin towarzyszących, oraz technologii eksploatacji zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko. Obowiązek ten nie dotyczy koncesji udzielanych przez starostę.

Dodatkowo, we wniosku o udzielenie koncesji określa się również przewidywany sposób prowadzenia ruchu zakładu górniczego, uwzględniający wymagania określone w art. 108 ust. 2 Prawa geologicznego i górniczego oraz prognozowany sposób likwidacji zakładu górniczego, uwzględniający obowiązki określone w art. 129 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego.

Dodatkowo, jeżeli dla przestrzeni objętej wnioskiem została już sporządzona dokumentacja geologiczna, organ koncesyjny może żądać jej przedłożenia.

Do wniosku o udzielenie koncesji, poprzedzonej decyzją środowiskową wydaną w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, dołącza się również załącznik graficzny określający przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz przewidywany obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie, o ile dołączenie tego załącznika było wymagane przez przepisy obowiązujące w dniu złożenia wniosku o wydanie decyzji środowiskowej, w szczególności mapę, o której mowa w art. 74 ust. 1 pkt 3a ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Właściwy organ kontroluje, czy przedłożony wniosek jest prawidłowy pod względem formalnym oraz merytorycznym, w tym w razie konieczności zasięga opinii właściwych podmiotów. W przypadku pozytywnej weryfikacji właściwy organ wydaje decyzję, w której określa:

• rodzaj i sposób wykonywania zamierzonej działalności;
• przestrzeń, w granicach której ma być wykonywana zamierzona działalność;
• czas obowiązywania koncesji;
• termin rozpoczęcia działalności określonej koncesją, a w razie potrzeby - przesłanki, których spełnienie oznacza rozpoczęcie działalności.

Koncesja może określać inne wymagania dotyczące wykonywania działalności objętej koncesją, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska m.in.:

• minimalny stopień wykorzystania zasobów złoża oraz przedsięwzięcia niezbędne w zakresie racjonalnej gospodarki złożem;
• warunki wtłaczania wód do górotworu; w takim przypadku nie stosuje się przepisów o korzystaniu z wód oraz o opłatach za korzystanie ze środowiska.

Koncesja określa również sposób prowadzenia ruchu zakładu górniczego, uwzględniający wymagania określone w art. 108 ust. 2 Prawa geologicznego i górniczego oraz sposób likwidacji zakładu górniczego, uwzględniający obowiązki określone w art. 129 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego.

Koncesja wyznacza również granice obszaru i terenu górniczego. Obszar górniczy podlega zaś wpisowi do rejestru obszarów górniczych i zamkniętych podziemnych składowisk dwutlenku węgla.
Korzystanie ze złóż wód-kopalin poza koncesją na wydobycie wymaga także za-warcia ze Skarbem Państwa umowy ustanawiającej prawo użytkowania górni-czego złoża. Umowę użytkowania górniczego złoża wody termalnej jako kopaliny, zawiera w imieniu Skarbu Państwa marszałek województwa. Prawo użytkowania przysługuje w okresie ważności koncesji wydobywczej. Użytkowanie górnicze wykonywane na podstawie zawartej umowy jest odpłatne. Oznacza to, że użytkownik ma obowiązek zapłaty określonego w umowie wynagrodzenia.

Organ koncesyjny odmawia udzielenia koncesji, jeżeli:

• zamierzona działalność sprzeciwia się interesowi publicznemu, w szcze-gólności związanemu z bezpieczeństwem państwa, w tym z bezpieczeństwem energetycznym, lub z interesem surowcowym państwa lub ochroną środowiska, w tym z racjonalną gospodarką złożami kopalin, realizacją transformacji energetycznej, w tym możliwością pozyskania środków finansowych na potrzeby realizacji tej transformacji  lub uniemożliwiłaby wykorzystanie nieruchomości lub obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z ich przeznaczeniem określonym odpowiednio w MPZP, w planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej lub w przepisach odrębnych, a w przypadku braku tych planów - uniemożliwiłaby wykorzystanie nieruchomości lub obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej w sposób wynikający z planu ogólnego gminy lub z przepisów odrębnych;
• jeżeli wniosek o udzielenie koncesji obejmuje tę samą przestrzeń oraz rodzaj działalności, a w przypadku wniosku o udzielenie koncesji na po-szukiwanie lub rozpoznawanie złoża kopaliny lub koncesji na wydobywanie kopaliny ze złoża – również rodzaj kopaliny, objęte już koncesją udzieloną innemu podmiotowi.

Organ koncesyjny ma możliwość odmowy udzielenia koncesji w przypadku, gdy wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy, na podstawie przepisów ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (Dz.U. 2023 r. poz. 221 z późn. zm.), jeżeli jest to w interesie publicznym, w szczególności związanym z bezpieczeństwem państwa lub ochroną środowiska, w tym z racjonalną gospodarką złożami kopalin.

Do 1 miesiąca,
sprawy szczególnie skomplikowane do 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania (w przypadku złożenia kompletnego wniosku wraz z całą wymaganą dokumentacją).

Koncesji na wydobywanie wód termalnych udziela co do zasady marszałek województwa. Jednakże koncesję na wydobywanie wód termalnych wydaje starosta, jeżeli jednocześnie są spełnione następujące wymagania:

• obszar udokumentowanego złoża nieobjętego własnością górniczą nie przekracza 2 ha;
• wydobycie kopaliny ze złoża w roku kalendarzowym nie przekroczy 20 000 m³;
• działalność będzie prowadzona bez użycia środków strzałowych.

Koncesję udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 3 lata i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca złożył wniosek o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Opłata skarbowa za wydanie koncesji na eksploatację wód termalnych wynosi 616 zł.

Opłata skarbowa za wydanie zaświadczenia wynosi 17 zł i wymagalna jest z chwilą złożenia wniosku. Opłata skarbowa za pełnomocnictwo wynosi 17 zł.

Od decyzji wydanej przez marszałka województwa można odwołać się do ministra właściwego do spraw środowiska, w terminie do 14 dni od doręczenia decyzji.

Jeśli decyzję wydał starosta w takim samym terminie należy złożyć odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. W dalszej kolejności możliwa jest skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i następnie Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Przepisy nie przewidują możliwości składania wniosków elektronicznie, jednak niektóre organy administracji publicznej właściwe do rozpatrzenia sprawy dopuszczają możliwość rozpatrzenia sprawy przez ePUAP.
Dlatego przed złożeniem wniosku zalecana jest weryfikacja takiej możliwości.