Krajowy Punkt Kontaktowy
ds. Odnawialnych Źródeł Energii

Zapewnienie przyłączenia do sieci elektroenergetycznej to etap procesu inwestycyjno-budowlanego, który poprzedza uzyskanie pozwolenia na budowę lub jest z nim procedowany równolegle. Przyłączenie do sieci umożliwia dostarczanie energii elektrycznej wyprodukowanej w instalacji OZE. Wyjątkiem są tzw. instalacje „off grid" - funkcjonujące poza krajowym systemem elektroenergetycznym. Przyłączenie do sieci, w obecnym stanie prawnym, to warunek konieczny dla dostarczania i sprzedaży energii elektrycznej z instalacji OZE.

Zapewnienie przyłączenia do sieci to etap procesu inwestycyjno-budowlanego składający się z następujących elementów:

• uzyskanie przez inwestora warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej;
• podpisanie umowy przyłączeniowej;
• podpisanie umowy na dystrybucję energii elektrycznej.

Warunki przyłączenia do sieci elektroenergetycznej to rodzaj dokumentu wydawany przez operatora systemu dystrybucyjnego albo przesyłowego określający szczegóły techniczne związane z przyłączeniem instalacji OZE oraz stanowiący zobowiązanie operatora do podpisania z inwestorem umowy przyłączeniowej, na podstawie, której instalacja OZE zostanie przyłączona do sieci. Warunki przyłączenia umożliwiają więc „czasową rezerwację miejsca w sieci" dla danej instalacji OZE.

Wniosek o wydanie warunków przyłączenia do sieci składany jest do operatora systemu dystrybucyjnego albo przesyłowego, który jest właścicielem sieci, do której inwestor zamierza przyłączyć instalacje.

Wniosek zazwyczaj składa się z następujących elementów:

• oznaczenie wnioskodawcy, od którego pochodzi wniosek wraz z jego adresem;
• zawarcie treści żądania, tj. wydanie warunków przyłączenia dotyczących konkretnego projektu instalacji OZE;
• określenie maksymalnej rocznej ilości wytwarzanej energii elektrycznej i ilości tej energii dostarczanej do sieci;
• określenie mocy zainstalowanej, osiągalnej, dyspozycyjnej i pozornej jednostek wytwórczych oraz mocy maksymalnej, o której mowa w art. 2 pkt 16 rozporządzenia Komisji (UE) 2016/631 z dnia 14 kwietnia 2016 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący wymogów w zakresie przyłączenia jednostek wytwórczych do sieci;
• określenie zakresu dopuszczalnych zmian obciążeń jednostek wytwórczych lub ich grup;
• określenie liczby przyłączanych jednostek wytwarzania energii;
• określenie wielkości planowanego zapotrzebowania na moc i energię elektryczną w celu pokrycia potrzeb własnych wytwórcy;
• stopień skompensowania mocy biernej związanej z odbiorem energii elektrycznej czynnej na potrzeby własne wytwórcy energii elektrycznej;
• stopień skompensowania mocy biernej związanej z wprowadzaniem wyprodukowanej energii elektrycznej do sieci;
• przewidywane wartości parametrów elektrycznych sieci i transformatorów wchodzących w skład instalacji i urządzeń instalacji OZE;
• określenie mocy minimalnej poboru dla zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia na podstawie art. 11 ust. 6 Prawa energetycznego w przypadku wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej;
• informacje techniczne dotyczące zakłóceń wprowadzanych przez urządzenia, instalacje i sieci wnioskodawcy oraz charakterystykę obciążeń, niezbędne do określenia warunków przyłączenia, w przypadku podmiotów zaliczanych do grup przyłączeniowych I-IV.

Inwestor powinien nadto zawrzeć następujące załączniki:

• wypis i wyrys z MPZP, a w przypadku braku takiego planu, decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla nieruchomości określonej we wniosku;
• dokument potwierdzający tytuł prawny inwestora do korzystania z nieruchomości, na której planowana jest instalacja OZE oznaczona we wniosku;
• plan zabudowy na mapie sytuacyjno-wysokościowej, określający usytuowanie przyłączanego obiektu względem istniejącej sieci;
• certyfikację potwierdzającą parametry techniczne, charakterystykę ruchową i eksploatacyjną przyłączanych urządzeń, instalacji lub sieci;
• schemat elektryczny jednokreskowy przyłączanych urządzeń, instalacji lub sieci, wraz z ich opisem.

Po złożeniu wniosku o wydanie warunków przyłączenia do sieci przez inwestora, operator analizuje, czy zachodzą techniczne oraz ekonomiczne możliwości przyłączenia jednostki wytwórczej. Przyczyny techniczne najczęściej utożsamiane są z dostępnością mocy przyłączeniowej w miejscu przyłączenia - operator bada, czy możliwe jest bezpieczne doprowadzanie energii siecią, nawet w sytuacji obciążeń krańcowych.

W przypadku instalacji OZE o mocy większej niż 2 MW operator zapewnia sporządzenie ekspertyzy wpływu badanego obiektu na system elektroenergetyczny.

Z kolei w ramach przesłanek ekonomicznych operator bada kwestię posiadania środków finansowych na rozbudowę sieci wymaganą do przyłączenia instalacji OZE.

Termin procedowania wniosku o wydanie warunków przyłączeniowych w przypadku instalacji OZE wynosi:

• do 120 dni od dnia złożenia wniosku przez wnioskodawcę zaliczonego do III lub VI grupy przyłączeniowej - dla obiektu przyłączanego do sieci o napięciu wyższym niż 1 kV wyposażonego w źródło lub magazyn energii elektrycznej;
• do 150 dni od dnia złożenia wniosku przez wnioskodawcę zaliczonego do I lub II grupy przyłączeniowej

Warto zwrócić uwagę, że w sytuacji odmowy wydania warunków przyłączenia Prawo energetyczne tworzy warunki do współpracy między operatorem a inwestorem, gdy odmowa przyłączenia jest wynikiem:

• braku technicznych warunków przyłączenia wynikających z braku niezbędnych zdolności przesyłowych sieci, w terminie proponowanym przez podmiot ubiegający się o przyłączenie instalacji OZE, przedsiębiorstwo energetyczne określa planowany termin oraz warunki wykonania niezbędnej rozbudowy lub modernizacji sieci, a także określa termin przyłączenia;
• braku warunków ekonomicznych, przedsiębiorstwo energetyczne może zawrzeć umowę o przyłączenie do sieci ustalając w tej umowie opłatę za przyłączenie w wysokości uzgodnionej z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie do sieci;
• braku warunków technicznych i ekonomicznych - budowę i rozbudowę odcinków sieci służących do przyłączenia instalacji należących do podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci może - w uzgodnieniu z przedsiębiorstwem energetycznym - zapewnić podmiot ubiegający się o przyłączenie.

Warunki przyłączenia są ważne 2 lata od dnia ich doręczenia.

W okresie ważności warunki przyłączenia stanowią warunkowe zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej do zawarcia umowy przyłączeniowej.

Jaki jest koszt wydania warunków przyłączenia?

W terminie do 14 dni od złożenia wniosku do operatora inwestor zobowiązany jest do wpłaty zaliczki na poczet wydania warunków przyłączenia do sieci, wynoszącej 30 zł brutto za każdy kW mocy przyłączeniowej, o którą wnioskuje inwestor (dot. sieci o napięciu wyższym niż 1 kV).

Zaliczka nie może być wyższa niż 3 000 000 zł. W przypadku odmowy wydania warunków przyłączenia do sieci, zaliczka zwracana jest na rachunek inwestora. Jeżeli warunki przyłączenia zostaną przyznane zaliczka przeznaczana jest na poczet opłaty przyłączeniowej.

Po zawarciu umowy przyłączeniowej, koszty przyłączenia ponoszone przez inwestora, w przypadku instalacji OZE o mocy elektrycznej zainstalowanej nie większej niż 5 MW, stanowią połowę wartości nakładów na realizację przyłączenia (nie dot. instalacji prosumenckich). W przypadku instalacji powyżej 5 MW mocy inwestor jest zobowiązany ponieść 100% nakładów na realizację przyłączenia.     

Jak można się odwołać?

W przypadku odmowy wydania warunków przyłączenia, inwestor ma możliwość złożenia wniosku o rozpoznanie sprawy do Prezesa URE na podstawie art. 8 Prawa energetycznego. Decyzje Prezesa URE podlegają z kolei zaskarżeniu do Sądu Okręgowego w Warszawie – wydział Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na podstawie art. 30 ust. 2 Prawa energetycznego.

Czy można złożyć wniosek elektronicznie?

Większość operatorów dopuszcza złożenie wniosku o wydanie warunków przyłączenia w wersji elektronicznej za pomocą specjalnie do tego udostępnionych formularzy zgłoszeniowych.

Umowa przyłączeniowa stanowi podstawę prawną do przyłączenia instalacji OZE do sieci elektroenergetycznej. Jest to kontrakt zawierany między operatorem systemu dystrybucyjnego albo przesyłowego a inwestorem, który stanowi zobowiązanie do wykonania prac przyłączeniowych dla źródła wytwórczego, zgodnie ze specyfikacją techniczną określoną w warunkach przyłączenia do sieci.

W celu realizacji tego zadania obie strony zobowiązują się do wykonania prac mających na celu przyłączenie źródła wytwórczego do sieci dystrybucyjnej. Ewentualne potrzeby dotyczące przebudowy bądź wymiany elementów sieci są wykonywane zgodnie w zapisami wskazanymi w warunkach przyłączenia.

Instalacje OZE są uprzywilejowane w zakresie dostępu do sieci. Operator sieci, o ile istnieją ku temu techniczne i ekonomiczne warunki, w pierwszej kolejności zobowiązany jest do zawarcia umowy o przyłączenie właśnie z instalacją OZE. Poza tym wyrazem preferencji ustawodawcy dla przyłączenia do sieci instalacji OZE jest zredukowanie wysokości opłaty przyłączeniowej dla tych źródeł jedynie do połowy realnych kosztów przyłączenia poniesionych przez operatora.

Termin na wykonanie obowiązków wynikających z umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej

W przypadku umów o przyłączenie do sieci instalacji OZE, termin na pierwsze dostarczenie energii z przyłączanego źródła wytwórczego nie powinien być dłuższy niż 48 miesięcy. Niewprowadzenie energii po raz pierwszy w terminie może skutkować rozwiązaniem umowy o przyłączenie zgodnie z zapisami Prawa energetycznego.

Zabezpieczenie trasy przyłączeniowej

Jednym z najważniejszych elementów umowy przyłączeniowej jest wskazanie punktu przyłączenia do sieci, czyli miejsca, gdzie energia elektryczna wyprodukowana w instalacji OZE będzie wprowadzana do sieci dystrybucyjnej albo przesyłowej.

Jeżeli punkt przyłączenia do sieci znajduje się poza działką inwestora, inwestor odpowiedzialny jest za budowę odcinka przyłącza elektroenergetycznego, łączącego instalację OZE z punktem przyłączenia do sieci. W takim przypadku koniecznym jest uzyskanie tytułów prawnych do nieruchomości leżących na trasie przyłącza elektroenergetycznego.

Sposób zabezpieczenia tytułów prawnych do nieruchomości wzdłuż trasy kablowej zależy od tego, czy przyłącze przebiegać będzie przez działki, na których znajduje się droga (odpowiednio o statusie drogi publicznej bądź nieposiadającej takiego statusu), czy przez nieruchomości stanowiące własność prywatną.

Nieruchomość prywatna

Najczęściej uzyskiwanym tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości prywatnej, na której posadowiona zostanie trasa kablowa, jest służebność przesyłu. Uprawnia właściciela urządzeń przesyłowych – inwestora rozwijającego projekt instalacji OZE, który dopiero zamierza wybudować lub który już wybudował urządzenia przesyłowe – do korzystania z nieruchomości poprzez moż-liwość posadowienia na niej urządzeń przesyłowych i korzystania z nich. Służebność przesyłu to ograniczone prawo rzeczowe skuteczne wobec każdoczesnego właściciela nieruchomości, na której mają być one posadowione. Jest ustanawiana w formie aktu notarialnego oraz podlega ujawnieniu w księdze wieczystej. Może być ustanowiona odpłatnie lub nieodpłatnie, zgodnie z przepisami ustawy – Kodeks Cywilny.

Nieruchomość będąca drogą o statusie drogi publicznej

W przypadku nieruchomości mających status drogi publicznej, tytuł prawny do korzystania z nieruchomości jest regulowany na podstawie ustawy o drogach publicznych – w szczególności przez art. 39 oraz art. 40. Uzyskanie tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości posiadającej status drogi publicznej przebiega w kilku etapach. Pierwszym z nich jest uzyskanie decyzji wydawanej na podstawie przepisu art. 39 ust. 3 i 3a ustawy o drogach publicznych, która jest wydawana przez zarządcę drogi i zezwala na zlokalizowanie w pasie drogowym obiektów budowlanych lub urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego.

Następnie na podstawie przepisu art. 40 ust. 1 i 2 ustawy o drogach publicznych wydawana jest decyzja zezwalająca na zajęcie pasa drogowego w celu: prowadzenia robót budowlanych oraz umieszczenia w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. Decyzja zezwalająca na zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót jest wydawana na okres od kilku do kilkunastu dni i uprawnia do fizycznego wejścia na nieruchomość w celu prowadzenia na niej robót budowlanych.

Decyzja zezwalająca na umieszczenie w pasie drogowym urządzeń wydawana jest na okres kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu lat i stanowi tytuł prawny do umieszczenia
urządzeń. Co istotne, zarówno za zajęcia pasa drogowego w celu prowadzenia robót budowlanych, jak i za umieszczenie w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej pobierane są opłaty. W pierwszym przypadku jest to opłata jednorazowa, w drugim przypadku jest to opłata roczna.

Nieruchomosć drogowa nieposiadająca statusu drogi publicznej

W przypadku gminnych dróg wewnętrznych, nieposiadających statusu drogi publicznej brakuje jednej, usystematyzowanej procedury odnoszącej się do zabezpieczenia trasy kablowej. Zazwyczaj gminy wydają w tym celu nieformalne zezwolenia nieposiadające formy decyzji administracyjnej, w której wyrażają zgodę na lokalizację urządzeń – stanowi to odpowiednik decyzji wydawanej na podstawie przepisu art. 39 ust. 3 i 3a ustawy o drogach publicznych. W dalszej kolejności zawierają zaś z inwestorem umowę dotyczącą oddania nieruchomości do korzystania, w zamian za uiszczenia rocznej opłaty na ich rzecz – stanowi to odpowiednik decyzji wydawanej na podstawie przepisu art. 40 ust. 1 i 2 ustawy o drogach publicznych.

Inna możliwość zabezpieczenia prawa do takiej nieruchomości gruntowej polega na zawarciu, wspominanej wcześniej, służebności przesyłu.

Wskazane powyżej tytuły prawne dotyczące zabezpieczenia trasy kablowej to nie jedyne występujące w obrocie prawnym. Spotkać można również umowy najmu lub umowy nienazwane skonstruowane w sposób podobny do umowy najmu. Niestety nie są to tak trwałe tytuły do nieruchomości, jak te opisane powyżej.