Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa

KOWR w zakresie monitorowania rynku maku m.in.:

• prowadzi rejestr producentów i podmiotów skupujących mak (RM),
• gromadzi dane od producentów maku,
• gromadzi dane od podmiotów skupujących mak.

Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, oprócz przeniesienia obowiązku monitorowania upraw maku do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa spowodowała m.in. rozszerzenie listy potrzeb i celów, na jaki może być uprawiany mak.

W chwili obecnej uprawa maku może być prowadzona:

1) niskomorfinowego – wyłącznie na cele spożywcze, w tym na potrzeby własne oraz na potrzeby nasiennictwa;

2) innego niż niskomorfinowy – wyłącznie na potrzeby przemysłu farmaceutycznego i nasiennictwa.

Mak niskomorfinowy pochodzący z upraw własnych może być przetwarzany
we własnym zakresie na cele spożywcze oraz na potrzeby nasiennictwa.

Powierzchnia uprawy maku niskomorfinowego na potrzeby własne może wynosić nie więcej niż 1 ha rocznie.

Mak niskomorfinowy wykorzystywany jest przede wszystkim jako surowiec spożywczy np. ziarno makowe, składnik wypieków oraz olej makowy tłoczony z nasion stosowany w gastronomii. Niektóre odmiany maku niskomorfinowego uprawiane są jako rośliny ozdobne w związku ze swym atrakcyjnym wyglądem.

Z perspektywy ponad 3-letniego administrowania mechanizmem przez KOWR można zauważyć, iż skala upraw maku jest niewielka, zainteresowanie uprawą i produkcją maku jest małe.

Ponadto, pomimo znacznych ułatwień po przeniesieniu administrowania mechanizmem do KOWR, jeśli chodzi o formalności związane z uprawą i skupem maku nadal trzeba spełnić szereg wymagań, aby móc uprawiać i skupować te rośliny.

Warunkiem prowadzenia działalności w zakresie uprawy lub skupu maku jest uzyskanie wpisu do rejestru maku, który prowadzony jest przez właściwego Dyrektora Oddziału Terenowego KOWR ze względu na miejsce zamieszkania i adres albo siedzibę i adres podmiotu zamierzającego uprawiać bądź skupować mak.

 Warto podkreślić, iż producent, który zamierza rozpocząć prowadzenie działalności w zakresie uprawy maku, powinien złożyć wniosek o wpis do rejestru maku przed rozpoczęciem prowadzenia działalności w zakresie uprawy maku oraz jednocześnie przed ich planowanym wysiewem.

Do wniosku o wpis do rejestru maku, producent dołącza:

• kopię faktury zakupu materiału siewnego kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany w rozumieniu przepisów ustawy o nasiennictwie;
• kopię etykiety z opakowania materiału siewnego tych roślin;
• dowód uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 30 zł, za dokonanie wpisu producenta do rejestru maku.

Natomiast podmiot, który zamierza rozpocząć działalność w zakresie skupu maku, składa wniosek o wpis do rejestru maku przed rozpoczęciem prowadzenia działalności w zakresie skupu maku.

Podmiot zamierzający skupować mak dołącza do wniosku dowód uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 125 zł, za dokonanie wpisu podmiotu skupującego do rejestru maku.

Rejestr maku (RM) prowadzony jest przez Dyrektorów Oddziałów Terenowych KOWR, którzy dokonują wpisu do rejestru na wniosek producenta maku lub na wniosek podmiotu skupującego mak, wydając im zaświadczenie o dokonaniu wpisu.

Wpis ma charakter jednorazowy, należy jednak pamiętać o obowiązku aktualizacji danych zawartych w rejestrze maku.

W przypadku zmiany danych wpisanych do rejestru maku producent maku oraz podmiot skupujący mak powinien złożyć wniosek o zmianę danych w rejestrze w terminie 14 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana tych danych.

Zarówno producent maku, jak i podmiot skupujący mak, mogą zawiesić działalność w zakresie uprawy, jak i skupu tych roślin. Ciąży jednakże na nich obowiązek poinformowania o tym, na piśmie właściwego Dyrektora Oddziału Terenowego KOWR, w terminie 30 dni od dnia zawieszenia tej działalności.

Pamiętać jednocześnie należy, iż uzyskanie wpisu do rejestru maku przez podmioty skupujące, wiąże się również z obowiązkiem przekazywania przez te podmioty Dyrektorowi Oddziału Terenowego KOWR, do końca lipca bieżącego roku kalendarzowego, na piśmie informacji o zawartych umowach na dostarczanie maku wg stanu na dzień 15 lipca bieżącego roku kalendarzowego.

W celu zapewnienia właściwego nadzoru nad realizacją mechanizmu Monitorowanie rynku maku, w tym aktualnych danych zawartych w rejestrze maku, Dyrektor Oddziału Terenowego KOWR przeprowadza kontrole producentów maku oraz podmiotów prowadzących skup maku w zakresie zgodności danych zawartych w rejestrze maku ze stanem faktycznym.

Zgodnie z zapisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii czynności kontrolne są wykonywane co najmniej u:

1. 10% producentów maku w danym roku zbiorów;
2. 10% podmiotów prowadzących skup maku, z zastrzeżeniem, że kontrole u tych podmiotów nie mogą być przeprowadzane częściej niż co 3 lata.

Jednocześnie stwierdzenie nieprzestrzegania przez producentów maku lub podmioty skupujące mak, obowiązków i wymogów określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, może skutkować nałożeniem:

• kary pieniężnej (np.: za uniemożliwienie lub utrudnianie kontroli, umieszczanie we wnioskach danych niezgodnych ze stanem faktycznym, nieterminowe składanie dokumentów);
• kary grzywny (np.: sprzedaż lub skup maku podmiotowi niewpisanemu do rejestru prowadzonego przez KOWR);
• zgłoszeniem na policję (np.: gdy istnieje podejrzenie, że uprawiany, magazynowany, skupowany lub przetwarzany przez producenta lub podmiot mak może być uprawiany na cele inne niż wymienione w art. 45 ust. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.).

W 2022 r. (który był rokiem przejściowym) obowiązywały wydane przez marszałka województwa zezwolenia w zakresie skupu maku oraz wydane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) zezwolenia na uprawę maku, które zachowywały ważność najpóźniej do dnia 31 grudnia 2022 r., a jednocześnie część producentów i podmiotów skupujących składała wnioski o wpis do RM do Dyrektorów Oddziałów Terenowych KOWR. Na koniec grudnia 2022 r. w rejestrze maku w KOWR wpisanych było 11 producentów i 0 podmiotów skupujących.

W kolejnym - 2023 r. gdy wszystkie podmioty, które zamierzały prowadzić uprawę bądź skup maku, były zobowiązane do uzyskania wpisu do rejestru maku w KOWR, przed rozpoczęciem prowadzenia działalności, liczba producentów maku i podmiotów skupujących była wyższa niż w roku poprzednim. Na koniec grudnia 2023 r. w rejestrze maku w KOWR wpisanych było 46 producentów maku i 3 podmioty skupujące.

W 2024 r. na koniec grudnia w rejestrze maku w KOWR wpisanych było 79 producentów maku i 7 podmiotów skupujących.  

Na dzień 31 października 2025 r. liczba producentów wpisanych do RM wynosi – 84, natomiast liczba podmiotów skupujących – 5.

 

W przypadku powierzchni upraw maku początkowo można było zaobserwować tendencję wzrostową. W 2022 r. zgłoszona powierzchnia upraw maku do KOWR wynosiła ok. 7 ha, przy czym najwięcej maku uprawiano w województwie dolnośląskim.

W 2023 r. powierzchnia upraw maku wynosiła ok. 90 ha.  Wówczas największa powierzchnia upraw maku została odnotowana w województwach: świętokrzyskim, zachodniopomorskim i lubelskim.

W 2024 r. powierzchnia upraw maku wynosiła ok. 150 ha. Najwięcej maku uprawiano w województwach: lubelskim, kujawsko-pomorskim i świętokrzyskim.

Natomiast na dzień 31.10.2025 r. powierzchnia upraw maku spadła i wynosi ok. 117 ha. Obecnie najwięcej maku uprawiane jest w województwach: lubelskim i kujawsko-pomorskim.

Powierzchnia uprawy (w ha) maku (w podziale na województwa) wg stanu na 31 października 2025 r.

 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami do uprawy maku dopuszczone są odmiany wpisane do wspólnego katalogu odmian roślin rolniczych, publikowanych przez Komisję Europejską oraz Krajowy Rejestr prowadzony przez Centralny Ośrodek Badania Roślin Uprawnych tj. odmiany, których materiał siewny może być wytwarzany i może znajdować się w obrocie handlowym na terenie Polski, jak i na obszarze Unii Europejskiej.

Największą popularnością wśród producentów maku cieszą się odmiany: Mieszko ok. 74 ha i Agat ok. 38 ha.