Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa

Cele Programu

„Program dla szkół” to unijny projekt realizowany przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Jego głównym celem jest zmiana nawyków żywieniowych dzieci. W ramach Programu uczniowie klas I-V szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia oraz klas I-II ogólnokształcących szkół baletowych, otrzymują bezpłatnie mleko i produkty mleczne oraz owoce i warzywa.

„Program dla szkół” jest inicjatywą, poprzez którą szkoły mogą aktywnie wpływać na dietę uczniów, a także propagować wśród dzieci zdrowy styl życia, w tym właściwe odżywianie.

Rok szkolny 2025/2026 jest już 9. rokiem realizacji Programu. Cieszy się on niesłabnącą popularnością wśród placówek oświatowych. Dociera do ok. 1,8 mln dzieci. Asortyment produktów jest szeroki. Uczniowie otrzymują: mleko białe, naturalne jogurty, kefiry i maślanki, a także jabłka, gruszki, śliwki, truskawki, marchewki, rzodkiewki, paprykę słodką, kalarepę i pomidorki.

Program obejmuje również działania o charakterze edukacyjnym, które realizują szkoły. Uczą one dobrych nawyków żywieniowych, co powinno procentować i przynosić korzyści zdrowotne przez całe ich późniejsze życie. KOWR pokazuje dzieciom, że zdrowe odżywianie może być łatwe, smaczne i atrakcyjne, a dzięki działaniom edukacyjnym, wycieczkom i warsztatom, uczniowie poznają tajniki pracy rolnika, mogą osobiście uprawiać warzywa lub nauczyć się przyrządzać proste zdrowe przekąski.

Właściwa dieta – dlaczego to takie ważne?

Jedno z wyzwań stojących przed współczesną Europą to odwrócenie niepokojącego, ale powszechnego zjawiska niewłaściwej diety, zarówno dorosłych, jak i dzieci oraz wynikających z niego problemów zdrowotnych, przede wszystkim zwiększającej się liczby dzieci cierpiących na nadwagę, a nawet otyłość. Niestety te niekorzystne trendy nie omijają Polski.

Według aktualnych badań przytaczanych przez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, nadwagę, w tym otyłość odnotowano już u 32% polskich dzieci w wieku 8 lat. Natomiast prognozy wskazują, że w 2030 r. w Polsce już nawet co piąte dziecko w wieku 5-9 lat może cierpieć na otyłość. Dlatego ważne jest, aby przeciwdziałać temu zjawisku i należycie wykorzystać okres dzieciństwa do tego, aby w naturalny sposób ukształtować zdrowe nawyki żywieniowe, które zostaną na całe życie. Niestety dzieci rzadko z wiekiem „wyrastają” z otyłości, a aż 80% otyłych nastolatków będzie borykało się z tym problemem w wieku dorosłym. „Program dla szkół” dzięki dużej skali może skutecznie przyczynić się do odwrócenia tych niekorzystnych trendów. Wzorce płynące od grupy rówieśników są jednym z najsilniejszych bodźców determinujących wybory i zachowania dzieci.

Polska na tle innych krajów UE

„Program dla szkół” realizowany jest w UE, jako jedno z działań Komisji Europejskiej na rzecz propagowania zdrowej diety. Na jego realizację przeznacza  ona ok. 220,8 mln euro na rok szkolny (z czego ok. 89,4 mln euro na komponent mleczny, a ok. 131,4 mln euro na komponent owocowo-warzywny). Każde z państw otrzymuje co roku określony budżet, tzw. kopertę krajową, którą powinno efektywnie wydatkować.

Polska otrzymała na rok szkolny 2025/2026 łączny budżet UE w wysokości 24,93 mln euro. Dodatkowo z budżetu krajowego na realizację programu przeznaczono 138,1 mln zł. Biorąc pod uwagę zarówno budżet programu, skalę realizacji, w szczególności odsetek uczestniczących szkół, Polska jest jednym z liderów programu w Unii Europejskiej, obok Niemiec, Hiszpanii, Szwecji, Rumunii, Włoch i Francji. W całej Europie w programie bierze udział ok. 18 mln dzieci ze 130 tysięcy placówek oświatowych, z czego najliczniejszą grupę stanowią uczniowie z Niemiec, Hiszpanii, Polski i Szwecji.

KE pozostawia państwom członkowskim dużo swobody w kształtowaniu formuły programu, jaki będzie w danym kraju realizowany w zależności od lokalnych uwarunkowań. Cel jest wspólny dla wszystkich krajów, ale założenia i sposoby wdrożenia programu w poszczególnych krajach, mogą się między sobą różnić. KE określa główne ramy i podstawowe warunki realizacji programu, ale państwa członkowskie mają dużo elastyczności w określeniu m.in. grupy docelowej programu, produktów, jakie dzieci otrzymują oraz częstotliwości dostaw, rodzaju realizowanych działań edukacyjnych i innych elementów programu. Najpopularniejszą grupę docelową wybieraną przez poszczególne kraje – podobnie jak w Polsce –  stanowią uczniowie szkół podstawowych.

Realizacja Programu

W roku szkolnym 2025/2026 w „Programie dla szkół” uczestniczy prawie 90% uprawnionych uczniów: w komponencie owocowo-warzywnym – ponad 1,8 mln dzieci uczęszczających do 11,8 tys. szkół podstawowych, a w komponencie mlecznym – ponad 1,8 mln uczniów z 11,9 tys. placówek.

„Program dla szkół” to blisko 1,73 mld porcji owocowo-warzywnych i mlecznych udostępnionych dzieciom od roku szkolnego 2017/2018 do końca roku szkolnego 2024/2025. Niesłabnące zainteresowanie Programem ogromnie cieszy, ale KOWR dąży także do zmiany nawyków żywieniowych dzieci – stąd również działania edukacyjne, które prowadzi w szkołach.

Działania edukacyjne skupiają się na kwestiach zdrowego odżywiania, ale również przybliżają dzieciom pochodzenie produktów, które są elementem ich diety, w myśl hasła „od pola do stołu”. Również w tym zakresie państwa członkowskie mają pewną dowolność. W Polsce oprócz działań realizowanych bezpośrednio przez szkoły na podstawie wytycznych Ministerstwa Edukacji Narodowej (co najmniej 2 działania w semestrze), mają miejsce działania finansowane bezpośrednio z budżetu Programu, których zadaniem jest wsparcie działania szkół. KOWR od roku szkolnego 2021/2022 realizuje z sukcesem warsztaty edukacyjne dla dzieci z elementami warsztatów kulinarnych oraz szkolne wycieczki do gospodarstw rolnych, ekologicznych, zakładów przetwórczych, w trakcie których dzieci mogą zobaczyć pracę rolnika i spróbować swoich sił, wykonując proste zadania w gospodarstwie.

W roku szkolnym 2024/2025 KOWR zorganizował 4700 bezpłatnych warsztatów, w których udział wzięło ok. 94 tys. dzieci. Ponadto KOWR zorganizował również 2000 wycieczek szkolnych do gospodarstw rolnych i agroturystycznych, z udziałem ok. 60 tys. uczniów.

W roku szkolnym 2025/2026 uwaga KOWR koncentruje się na kontynuowaniu podobnych inicjatyw edukacyjnych, takich jak warsztaty i wycieczki edukacyjne, mających na celu edukację dzieci w zakresie zdrowego odżywiania oraz poznawania pochodzenia żywności.