Historia
Dawnymi czasy pożary, a zwłaszcza pożary w miastach nie należały do rzadkości. Przyczyna była zwykle taka sama – drewniana zabudowa, duże nagromadzenie palnych materiałów, ciasnota, nieostrożne obchodzenie się z ogniem. Czasem były to naturalne podpalenia. Pożar przeważnie niszczył parę domów i zatrzymywał się na jakiejś naturalnej przeszkodzie. Zdarzało się jednak tak, że podczas niesprzyjających warunków pogodowych ogień niszczył duże fragmenty , a czasem całe miasta.
Na ziemiach polskich, podobnie jak w Europie, aż do XVII wieku zasady walki z pożarami sprowadzały się do powszechnego udziału mieszkańców w akcjach gaśniczych. Szczególny obowiązek spadał na cechy. Poszczególne z nich odpowiedzialne były za dostarczanie wody, sprzętu, koni, inne za prowadzenie akcji gaśniczej i ratowniczej.
Początkowo akcje te miały charakter chaotyczny, z czasem zaczęły przybierać lepiej zorganizowane formy.
Grupy rzemieślników były prowadzone przez swych majstrów i włączały się do akcji. Jedni polewali budynek wodą, inni rozwalali palący się dach lub ściany. Ponieważ byli to ludzie nie mający żadnego przygotowania fachowego, akcje były prowadzone nieskładnie i przynosiły niewielkie korzyści , a i sami mieszkańcy nie kwapili się do pomocy przy pożarze.
Pod koniec XVII wieku w miastach zaczyna się spotykać sikawki. To powoduje konieczność powoływania fachowców do ich obsługi i konserwacji. Zaczęto się zastanawiać nad nadaniem grupom mieszkańców zorganizowanych form działania, co dało początek dla powstania Straży Ogniowych.
Pierwsze wzmianki dotyczące Straży Ogniowej w Augustowie pochodzą z okresu rozbiorów, kiedy Polacy pozbawieni własnej państwowości, podstawowych swobód i wolności całą swą energię skoncentrowali na wszelkiego typu inicjatywach społecznych, a zwłaszcza Straży Ogniowej.
Zgodnie z przepisami Namiestnika Królestwa Polskiego z 15 czerwca 1919 roku na podstawowe wyposażenie każdego domu składał się: bosak, wiadro, drabina. W skład sprzętu p/pożarowego Augustowa w 1834 roku wchodziły:
- 3 sikawki zaprzęgowe
- 151 sikawek ręcznych
- 38 wiader skórzanych
- 38 beczek
- 38 wiader przenośnych
- 10 stągiew
Sprzęt ten trzeba było cały czas odnawiać, gdyż ulegał zniszczeniom podczas akcji. Dokonywali tego najczęściej miejscowi rzemieślnicy. W 1836 roku byli to:
- Fryderyk Krzysztof
- Mateusz Kosicki
- Leyzor Serawiński
Na początku II połowy XIX wieku nastąpiła wymiana kompletnie zużytego sprzętu.
Pierwszą sikawkę średniego kalibru zamówiono w Warszawie w fabryce Żeglugi Parowej hrabiego Zamoyskiego. Dwie kolejne zakupiono we wrześniu 1864 roku w fabryce Roberta Rothe. Były one zbudowane na czterokołowym wozie z dyszlem na parę koni. Miały dwa mosiężne cylindry do tłoków, kiszki parciane w dwóch kawałkach, długie na 56 stóp o średnicy jednego i 2/3 cala. Ich moc określono na „siłę 8 ludzi wyrzucających wodę w górę pionowo na 56 stóp rosyjskich”.
W latach sześćdziesiątych XIX wieku liczba sikawek wzrosła do pięciu. Początkowo sprzęt p/pożarowy latem trzymano pod gołym niebem, jesienią i zimą przechowywany był w pomieszczeniach wynajmowanych przez Jana Truszkowskiego. Po wybudowaniu ratusza na jego zapleczu zaczęto przygotowywać remizę.
Odpowiedzialność za prawidłowe przygotowanie i funkcjonowanie sprzętu gaśniczego spoczywała na Burmistrzu. Z jego nakazu kontrolą sprzętu zajmował się Budowniczy Powiatowy.
W celu utrzymania właściwej gotowości, Burmistrz trzy razy w roku w połowie marca, czerwca i listopada „w porze nocnej w dniu sekretnie oznaczonym” przeprowadzał próbny alarm w całym mieście. Ceremonia zwoływania strażaków polegała na biciu w specjalne dzwony alarmowe wiszące na ulicach, trąbieniu przez trębaczy i głośnym wołaniem „Pali się, Pożar”. Przy większych pożarach bito w dzwony kościelne. Często do akcji przybiegali ludzie z gołymi rękoma, bez sprzętu, a przy samym gaszeniu niejednokrotnie dochodziło do grabieży ocalałego majątku.
Złą organizację walki z pożarami dostrzegł też Car i wydał w 1864 roku nakaz zezwalający na tworzenie Ochotniczych Towarzystw do gaszenia pożarów, nazywanych później Ochotniczymi Strażami Ogniowymi.
Statut augustowskiej Straży Ogniowej został zatwierdzony 11 lutego 1882 roku. Sama straż została otwarta w październiku tegoż roku. Nadzór nad jej działalnością sprawowała rada. Jej pierwszym prezesem był A. K. Pawłowski, zaś członkami zarządu J. Jaworski i J. M. Berg, naczelnikiem – F. K. Kryniewski.
W 1890 roku przewodniczącym rady był ksiądz M. Stępkowski, członkami zarządu:
- ks. Mieczysław Tereszkiewicz
- notariusz Michał Skorupa
- aptekarz Antoni Pluciński
- kasjer miejski Jan Warakomski
Strażacy podlegali Naczelnikowi straży, który odpowiadał za jej działanie.
W 1904 roku Straż Ogniowa w Augustowie liczyła 76 członków
W 1907 roku 30 czerwca odbyło się uroczyste poświęcenie i wręczenie sztandaru
Na uroczystość przybyła delegacja strażaków z Suwałk. Strażacy przy akompaniamencie własnej orkiestry pod batutą Zygmunta Maliszewskiego udali się do kościoła na mszę, gdzie nastąpiło poświęcenie sztandaru. Przemówienie wygłosił prezes Rady rejent Antoni Rykowski i Naczelnik Włodzimierz Ślusarski.
Straż Ogniowa w okresie zaborów oprócz zadań p/pożarowych uświetniała uroczystości religijne, organizowała bale, zbiórki dobroczynne. Była rzeczywistym organizatorem życia społeczno – kulturowego i towarzyskiego. Jednoczyła pozbawionych niepodległości Polaków. Stanowiła płaszczyznę współdziałania inteligencji z rolnikami, rzemieślnikami i robotnikami. Była jak mówił Naczelnik Ślusarski „Łącznikiem, spoidłem danego społeczeństwa”.
Po I wojnie światowej Augustów powrócił do Rzeczypospolitej. Spowodowało to prężny rozwój organizacji społecznych i kulturalnych. Organizacją pracującą na rzecz całej społeczności Augustowa była Ochotnicza Straż Pożarna. Komendantem jej w latach dwudziestych był Ignacy Stolarski, następnie Stanisław Winiarczyk i Antoni Choroszewski.
W latach 30 – tych w Augustowie najlepiej wyposażona w sprzęt była Straż Miejska posiadająca autopogotowie i dwie motopompy o wydajności 1500 l/min oraz tabor ręczny. W tym samym czasie zaczęły powstawać Zakładowe Straże Ogniowe. Posiadały je Tartak na Lipowcu, dworzec kolejowy i wojsko. W stadium organizacji znajdował się pluton Straży przy Zarządzie Dróg Wodnych.
10 maja 1939 roku Rada Miejska Augustowa postanowiła zakupić nowe węże i nowy sprzęt strażacki, a w mieście wykopano 14 otwartych zbiorników wodnych.
Rozwój Ochotniczej Straży Pożarnej w Augustowie zahamowała II wojna światowa. Podczas walk zostały zniszczone całe ulice, spalone domy. Strażacy czynnie włączyli się do walk w obronie ojczyzny. Wielu z nich w sierpniu 1939 roku stawiło się powszechnej mobilizacji., a w czasie okupacji weszło do tajnych struktur konspiracyjnych. Część z nich przypłaciła to życiem.
Tak w dużym skrócie można przedstawić historię Straży Ogniowej w Augustowie od XVIII wieku do zakończenia II Wojny Światowej.
Po II Wojnie Światowej
Augustowska Straż Pożarna po woje znajdowała się na terenie dworca PKS przy Rynku Zygmunta Augusta. Budynki strażnicy składały się z jednego garażu, magazynu, dyżurki oraz sypialni. Na wyposażeniu znajdowały się drabiny oraz inny podręczny sprzęt gaśniczy. Dumą strażaków był samochód gaśniczy z motopompą marki Bedford.- jak na tamte czasy dość nowoczesny i niezawodny.
Początek zmianom w funkcjonowaniu Straży Pożarnej dała ustawa sejmowa o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji z dnia 4 lutego 1950 roku. Ustaliła ona państwowe organy ochrony przeciwpożarowej: Komendę Główną Straży Pożarnej, Komendy Wojewódzkie Straży Pożarnych oraz Powiatowe Komendy Straży Pożarnych.
Do zakresu działania komend należało: kierownictwo i nadzór nad całokształtem ochrony przeciwpożarowej. Po nowelizacji ustawy w dniu 21 października 1951 roku po raz pierwszy w ochronie przeciwpożarowej ustalono zawodowy korpus pożarnictwa, obejmujący oficerów, podoficerów oraz szeregowych.
Rozbudowa miasta Augustowa i wsi z terenu powiatu spowodowały rozbudowę strażnicy o cztery garaże drewniane i magazynek, sukcesywnie wymieniano stary sprzęt gaśniczy, otrzymano też nowe samochody gaśnicze GBM i GBAM karosowane na podwoziu Stara.
W 1959 roku w augustowskiej komendzie zawodowej Straży pełniło służbę 16 osób w systemie dwuzmianowym, po 6 osób na zmianie.
W celu poprawy bazy lokalowej oraz warunków pełnienia służby p/pożarowej w roku 1968 rozpoczęto budowę nowej strażnicy przy ulicy Brzostowskiego. W roku 1971 uroczyście oddano ją do użytku.
Zmiany ustrojowe jakie zaszły w kraju po1989 roku spowodowały, że dotychczasowy system ochrony p/pożarowej w dużym stopniu rozmijał się z nowymi rozwiązaniami strukturalno – administracyjnymi. 24 sierpnia 1991 roku Sejm uchwalił dwie ustawy: o ochronie przeciwpożarowej oraz o Państwowej Straży Pożarnej, jako zawodowej, umundurowanej i wyposażonej w specjalistyczny sprzęt formacji przeznaczonej do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Zakres działania augustowskiej Komendy Straży Pożarnej uległ znacznemu zwiększeniu przede wszystkim o tematykę ratownictwa technicznego, chemiczno – ekologicznego i medycznego. Z racji położenia Augustowa w jednostce prężnie zaczęła działać sekcja ratownictwa wodnego. Wielokrotnie uczestnicząca w działaniach ratowniczych na własnym terenie, jak i wyjeżdżająca na teren całego kraju.
W 1993 roku Komenda Rejonowa PSP w Augustowie otrzymała samochód marki VW Transporter z przeznaczeniem na samochód SLRt. Spowodowane to było zwiększającą się ilością wypadków drogowych na drogach międzynarodowych przebiegających przez miasto Augustów.
W dniu 6 czerwca 1996 roku odbyła się na Rynku Zygmunta Augusta w Augustowie uroczystość nadania sztandaru Komendzie Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Augustowie. Nadania sztandaru, który ufundował Społeczny Komitet w Augustowie, dokonał w imieniu Ministra Spraw Wewnętrznych, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej nadbryg. Feliks Dela. W trakcie uroczystości, która była połączona z wojewódzkimi obchodami Dnia Strażaka „96” nadano nominacje na wyższe stopnie służbowe oraz odznaczenia państwowe i resortowe. Oprócz władz wojewódzkich w uroczystości wzięli udział goście z Litwy, Białorusi i Niemiec.
Uroczystość zakończyła się defiladą Kompanii Honorowych Szkoły Głównej Służby Pożarniczej, Komendy Wojewódzkiej Policji i Pułku Artylerii z Suwałk. Odprawę muzyczną zapewniła orkiestra OSP z Raczek.
W latach1996-1997 Komenda pozyskała dwa nowe samochody gaśnicze. W roku 1996 otrzymano samochód ciężki gaśniczy GCBA 5/24 na podwoziu Jelcz 010, wyposażony w autopompę Rosenbauer.
W roku 1997 otrzymano samochód gaśniczy typ – 665 na podwoziu Styer. Przeznaczony do gaszenia pożarów lasów.
Zwiększający się ruch samochodów ciężarowych do przejść granicznych w naszym regionie i rosnąca ilość wypadków z udziałem tych pojazdów spowodowały wyposażenie jednostki w samochód ciężki ratownictwa drogowego na podwoziu Volvo FL 10. Samochód wyposażony był w dwie przyciągarki, trawersę holowniczą i żuraw. Samochód ten sprawdził się przy usuwaniu skutków wypadków drogowych. W roku 1999 został przekazany dla JRG Ostróda.
15 lutego 1998 roku do jeziora Śniardwy spadł śmigłowiec Mi2. W wyniku katastrofy zginęło 5 osób. Do poszukiwań zaginionych i wraku maszyny zadysponowano sekcję ratownictwa wodnego z JRG Augustów. W wyjątkowo trudnych warunkach pogodowych, po trzech dniach poszukiwań odnaleziono ciała ofiar i wrak maszyny.
4 maja 1998 roku obchodzono uroczyście dzień strażaka. Uroczystości zostały rozpoczęte mszą świętą odprawioną na placu Komendy rejonowej przez ks. Prałata Czesława Domela. Po mszy wygłoszono okolicznościowe przemówienia, a Komendant Rejonowy bryg. Mirosław Łoboda wręczył wyróżniającym się w służbie strażakom odznaczenia i awanse na wyższe stopnie służbowe. Po uroczystościach strażacy i zaproszeni goście odbyli rejs statkiem żeglugi augustowskiej.
Wprowadzona w życie 1 stycznia 1999 roku reforma Administracyjno – Ustrojowa państwa wprowadziła istotne zmiany w funkcjonowaniu PSP. Działania PSP oparto na zapisach ustaw z dn. 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie i o samorządzie powiatowym oraz znowelizowanych w dn. 24 lipca 1998 r. ustawach o ochronie przeciwpożarowej i o Państwowej Straży Pożarnej. Zgodnie z tymi aktami prawnymi Centralnym Organem Administracji Rządowej w sprawach Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego oraz ochrony p/pożarowej jest Komendant Główny PSP podległy Ministrowi Spraw Wewnętrznych, a zadania i kompetencje PSP na terenie województwa wykonywać będą: Wojewoda przy pomocy Komendanta Wojewódzkiego PSP, oraz Komendant Powiatowy PSP jako Kierownik Organu Administracji Rządowej na terenie powiatu.
Wprowadzona reforma administracyjna doprowadziła do włączenia Powiatu Augustowskiego w skład województwa Podlaskiego. Województwo Suwalskie zostało zlikwidowane. Komenda Rejonowa PSP w Augustowie została przemianowana na Komendę Powiatową.
W dniu 12 sierpnia 1999 roku o godz 7:15 Powiatowe Stanowisko Kierowania zostało powiadomione o pożarze młyna wodnego w Augustowie przy ulicy 29 – listopada. Działania gaśnicze prowadziło 17 jednostek i 88 strażaków z JRG i OSP. Przyczyną pożaru był wybuch pyłu mącznego od uszkodzonej instalacji elektrycznej. Płomienie i dym widoczne były z odległości kilku kilometrów.
W czerwcu 1999 roku Ojciec Święty Jan Paweł II odbył pielgrzymkę do Polski. 9 czerwca przebywał w Augustowie. KP PSP Augustów zabezpieczała jego pobyt.
W miesiącu sierpniu 1999 roku odbywały się niecodzienne ćwiczenia: na terenie augustowskiej Spółdzielni Mleczarskiej. Strażacy zmagali się ze ( sztucznie stworzonym ) skażeniem chemicznym.
Wyposażenie straży pożarnej to nie tylko sprzęt fabryczny.
Strażacy z KP PSP w Augustowie st. asp. Wiesław Kulikowski i Grzegorz Roszko, nie czekając na „dostawę” wykonali we własnym zakresie deskę lodową. Ma ona służyć do ratowania ofiar, które wpadły do wody po załamaniu się lodu.
W listopadzie 1999 roku KP PSP otrzymała samochód marki Iveco z przeznaczeniem dla specjalistycznej grupy wodno – nurkowej. Z pracami związanymi z adaptacją w/w pojazdu zajęli się strażacy z JRG.
10 lutego 2000 roku odbyło się spotkanie Komendanta Wojewódzkiego st. bryg. Edwarda Stachurskiego z pracownikami KP PSP w Augustowie. Na spotkaniu podsumowano działalność za 1999 rok i przyjęto plan na 2000 rok w zakresie systemu bezpieczeństwa ludności na terenie powiatu augustowskiego. Komendantowi przedstawiono także problemy nurtujące tutejszą jednostkę.
4 czerwca 2000 roku, w trakcie uroczystej Sesji Rady Miejskiej Jarosław Szlaszyński, przewodniczący kapituły medalu „za zasługi dla miasta Augustowa” i Burmistrz Leszek Cieślik, odznaczyli medalem „za zasługi dla miasta Augustowa” Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej.
Komendanci Rejonowi / Powiatowi Straży Pożarnej w Augustowie
A. Opolski
Franciszek Kuczyński
Stanisław Nowak
Ryszard Szczuko
Alfred Malanowski
Stefan Łoboda
Stanisław Szczygielski
Andrzej Szumski
Jan Ciereszko
Mirosław Łoboda
Marcin Pożarowski
Jarosław Wendt
Leszek Krzyżewski
Marcin Wierel - komendant urzędujący
Kalendarium wydarzeń
1864 rok – Car wydał nakaz zezwalający na tworzenie Ochotniczych Towarzystw do gaszenia pożarów, nazywanych później Ochotniczymi Strażami Ogniowymi.
15 czerwca 1919 roku – przepis Namiestnika Królestwa Polskiego mówiący, iż na podstawowe wyposażenie każdego domu składał się: bosak, wiadro, drabina
11 lutego 1882 roku – zatwierdzenie statutu augustowskiej Straży Ogniowej
Październik 1882 roku – otwarcie augustowskiej Straży Ogniowej
30 czerwca 1907 roku – uroczyste poświęcenie i wręczenie sztandaru dla Straży Ogniowej w Augustowie
4 lutego 1950 roku – ustawa sejmowa o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji
21 października 1951 – po raz pierwszy w ochronie przeciwpożarowej ustalono zawodowy korpus pożarnictwa
1968 rok – rozpoczęto budowę nowej strażnicy przy ulicy Brzostowskiego
1971 rok – uroczyste oddanie nowej strażnicy do użytku.
1989 rok – zmiany ustrojowe spowodowały, że dotychczasowy system ochrony p/pożarowej w dużym stopniu rozmijał się z nowymi rozwiązaniami strukturalno – administracyjnymi
24 sierpnia 1991 roku – Sejm uchwalił dwie ustawy: o Ochronie P/Pożarowej oraz o Państwowej Straży Pożarnej
6 czerwca 1996 roku – uroczyste nadanie sztandaru Komendzie Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Augustowie
4 czerwca 2000 roku – odznaczenie KP PSP w Augustowie medalem „ za zasługi dla miasta Augustowa”
15 – 16 września 2000 roku – XII mistrzostwa Polski Strażaków Płetwonurków
14 września 2005 roku – zakończenie inwestycji: „Rozbudowa i modernizacja JRG i KP PSP w Augustowie
18 listopada 2018 roku - uroczyste nadanie sztandaru Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Augustowie
8-9 listopada 2018 roku - Międzynarodowy Turniej Strażaków w Piłce Siatkowej ,,Gramy dla Niepodległej" zorganizowane w Augustowie
08 lutego 2019 roku- otwarcie sali edukacyjnej dla dzieci
5-6 września 2019 roku - VIII mistrzostwa Województwa Podlaskiego Strażaków- Płetwonurków zorganizowane w Augustowie