W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Ryzyko związane ze zwiększonym stosowaniem urządzeń do tlenoterapii

Logo PSP

Materiał informacyjny dotyczący oceny ryzyka związanego ze zwiększonym stosowaniem urządzeń do tlenoterapii (w tym urządzeń wysokoprzepływowych High Flow) oraz koncentratorów tlenu i butli z tlenem medycznym.

Wstęp

Od początku pandemii w marcu 2020 r. w wyniku pożarów w szpitalach w różnych krajach na całym świecie doszło do śmierci blisko 70 osób, z których większość stanowili pacjenci w skrajnie ciężkich stanach spowodowanych COVID-19. Część z tych pożarów spowodowanych było usterkami elektrycznymi. Wszystkie one cechowały się bardzo szybkim rozprzestrzenianiem się ognia (płomieni). Łatwość zapłonu i szybki rozwoju pożaru są typowymi oznakami obecności atmosfery bogatej w tlen.

 

Przykładowe pożary w szpitalach z pacjentami COVID-19

29 czerwca 2020 r. usterka elektryczna jednego z generatorów zasilających układ klimatyzacji na oddziale intensywnej terapii w szpitalu w Aleksandrii w Egipcie, spowodowała pożar w wyniku którego zginęło 7 pacjentów chorych na COVID-19,
a 9 pracowników szpitala zostało rannych. Wg świadków zdarzenia pożar charakteryzował się bardzo szybkim rozwojem i eskalacją płomieni – typowymi oznakami pożaru w obecności atmosfery wzbogaconej w tlen.

7 sierpnia 2020 r. na oddziale intensywnej terapii w prywatnym szpitalu w Ahmedabad w Indiach powstał pożar, w którym zginęło 8 pacjentów chorujących na COVID-19.

W dniu 14 listopada 2020 r. na oddziale COVID-19 w szpitalu Piatra Neamt w Bukareszcie doszło do pożaru, w wyniku którego zginęło 10 osób, z których wszyscy byli pacjentami leczonymi na COVID-19. Kolejne 4 osoby zostały ranne, w tym dwóch lekarzy. Pożar najprawdopodobniej spowodowało zwarcie w sprzęcie elektrycznym (wentylator). Ogień szybko się rozprzestrzenił ze względu na wysoki poziom tlenu w pomieszczeniu, w którym intubowano pacjentów.

W dniu 19 grudnia 2020 r. w wyniku pożaru aparatu do tlenoterapii o wysokim przepływie doszło do śmierci 10 pacjentów chorych na COVID-19 na szpitalnym oddziale intensywnej terapii w Gaziantep w Turcji.

W dniu 29 stycznia 2021 r. w wyniku pożaru w szpitalu Matei Bals w Bukareszcie zajmującym się pacjentami chorymi na COVID-19 zginęły 4 osoby.

Zagrożenia związane z atmosferą wzbogaconą w tlen

Atmosfera wzbogacona w tlen stwarza zagrożenie pożarowe/wybuchowe. Tlen posiada niebezpieczne właściwości, może przyśpieszać zachodzenie reakcji chemicznych (np. spalania). Czysty tlen reaguje z powszechnie dostępnymi materiałami takimi jak olej czy smar powodując pożary.

W atmosferze wzbogaconej w tlen materiały mogą ulec łatwiejszemu zapaleniu, a pożary mają wyższą temperaturę i gwałtowniejszy przebieg niż w warunkach normalnych.

Potencjalnie zagrożenie stwarza także stosowanie produktów na bazie etanolu
i rozpuszczalników organicznych jako środków czyszczących w atmosferach bogatych w tlen. Zapłon może być zainicjowany nawet na skutek tarcia oraz być spowodowany przez sam aparat tlenowy (np. niewłaściwa obsługa lub konstrukcja), a także przez czynniki zewnętrzne.

Obsługa instalacji tlenowych

Kwestie dotyczące prawidłowej obsługi instalacji tlenowych powinny co do zasady być określone przez służby szpitala zajmujące się zagadnieniami bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie dostępnej dokumentacji projektowej (w szczególności dotyczącej wentylacji), Polskich Norm (np. PN-EN ISO 7396-1:2016), jak również dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcji obsługi, opracowanych przez producentów urządzeń do tlenoterapii.

 

Zalecenia dotyczące stosowania tlenoterapii w pomieszczeniach (obiektach) wykorzystywanych do zwalczania COVID-19.

  1. Rozwiązania instalacji i urządzeń do tlenoterapii:
  1. powinny być wykonane zgodnie z dokumentacją instalacji i urządzeń oraz uwzględniać przewidziane dla nich parametry i warunki pracy, jak również  procedury zarządzania ryzykiem, których celem jest m.in. identyfikacja podstawowych przyczyn i niebezpiecznych sytuacji (zob. np. Załącznik F do
    PN-EN ISO 7396-1:2016);
  2. nie powinny negatywnie wpływać na warunki ochrony przeciwpożarowej,
    a w szczególności nie mogą ograniczać możliwości ewakuacji pacjentów oraz ingerować w funkcjonujące rozwiązania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru (elementy oddzielenia przeciwpożarowego i inne elementy obiektu budowlanego, w których przejścia instalacyjne muszą być zabezpieczone pod względem przeciwpożarowym, a także drzwi, bramy lub inne zamknięcia przeciwpożarowe).
  1. Zawory odcinające dopływ tlenu należy wyraźnie oznakować, a ponadto uwzględnić ich lokalizację na planach instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.
  2. Należy mieć świadomość zagrożeń związanych z powstaniem atmosfery wzbogaconej w tlen (powyżej 23,5%) i zidentyfikować potencjalne miejsca, w których mogą one wystąpić. W tych przestrzeniach (pomieszczeniach lub miejscach) zasadne jest:
  1. rezygnacja, a tam gdzie jest to niemożliwe ograniczenie do niezbędnego minimum stosowania materiałów palnych zwiększających ryzyko w omawianym zakresie, np. kremów z emolientami (których pozostałości na ubraniach i pościeli mogą wzmagać proces palenia się) oraz roztworów na bazie alkoholu etylowego, a przy ich stosowaniu zachowywanie ostrożności (np. usuwania nadmiaru materiału);
  2. niedopuszczenie do używania otwartego płomienia i gorącego sprzętu oraz ścisłe kontrolowanie źródeł zapłonu, w szczególności w postaci:
    1. palącego się tytoniu (papierosów) oraz papierosów elektronicznych,
    2. iskier elektrycznych, które mogą być wytwarzane np. przez niektóre zabawki dziecięce oraz przy ładowaniu urządzeń elektrycznych i elektronicznych w przestrzeni łóżka pacjenta,
    3. urządzeń pracujących z wysoką częstotliwością lub laserowych źródeł światła – wszystkie mogą wytwarzać energię wystarczającą do spowodowania zapłonu (np. urządzenia wykorzystywane w diatermii chirurgicznej wytwarzają prąd zmienny o wysokiej częstotliwości do produkcji ciepła),
    4. urządzeń grzewczych (np. suszarek do włosów lub przenośnych podgrzewaczy potraw),
    5. wyładowań kardiowertera-defibrylatora,
    6. iskier wywoływanych elektrycznością statyczną;
  3. unikanie stosowania olejów i smarów (w tym również na ubraniach lub dłoniach personelu obsługującego urządzenia do tlenoterapii), mogących ulec samozapłonowi w obecności tlenu;
  4. stosowanie oznakowania bezpieczeństwa informującego o zagrożeniach związanych z możliwością występowania atmosfery wzbogaconej w tlen.
  1. Wdrożenie okresowych kontroli (sprawdzeń) spełnienia wymagań, o których mowa w pkt. 3.
  2. Zaleca się wietrzenie pościeli i odzieży osób przebywających w atmosferze wzbogaconej w tlen, zwłaszcza przed ich przemieszczeniem do innych pomieszczeń.
  3. Przy ograniczonej wentylacji i kubaturze pomieszczeń oraz przy stosowaniu instalacji i urządzeń do tlenoterapii o dużej łącznej wydajności w stosunku do tej wentylacji i kubatury (w tym przede wszystkim urządzeń wysokoprzepływowych High Flow), jeżeli istnieje realna możliwość wzrostu stężenia tlenu w pomieszczeniu, należy przewidzieć środki do monitorowania tego stężenia oraz zastosowanie rozwiązań dodatkowych wspomagających wentylację, np. rozszczelnianie lub uchylanie okien.
  4. Należy zapewnić odpowiednie przeszkolenie personelu obsługi urządzeń do tlenoterapii w zakresie zagrożeń związanych z użytkowaniem instalacji i urządzeń do tlenoterapii oraz zapobiegania tym zagrożeniom, a także postępowania w przypadku ich wystąpienia.
  5. Należy zapewnić sprzęt do zwalczania zagrożeń pożarowych związanych z użytkowaniem przedmiotowych urządzeń i instalacji (np. dodatkowe gaśnice wodne mgłowe, koce gaśnicze).

 

Opracowanie:

Biuro Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP

 

 

 

Dodatkowe materiały:

  1. Biuletyn JRC Chemical Accidents Prevention & Preparedness, Ryzyko powstania pożarów związanych z obecnością tlenu w szpitalach leczących pacjentów z Covid-19, https://minerva.jrc.ec.europa.eu/en/shorturl/minerva/llb_2_covid_ryzyko_powstania_pozarow_zwiazanych_z_obecnoscia_tlenu_w_szpitalach_leczacych_pacjentow_z_covid_19pdf  (dostęp: 30.03.2021).
  2. Medycyna Praktyczna, Komunikat Ostrzeżenie o zagrożeniach stwarzanych przez atmosferę wzbogaconą w tlen,

https://www.mp.pl/covid19/covid19-aktualnosci/263144,ostrzezenie-o-zagrozeniach-stwarzanych-przez-atmosfere-wzbogacona-w-tlen (dostęp: 01.04.2021).

  1. EIGA, Doc. 04/18Fire Hazards of Oxygen and Oxygen Enriched Atmospheres, https://www.eiga.eu/publications/eiga-documents/doc-0418-fire-hazards-of-oxygen-and-oxygen-enriched-atmospheres/ (dostęp: 01.04.2021).
  2. EIGA PFGT Alert bezpieczeństwa SA 45/21 , Zagrożenia stwarzane w placówkach służby zdrowia przez atmosferę wzbogaconą w tlen,

https://www.pfgt.org.pl/archiwum/Dokumenty_PFGT/SA_45_21_Zagrozenie_atmosfera_wzbogacona_w_tlen.pdf (dostęp: 01.04.2021).

  1. NFCC, COVID-19 –Protection -Field Hospitals, Advice and guidance to Fire and Rescue Services to support theimplementation of ‘Field Hospitals’, https://www.nationalfirechiefs.org.uk/write/MediaUploads/COVID-19/Protection%20documents/Protection%20Jan%202021/Field_Hosptials_Issue_6_FINAL.pdf (dostęp: 30.03.2021).
  2. NHS, Guidelines for High Flow Oxygen Therapy (AIRVO²) on the Wards, https://www.northdevonhealth.nhs.uk/wp-content/uploads/2019/12/Guidelines-for-High-Flow-Oxygen-Therapy-AIRVO%C2%B2-on-the-Wards-Fire-Risks-V1.1.pdf
    (dostęp: 30.03.2021).
  3. NHS, Standard Operating ProcedureMonitoring ambient oxygen levels in clinical areas using high flow open circuit oxygen devices,

https://www.pat.nhs.uk/Coronavirus/Clinical-operational-guidance/General/NCAE05820%20Monitoring%20ambient%20oxygen%20levels.pdf (dostęp: 30.03.2021).

  1. NHS, Safety Action Notice, Oxygen Fire Safety (COVID-19),

https://www.nss.nhs.scot/media/1310/san-sc-2102.pdf (dostęp: 30.03.2021).

  1. PN-EN ISO 7396-1:2016 Systemy rurociągowe do gazów medycznych  Część 1: Systemy rurociągowe do sprężonych gazów medycznych i próżni
  2. Jeremy Cooper, MB, ChB, FANZCA; Benjamin Griffiths MBBCh, FRCA; Jan Ehrenwerth, MD, Safe Use of High-Flow Nasal Oxygen (HFNO) With Special Reference to Difficult Airway Management and Fire Risk,

https://www.apsf.org/article/safe-use-of-high-flow-nasal-oxygen-hfno-with-special-reference-to-difficult-airway-management-and-fire-risk/ (dostęp: 30.03.2021).

  1. Teresa S. Jones, M.D., Ian H. Black, M.D., Thomas N. Robinson, M.D., Edward L. Jones, M.D., Operating Room Fires,

https://pubs.asahq.org/anesthesiology/article/130/3/492/19230/Operating-Room-Fires (dostęp: 30.03.2021).

  1. Film, Demonstrations: The Dangers of Oxygen:

http://youtu.be/LrfHnKtKvws (dostęp: 01.04.2021)

{"register":{"columns":[]}}