Polska na Łotwie

W uroczystości wzięli udział także m.in. Ryszard Stankiewicz, przewodniczący Związku Polaków na Łotwie, przedstawiciele ZPŁ oraz Rafi Haradžanjans, prezes Stowarzyszenia Łotewskich Narodowych Towarzystw Kulturalnych im. Ity Kozakiewicz.

Ita Maria Kozakiewicz urodziła się 3 lipca 1955 r. w Rydze. Jej ojciec Jerzy był Polakiem, a matka Rita Lidaks pochodziła z Łotwy. Ita Kozakiewicz z zawodu była dziennikarką, ukończyła studia w zakresie filologii romańskiej na Uniwersytecie Łotewskim. Zajmowała się również tłumaczeniem (m.in. poezji) i badaniami nad folklorem.

Ita Kozakiewicz była prawdziwą patriotką Polski i Łotwy, miała niezwykle głębokie poczucie wiary w dobro i wierzyła w jego ostateczne zwycięstwo. Była również prawdziwą humanistką i umiała przemawiać do ludzkich serc.

Należała do Frontu Narodowego Łotwy, była deputowaną w Radzie Najwyższej Republiki Łotewskiej, szefując komisji do spraw praw człowieka, gdzie mogła bronić istotnych spraw mniejszość narodowych, w tym także dla Polaków. To właśnie dzięki niej Polacy, skupieni w Związku Polaków na Łotwie, jako pierwsi wsparli Łotyszy w walce o wolność i niepodległość. W 1990 r. wraz z pozostałymi deputowanymi Frontu Ita Kozakiewicz opowiedziała się za niepodległością kraju od ZSRR. W tym samym roku przyznano jej tytuł „Kobiety Łotwy”.

Prowadziła bardzo aktywną działalność w Związku Polaków na Łotwie, którego była prezesem od czasu jego odnowienia. Między innymi dzięki niej na Łotwę w 1989 roku przyjechali pierwsi nauczyciele z Polski. Przyczyniła się do podpisania 12 grudnia 1989 r. umowy o współpracy między łotewskim i polskim Ministerstwem Edukacji. Była też wiceprezesem Łotewskiej Asocjacji Towarzystw Mniejszości Narodowych, która po śmierci Ity Kozakiwicz wybrała ją na swoją patronkę.

W tym roku obchodzić będziemy również 30 rocznicę śmierci Ity, która 28 października 1990 r. tragicznie w Morzu Tyrreńskim podczas wyjazdu na konferencję pod hasłem "Kraj – Emigracja", na której po raz pierwszy Polacy ze Związku Sowieckiego spotkali się z rodakami z różnych zakątków świata.

Patronka Polskiej Szkoły Średniej w Rydze śp. Ita Maria Kozakiewicz została pośmiertnie oznaczona przez prezydenta RP Pana Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z gwiazdą Orderu Zasługi za wybitne osiągnięcia na rzecz polskości w Republice Łotewskiej. To odznaczenie z rąk Ambasada RP na Łotwie Pana Tadeusza Fiszbacha 9 listopada 2001 r. odebrała jej matka.

Postać Ity Kozakiewicz jest otoczona pamięcią i szacunkiem wśród Polaków na Łotwie, ale także cenią ją sami Łotysze. Była prezydent Łotwy Vaira Vīķe-Freiberga nazwała ją "symbolem wolności i niezależności Łotwy". Jej postaci poświęcono film dokumentalny pod tytułem "Ita", a także publikację „Tylko jedna godzina dla gwiazdy”, przetłumaczoną i wydaną w 2007 w języku polskim.