Odra

Jeżeli stworzymy odpowiednie warunki, ekosystemy wodne szybko się odbudowują. Jednak i tak trzeba założyć, że jest to proces na lata – mówi prof. Piotr Parasiewicz z Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie. Instytut zajmuje się badaniami ichtiologicznymi. W ramach ogólnopolskiego monitoringu jesienią 2022 r. przeprowadzono odłowy kontrolne. W Odrze złowiono blisko 5,5 tys. ryb. Zidentyfikowano blisko 30 gatunków. Wśród nich dominowały okoń i płoć oraz kiełb i ukleja. Badacze odnotowali też obecność będących pod ochroną różanki i kozy pospolitej. – Monitoring ichtiologiczny to tylko jedno z działań – podkreśla prof. Parasiewicz na wstępie rozmowy. – Nasz instytut wciąż bada stan odrzańskiej ichtiofauny, opracowujemy też plan naprawczy dla ekosystemów. Tylko dzięki gruntownej analizie badawczej można stworzyć racjonalne rozwiązania – dodaje ekspert.

W ramach państwowego monitoringu środowiska, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza w Olsztynie przeprowadził badania populacji ryb w rzekach w Polsce. Specjalistyczne połowy kontrolne, prowadzone jesienią 2022 r. objęły również Odrę. Podsumowanie monitoringu jest ujęte w raporcie: Wykonanie oceny jednolitych części wód powierzchniowych w zakresie ichtiofauny za rok 2022.

Grudniowe mrozy w woj. zachodniopomorskim spowodowały rozwój zjawisk lodowych od Bielinka do Łubnicy, na odcinku blisko 60 km. Ze względu na nadchodzącą nagłą odwilż, która niesie za sobą ryzyko wzrostu stanów wody i podtopień, konieczna była akcja lodołamania.

Zespół do spraw sytuacji na rzece Odrze kontynuuje prace, 9 grudnia odbyło się kolejne spotkanie naukowców.

„Skutecznie odbudowujemy ekosystem Odry, tak aby możliwie jak najlepiej przyczynić się do odbudowania populacji ryb odrzańskich. Prace w tym zakresie prowadzi zespół hydrobiologów, ichtiologów i genetyków, przy udziale naukowców z Polski i zagranicy” – powiedziała minister klimatu i środowiska Anna Moskwa w trakcie wideokonferencji ze swoją niemiecką odpowiedniczką, federalną minister ds. środowiska Steffi Lemke. Rozmowa, która odbyła się 23 listopada 2022 r., dotyczyła omówienia wyników wstępnego Raportu Zespołu do spraw sytuacji powstałej na rzece Odrze oraz planowanych działań dla zapobieżenia tego typu wydarzeniom w przyszłości.

16 listopada 2022 r. odbyło się posiedzenie polsko-niemieckiej grupy eksperckiej ds. Odry, powołanej w sierpniu przez ministrów środowiska Polski i Republiki Federalnej Niemiec, Annę Moskwę i Steffi Lemke. W przeprowadzonym w formule online spotkaniu ze strony polskiej udział wzięli przedstawiciele: resortów klimatu i środowiska oraz infrastruktury, Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, Głównego Inspektoratu Weterynarii, Państwowego Gospodarstwa Wodnego – Wody Polskie oraz Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.

Zespół do spraw sytuacji powstałej na rzece Odrze kontynuuje prace, 8 listopada br. odbyło się kolejne spotkanie ekspertów. Obecnie realizowane są międzyresortowe działania ujęte w rekomendacjach wstępnego raportu przygotowanego przez Zespół. Działania są prowadzone wielokierunkowo.

Według raportu Zespołu ds. sytuacji na rzece Odrze, przyczyną masowego śnięcia ryb w rzece była toksyna wytworzona przez „złote algi”. Te rzadko występujące mikroskopijne glony mogły trafić do wód przeniesione np. przez ptactwo. „Złote algi” występują nie tylko w wodach morskich, ale również w zbiornikach śródlądowych i rzekach, na ogół na terenach uprzemysłowionych, gdzie jest większe zasolenie wód, stawach rybnych, itp. Dotąd pojawiły się na wszystkich kontynentach za wyjątkiem Antarktydy.

Naukowcy dowiedli, że do śnięcia ryb doprowadziła szybko działająca toksyna wytworzona przez „złote algi”. Śnięcia nie spowodowały metale ciężkie, pestycydy, ani substancje ropopochodne. Z kolei masowy zakwit mikroglonów wywołały nakładające się na siebie czynniki: zmiana parametrów wody – w tym wzrost zasolenia wywołany suszą hydrologiczną, upały podnoszące temperaturę wody do 27oC i wysokie, większe niż w ubiegłych latach, nasłonecznienie, które przyspiesza rozwój glonów. Wnioski te wyciągnięto na podstawie wykonanych ponad 36 000 badań.

- Prezentujemy dziś wnioski oraz rekomendacje naukowców ws. Odry, wypracowane w ciągu ostatnich tygodni prac Zespołu - powiedziała wiceminister klimatu i środowiska Małgorzata Golińska, podczas konferencji podsumowującej prace Zespołu do spraw sytuacji powstałej na rzece Odrze, która odbyła się 29 września 2022 r. w Warszawie.