Państwowa Inspekcja
Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Opakowania drewniane, które są użytkowane w transporcie towarów, przy wwozie na teren Unii Europejskiej podlegają monitoringowo granicznej kontroli fitosanitarnej, w ramach której weryfikowana jest poprawność oznakowania zgodnie z wymaganiami standardu ISPM 15. Mogą być również pobierane próby do badań laboratoryjnych, w tym przede wszystkim pod kątem obecności węgorka sosnowca.

Podczas przeprowadzonej kontroli granicznej inspektorzy:

• ustalili prawidłowe oznakowanie drewnianego materiału opakowaniowego, zgodnego z normami międzynarodowymi (ISPM 15),
• pobrali próby drewna do badań na obecność węgorka sosnowca w ramach monitoringu,
• przekazali próby do Oddziału Centralnego Laboratorium GIORiN w Pruszczu Gdańskim w celu przeprowadzenia badań laboratoryjnych.

Badanie laboratoryjne pobranej próbki drewna obejmowało ekstrakcję nicieni z drewna ich identyfikację do rodzaju Bursaphelenchus grupa xylophilus metodą mikroskopową (morfologiczno-metryczną). Następnie w celu identyfikacji gatunku przeprowadzono badania molekularne metodą PCR, które wykazały obecność DNA nicieni tego gatunku.

W efekcie powyższych działań porażony materiał opakowaniowy został zniszczony poprzez spalenie przez wyspecjalizowaną firmę, przeprowadzającą utylizację materiałów niebezpiecznych, czynności te wykonano pod nadzorem inspektora Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa (WIORiN) w Krakowie, gdyż przesyłka zawierająca porażone opakowania trafiła na teren województwa małopolskiego.

Węgorek sosnowiec powoduje groźną chorobę więdnięcia sosny, jest agrofagiem kwarantannowym dla Unii Europejskiej i podlega obowiązkowi zwalczania. Jako gatunek inwazyjny, pochodzący z Ameryki Północnej, spowodował ogromne straty gospodarcze w Japonii, Chinach i innych państwach wschodnich rejonów Azji. Zadomowił się również w Europie. W 1999 roku został stwierdzony w Portugalii, a następnie w Hiszpanii, gdzie również wyrządza olbrzymie straty ekonomiczne i środowiskowe w leśnictwie. Obecnie nicień ten jest uznawany za jeden z najważniejszych szkodników drzewostanów sosnowych Europy. Największą wrażliwość na B. xylophilus wykazuje sosna (Pinus spp.), jednak obecność tego nicienia stwierdzono również na jodle (Abies), cyprysiku (Chamaecyparis), cedrze (Cedrus), modrzewiu (Larix), świerku (Picea) i daglezji (Pseudotsuga).

Węgorek sosnowiec rozprzestrzenia się naturalnie wraz z wektorem, którym są chrząszcze z rodzaju żerdzianka (Monochamus spp.), ale również może być łatwo przenoszony przez rośliny lub drewno będące w obrocie handlowym, zarówno jako towar (żywe rośliny, drewno, tarcica itp.), jak i drewniany materiał opakowaniowy (DMO), wykorzystywany do przewożenia wszelkich towarów.

Aby zapobiegać zagrożeniu rozprzestrzeniania się chorób i szkodników wraz z takimi opakowaniami wdrożony został Międzynarodowy Standard dla Środków Fitosanitarnych (ISPM) nr 15. Zawiera on wytyczne dotyczące zabiegów, jakim należy poddać opakowania drewniane w celu likwidacji wszystkich zasiedlających drewno organizmów, aby wyeliminować potencjalne zagrożenie ich przeniesienia, a także zasady znakowania poświadczającego wykonanie takich zabiegów.

Niestety praktyka wykazuje, że zdarzają się przypadki nieskutecznego wykonania zabiegu lub też wręcz fałszowania oznakowania, na przykład poprzez nanoszenie oznakowania przez nieuprawione podmioty bez wykonania zabiegu (w tym przypadku opakowania towarzyszące przesyłce z Chin były oznakowane w sposób wskazujący na wykonanie zabiegu, zgodnego ze standardem ISPM 15, w kraju europejskim, w którym węgorek sosnowiec nie występuje).

Wykrycie nicienia B. xylophilus w opakowaniach drewnianych wprowadzonych do UE z Chin dowodzi jak duże znaczenie dla bezpieczeństwa terytorium Polski i Unii Europejskiej mają monitoringowe działania kontrolne realizowane przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa.