Jednostki pomiarowe
Aby „zmierzyć radon”, należy najpierw zastanowić się, jaką konkretnie wielkość mamy na myśli i jaki jest cel przeprowadzania pomiaru. Najbardziej podstawową wielkością charakteryzującą ilość radonu w powietrzu jest stężenie aktywności radonu wyrażane w bekerelach (Bq/m3).
Czym jest Bq?
1 Bq jest miarą aktywności i oznacza jeden rozpad promieniotwórczy na sekundę. Zatem ta jednostka określa, ile przemian promieniotwórczych następuje wewnątrz sześcianu o bokach 1m na 1m na 1m w każdej sekundzie.
Inną pozaukładową historyczną jednostką miary radioaktywności stosowaną jeszcze nadal w niektórych krajach w odniesieniu do radonu (np. w USA) jest kiur (Ci). W układzie SI został on zastąpiony Bekerelem (Bq). Nazwa jednostki Ci pochodzi od nazwiska małżeństwa naukowców Piotra Curie i Marii Skłodowskiej-Curie, którzy prowadzili pierwsze badania nad promieniotwórczością.
Co o narażaniu na radon mówi ustawa Prawo atomowe?
Pod pojęciem narażenia na radon, zgodnie z definicją z ustawy Prawo atomowe należy rozumieć narażenie na promieniowanie pochodzące od jego krótkożyciowych pochodnych. Atomy radonu 222Rn nie są stabilne, rozpadają się i powstają z nich kolejne pierwiastki promieniotwórcze: polon, ołów i bizmut. Nie są one jednak gazami tak jak radon, a metalami. Radon, jako gaz jest w znacznej mierze wydychany, a powstałe pochodne mające postać atomów metali ciężkich zatrzymują się w układzie oddechowym. Każdej takiej przemianie, która może zachodzić w powietrzu, albo wewnątrz układu oddechowego towarzyszy wydzielenie się pewnej ilości promieniowania. Jest to głównie promieniowanie alfa, które charakteryzuje się tym, że silnie oddziałuje na organizm.
W jakich jednostkach mierzymy dawkę promieniowania?
Zależność pomiędzy ilością radonu a jego oddziaływaniem na człowieka (dawką promieniowania) określona jest przez uwzględnienie specjalnego przelicznika nazywanego współczynnikiem DCF (dose conversion factor).
W ten sposób można ocenić narażenie spowodowane przebywaniem w określonych warunkach i oszacować dawkę efektywną (inaczej dawkę skuteczną) od radonu. Dawka skuteczna to, zgodnie z definicją, stopień narażenia całego ciała na promieniowanie jonizujące w określonym czasie. Roczną dawkę efektywną wyraża się w jednostce Sv/rok (Sv=Sivert).
W przypadku badania przenikania radonu w środowisku stosowana jest także wielkość nazywana ekshalacją. Jest ona wyrażana w Bq/m²h. Opisuje wydobywanie się gazowego radonu z miejsca, w którym powstał. Ekshalacja obok pomiarów stężenia aktywności radonu w powietrzu glebowym i badania przepuszczalności gruntu jest istotnym czynnikiem analizowanym podczas oceny potencjału radonowego podłoża.