Prokuratura Regionalna w Krakowie

Osoba fizyczna lub prawna, której dobro zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone

przez przestępstwo, jest pokrzywdzonym w postępowaniu karnym (art. 49 § 1)[1]).

Przedstawiciel lub opiekun pokrzywdzonego małoletniego, całkowicie albo częściowo

ubezwłasnowolnionego lub nieporadnego może wykonywać jego prawa (art. 51).

Osoba najbliższa lub pozostająca na utrzymaniu zmarłego pokrzywdzonego może wykonywać

jego prawa (art. 52).

W postępowaniu przygotowawczym poprzedzającym wniesienie sprawy do sądu pokrzywdzony

jest stroną procesową (art. 299 § 1). W postępowaniu sądowym może być stroną

(oskarżycielem posiłkowym), jeżeli tego zażąda do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego

(art. 53 i art. 54 § 1).

 

W związku z tym pokrzywdzonemu przysługują wymienione poniżej uprawnienia:

   1. Prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie pełnomocnika,

       którym może być adwokat lub radca prawny. Nie można mieć więcej niż trzech

       pełnomocników jednocześnie. W zależności od wyniku procesu kosztami wynajęcia

       pełnomocnika może zostać obciążony oskarżony (art. 627–629). Jeżeli pokrzywdzony

       wykaże, że nie stać go na pełnomocnika, sąd może wyznaczyć pełnomocnika z urzędu

       (art. 78 § 1, art. 87 § 1 i 2, art. 88).

   2. Prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza, przy przesłuchaniu lub zapoznaniu z treścią

       dowodu, jeżeli pokrzywdzony nie mówi po polsku, a także – w razie potrzeby – jeżeli jest

       on głuchy lub niemy (art. 204 § 1 i 2).

   3. Prawo do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzeniu

       postępowania (śledztwa lub dochodzenia) oraz złożenia zażalenia na bezczynność

       organu, jeżeli w ciągu 6 tygodni od złożenia przez pokrzywdzonego zawiadomienia

       o przestępstwie nie został on powiadomiony o wszczęciu albo odmowie wszczęcia

       śledztwa lub dochodzenia (art. 306 § 1, 1a i 3, art. 325a § 2).

   4. Prawo do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia,

       np. o przesłuchanie świadka, uzyskanie dokumentu, dopuszczenie opinii biegłego

       (art. 315 § 1 i art. 325a § 2). Jeśli istnieje obawa, że świadka nie będzie można

       przesłuchać na rozprawie, pokrzywdzony może wystąpić o jego przesłuchanie przez sąd.

       Wniosek taki może zgłosić również prokuratorowi (art. 316 § 3).

   5. Prawo do udziału w czynnościach postępowania przeprowadzanych na wniosek

       pokrzywdzonego oraz w czynnościach, których nie będzie można powtórzyć na rozprawie,

       np. w przesłuchaniu świadka. W czynnościach tych może również uczestniczyć

       pełnomocnik pokrzywdzonego (art. 315 i art. 316). Na żądanie należy dopuścić

       pokrzywdzonego do udziału również w innych czynnościach (art. 317 § 1).

       W szczególnie uzasadnionym wypadku można odmówić dopuszczania do udziału

       w czynności ze względu na dobro postępowania (art. 316 § 1 i art. 317 § 2).

       Pokrzywdzony wezwany do osobistego stawiennictwa może usprawiedliwić swoją

       nieobecność spowodowaną chorobą tylko przedstawiając zaświadczenie wystawione

       przez lekarza sądowego. Inne zwolnienie jest w tym wypadku niewystarczające (art. 117 § 2a).

   6. Prawo do udziału w przesłuchaniu biegłego oraz prawo do zapoznania się z jego pisemną

       opinią (art. 318).

   7. Prawo dostępu do akt sprawy, w tym do przeglądania akt oraz samodzielnego sporządzania

       z nich odpisów i kopii (art. 156 § 1). Pokrzywdzony może też odpłatnie uzyskać odpisy

       i kopie z akt sprawy (art. 156 §  2). Można odmówić dostępu do akt ze względu na ważny

       interes państwa lub dobro postępowania (art. 156 § 5).

   8. Prawo do złożenia wniosku o uzupełnienie śledztwa lub dochodzenia.

       Wniosek należy złożyć w terminie 3 dni od daty końcowego zaznajomienia podejrzanego

       z materiałami postępowania (art. 321 § 5).

   9. Prawo do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego w celu

       pogodzenia się z podejrzanym i ewentualnego uzgodnienia naprawienia szkody (art. 23a).

       Udział w postępowaniu mediacyjnym jest dobrowolny. Pozytywne wyniki przeprowadzonej

       mediacji są brane pod uwagę przez sąd przy wymiarze kary (art. 53 § 3 ustawy z dnia

       6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. poz. 553, z późn. zm.).

 10. Prawo do złożenia wniosku o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie wyrządzonej

       krzywdzie aż do zamknięcia przewodu sądowego (art. 49a).

 11. Prawo do otrzymania informacji o uchyleniu tymczasowego aresztowania stosowanego

       wobec podejrzanego lub o jego ucieczce z aresztu śledczego (art. 253 § 3).

 12. Prawo złożenia zażalenia na postanowienia i zarządzenia w wypadkach wskazanych

       w ustawie (art. 459) oraz na inne czynności naruszające jego prawa (art. 302 § 2).

 13. Prawo złożenia wniosku o otrzymanie informacji o zarzutach wobec oskarżonego oraz

       o dacie i miejscu rozprawy albo posiedzenia sądu, podczas którego może dojść do

       umorzenia postępowania, warunkowego umorzenia postępowania albo skazania

       oskarżonego bez przeprowadzania rozprawy (art. 337a).

 14. Pokrzywdzony będący obywatelem polskim lub obywatelem innego państwa członkowskiego

       Unii Europejskiej może się ubiegać o państwową kompensatę na zasadach określonych

       w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych

       czynów zabronionych (Dz. U. z 2016 r. poz. 325).

 15. Informacje dotyczące miejsca zamieszkania i miejsca pracy pokrzywdzonego nie są ujawniane

       w aktach sprawy. Zamieszcza się je w odrębnym załączniku wyłącznie do wiadomości organu

       prowadzącego postępowanie. Można je ujawnić tylko wyjątkowo (art. 148a).

 16. W razie zagrożenia dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego lub jego najbliższych, mogą oni

       otrzymać ochronę Policji na czas czynności procesowej, a jeżeli stopień zagrożenia jest wysoki,

       mogą oni otrzymać ochronę osobistą lub pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu.

       Wniosek o udzielenie ochrony kieruje się do komendanta wojewódzkiego Policji za

       pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo sądu (art. 1–17 ustawy

       z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka,

       Dz. U. z 2015 r. poz. 21).

 17. Pokrzywdzony i jego najbliżsi mogą otrzymać bezpłatną pomoc medyczną, psychologiczną,

       rehabilitacyjną, prawną oraz materialną w Sieci Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych

       Przestępstwem (art. 43 § 8 pkt 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy,

       Dz. U. poz. 557, z późn. zm.).

 
 18. Jeżeli sprawcy zakazano zbliżania się lub kontaktowania się z pokrzywdzonym, zakaz ten,

       na wniosek pokrzywdzonego, może być wykonywany także w innym państwie członkowskim

       Unii Europejskiej na podstawie europejskiego nakazu ochrony (art. 611w – art. 611wc).

---

Pokrzywdzony jest obowiązany: 

   1. Poddać się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją

       w zakładzie leczniczym, jeżeli od stanu jego zdrowia zależy karalność czynu (art. 192 § 1);

    2. Wskazać adresata (tzn. osobę lub instytucję z danymi adresowymi) dla doręczeń w kraju,

        kiedy przebywa za granicą; w przeciwnym wypadku pismo wysłane na ostatnio znany adres

        w kraju zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa zostanie

        przeprowadzona pod nieobecność pokrzywdzonego; niewskazanie adresata może również

        uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów (art. 138);

 

    3. Podać nowy adres w wypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu, w tym także

        z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie (tymczasowego aresztowania, osadzenia

        w zakładzie karnym w celu odbycia kary); w przeciwnym wypadku pismo wysłane na

        dotychczasowy adres zostanie uznane za skutecznie doręczone, a czynność lub rozprawa

        zostanie przeprowadzona pod nieobecność pokrzywdzonego; niewskazanie adresu może

        również uniemożliwić złożenie wniosku, zażalenia lub apelacji z powodu upływu terminów

        (art. 139).

 

[1]  )Jeżeli nie wskazano innej podstawy prawnej, przepisy w nawiasach oznaczają odpowiednie

       artykuły ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego

       (Dz. U. poz. 555, z późn. zm.).