Prokuratura Krajowa

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2025 r. prokurator z Zespołu Śledczego nr 4 umorzył śledztwo o sygn. 1001-13.Ds.7.2024 w sprawie:

• przekroczenia uprawnień przez członków Podkomisji do ponownego zbadania wypadku lotniczego z dniu 10 kwietnia 2010 roku, w tym jej Przewodniczącego, polegającego na zniszczeniu samolotu Tu-154M nr 102 poprzez doprowadzenie go – w wyniku prowadzonych prac – do stanu wykluczającego przywrócenie mu właściwości lotnych;
   
• niedopełnienia obowiązków przez Ministra Obrony Narodowej, polegającego na zaniechaniu czynności zapobiegających zniszczeniu samolotu Tu-154M nr 102 oraz podejmowaniu działań skutkujących jego uszkodzeniem.

Postępowanie zostało umorzone wobec braku w czynach znamion czynu zabronionego (z art. 231 § 1 k.k., 288 § 1 k.k. oraz 239 § 1 k.k.), tj. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.

Śledztwo

W dniu 13 grudnia 2023 r. Zespół Śledczy nr 1 Prokuratury Krajowej, prowadzący śledztwo w sprawie katastrofy lotniczej z dnia 10 kwietnia 2010 r., wyłączył do odrębnego prowadzenia materiały dotyczące prac prowadzonych przez Podkomisję do Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego na samolocie Tu-154M nr 102.

Na podstawie wyłączonych materiałów w Prokuraturze Okręgowej w Warszawie wszczęto śledztwo dotyczące przekroczenia uprawnień w związku ze zniszczeniem samolotu Tu-154M nr 102.

W dniu 18 listopada 2025 r. powyższe śledztwo zostało przejęte do dalszego prowadzenia przez powołany w Prokuraturze Krajowej w dniu 8 listopada 2024 r. przez ówczesnego Prokuratora Generalnego Adama Bodnara Zespół Śledczy do zbadania zaistniałych w latach 2016–2023 nieprawidłowości w funkcjonowaniu Podkomisji do Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego z dnia 10 kwietnia 2010 r. (dalej: Podkomisja).

Ustalenia faktyczne

W toku niniejszego śledztwa przeprowadzono wielokrotne oględziny samolotu Tu-154M nr 102, w tym z udziałem specjalistów, zabezpieczono i przeanalizowano dokumentację dotyczącą jego eksploatacji, przechowywania oraz prac prowadzonych przez Podkomisję do Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego, pozyskano materiały z Prokuratury Krajowej, Ministerstwa Obrony Narodowej, jednostek wojskowych i instytucji współpracujących, przesłuchano licznych świadków, w tym żołnierzy, techników lotniczych, specjalistów oraz osoby wykonujące czynności na samolocie, a także uwzględniono stanowiska i opinie specjalistów z zakresu techniki lotniczej oraz badania wypadków lotniczych.

Na podstawie zgromadzonych dowodów ustalono, iż samolot Tu-154M nr 102, tożsamy konstrukcyjnie z rozbitym w katastrofie smoleńskiej Tu-154M nr 101, ostatni lot wykonał w sierpniu 2011 r. Od października 2011 r. był przechowywany w hangarze w Mińsku Mazowieckim.

Podkomisja uzyskała dostęp do samolotu w celu prowadzenia badań, które rozpoczęły się 11 marca 2016 r. Początkowo prowadzone były badania nieinwazyjne, niewymagające ingerencji w konstrukcję samolotu. Następnie wykonywano prace polegające na demontażu wybranych elementów oraz pobieraniu próbek do badań laboratoryjnych. W wyniku tych działań doszło do naruszenia części elementów konstrukcyjnych samolotu.

Ustalono również, że samolot od dłuższego czasu nie posiadał zdolności operacyjnych z uwagi na wygaśnięcie ważności jego obsług technicznych, a już od 2011 r. był niezdatny do wykonywania lotów; ostatecznie został także przekwalifikowany do kategorii odpowiadającej złomowi w ewidencji wojskowej.

Ocena prawna

Prokurator umorzył postępowanie, uznając, że członkowie Podkomisji nie przekroczyli swoich uprawnień w rozumieniu art. 231 § 1 k.k. Obowiązujące przepisy, w szczególności ustawa – Prawo lotnicze oraz akty wykonawcze regulujące działalność komisji badających zdarzenia lotnicze, przyznawały Podkomisji uprawnienia do prowadzenia badań technicznych, w tym także badań ingerujących w konstrukcję statku powietrznego, o ile służyły one realizacji celu badawczego. Prokurator nie oceniał merytorycznej jakości wyników tych badań, gdyż okoliczność ta nie miała wpływu na ustalenie, że przeprowadzone badania mieściły się w granicach uprawnień Podkomisji i były dopuszczalne na gruncie prawa lotniczego.

Po drugie, ustalono, że samolot już przed rozpoczęciem prac Podkomisji był wyłączony z użytkowania. Od 2011 r. nie wykonywał lotów. Minął termin ważności wymaganych obsług technicznych samolotu (tj. obowiązkowych przeglądów i czynności serwisowych warunkujących dopuszczenie statku powietrznego do użytkowania). Jego stan techniczny oraz decyzje organizacyjne przesądzały o braku zdolności lotnych. Brak możliwości przywrócenia go do użytkowania nie wynikał więc wyłącznie z późniejszych prac Podkomisji.

Po trzecie, ustalono, że podejmowane czynności nie były motywowane zamiarem wyrządzenia szkody ani utrudnienia postępowania karnego, lecz realizacją zadań związanych z ustaleniem przyczyn i okoliczności katastrofy lotniczej. Prowadzone były w ramach obowiązujących procedur i uprawnień. Zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdził istnienia zamiaru wymaganego dla przypisania odpowiedzialności karnej.

Wobec powyższych okoliczności prokurator podjął decyzję o umorzeniu postępowanie wobec braku w czynie znamion czynu zabronionego. 

Na tej samej podstawie umorzone zostało postępowanie w zakresie drugiego czynu, tj. niedopełnienia obowiązków przez Ministra Obrony Narodowej. Skoro ustalono, że członkowie Podkomisji działali w granicach przysługujących im uprawnień, brak było podstaw do przyjęcia, że Minister Obrony Narodowej nie dopełnił obowiązków poprzez zaniechanie podjęcia czynności zapobiegających zniszczeniu samolotu lub czynności mających na celu przywrócenie go do stanu poprzedniego.
 

Prokuratorzy z Zespołu Śledczego nr 4 kontynuują pracę. Nadal prowadzą 4 śledztwa dotyczące kilkunastu wątków. 


prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Krajowej