Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

19 grudnia 2017 roku pozwana zawarła umowę kredytu konsumenckiego „na odległość” poprzez wypełnienie aplikacji dostępnej na stronie internetowej. Zabezpieczeniem kredytu była umowa przystąpienia do długu zawarta pomiędzy drugim z pozwanych, a kredytodawcą. Na jej podstawie mężczyzna zobowiązał się do ponoszenia solidarnej odpowiedzialności za spłatę kredytu wraz z kredytobiorczynią.

Pozwana otrzymała 25 tysięcy złotych tytułem całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego. Okres kredytowania wyniósł 48 miesięcy, a wysokość miesięcznej raty została ustalona na 1 028,57 złotego. Natomiast całkowita kwota do zapłaty wyniosła 49 370,98 złotych i obejmowała również kwotę 6 000,00 złotych z tytułu prowizji i 11 000,00 złotych z tytułu opłaty administracyjnej, a także kwotę odsetek kapitałowych naliczanych w wysokości 10% w skali roku przez cały okres kredytowania.

Po zaprzestaniu spłacania zobowiązania pożyczkodawca wypowiedział pozwanym umowę pismem z dnia 1 września 2019 roku, jednocześnie wezwał ich do spłaty pozostałej sumy tj. 30 825,11 złotych. Następnie 5 sierpnia 2020 roku spółka dokonała przelewu wierzytelności wynikającej z umowy kredytu na rzecz innego podmiotu, który 20 września 2020 roku wystąpił z pozwem domagając się orzeczenia zapłaty kwoty 27 428,95 złotych wraz z odsetkami.

Orzeczenie sądu

Nakazem zapłaty z dnia 7 października 2020 roku Sąd Rejonowy w Tarnowie zobowiązał pozwanych do solidarnej zapłaty wnioskowanej kwoty. Już po terminie do wniesienia sprzeciwu, pozwany podjął bezskuteczne próby wzruszenia zapadłego orzeczenia.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty Sądu Rejowego w Tarnowie. 

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zasad określonych Konstytucji RP, a w szczególności zasady ochrony konsumentów jako strony słabszej strukturalnie w stosunkach prywatnoprawnych z przedsiębiorcą przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, a także rażące naruszenie przepisów prawa.

Liczne wady

Jak podniesiono w skardze, Sąd Rejonowy w Tarnowie nie uwzględnił tego, że zarówno stosunek podstawowy w postaci umowy kredytu konsumenckiego jak też umowa zabezpieczająca zobowiązanie pierwotne, obarczone zostały licznymi wadami, w tym w postaci niedozwolonych postanowień umownych, które uniemożliwiały zasądzenie roszczenia na rzecz powoda w żądanej wysokości. Ponadto zaznaczono, że sąd rozpoznał sprawę w niewłaściwym trybie, co pozbawiło pozwanych prawa do przedstawienia dowodów, które podważałyby wysokość roszczenia.

Zwrócono uwagę na to, że w sprawie, w której pozwanym jest konsument, sądy muszą każdorazowo dokonywać oceny czy wierzytelność wobec konsumenta istnieje, a jeśli tak to w jakiej wysokości. Ponadto ich obowiązkiem jest również ustalenie, czy wytaczając powództwo nie doszło do nadużycia prawa podmiotowego przez instytucję kredytową w stosunku z nieprofesjonalistą, w tym poprzez posłużenie się wzorcem umowy zawierającym klauzule niedozwolone.

Wymóg podpisów zabezpieczonych kwalifikowanym certyfikatem

W skardze podkreślono również, że jedyną dopuszczalną i konieczną formą zawarcia umowy kredytu konsumenckiego na odległość pomiędzy instytucją parabankową, a pozwaną było zastosowanie formy elektronicznej z podpisami zabezpieczonymi kwalifikowanym certyfikatem, złożonymi przez obie stron umowy. Taka sytuacja w przypadku kwestionowanej umowy nie miała miejsca. Zaznaczono, że również umowa o przystąpieniu do długu nie została podpisana w wymaganej formie. To powinno skutkować sankcją nieważności względnej. Wskazano również, że następstwem powyższych naruszeń powinna być sankcja kredytu darmowego tj. uprawnienie kredytobiorcy do spłaty samego kapitału, bez odsetek i pozostałych kosztów.

Niewspółmierne świadczenie wzajemne

Zaznaczono, że kwestionowana umowa kredytu konsumenckiego zawierała niedozwolone postanowienia, nakładające na pożyczkobiorczynię obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej prowizji oraz opłaty administracyjnej. Co więcej opłaty dodatkowe nie zostały indywidualnie uzgodnione z pozwaną oraz kształtowały jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, tym samym naruszając jej interes jako konsumenta.

Wskazano, że choć opłaty dodatkowe nie przekroczyły maksymalnego progu określonego w przepisach, nie zwalniało to sądu z realizacji obowiązku zbadania sprawy pod kątem występowania w umowie klauzul niedozwolonych. Podkreślono, że opłaty te zostały określone na zawyżonym i nieznajdującym żadnego uzasadnienia poziome.  Ustalono je w stałej zryczałtowanej kwocie, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków. Doszło przez to do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkowało bezpodstawny wzbogaceniem się strony powodowej.

Sprawy nie skierowano na rozprawę

W skardze wskazano, że wszelkie wątpliwości dotyczące stosunku podstawowego powinny być wyjaśnione w toku rozprawy, jednakże sąd pomimo takiego obowiązku nie skierował sprawy na rozprawę. Zaznaczono, że w rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, albowiem przytoczone w pozwie okoliczności budziły wątpliwości co do ważności czynności prawnej, z której wynikała wierzytelność i jej wysokość. W tej sytuacji sąd był zobowiązany do przeprowadzenia postępowania dowodowego na zasadach ogólnych, które pozwoliłoby dokonać wszechstronnej oceny stosunku zobowiązaniowego pomiędzy stronami.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie orzeczenia i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tarnowie.  

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa