Prokuratura Krajowa

Okoliczności sprawy

Pozwana zawarła w dniu 15 maja 2017 roku umowę pożyczki gotówkowej. Zgodnie z jej warunkami, całkowita kwota pożyczki została określona na sumę 25 000,00 złotych. Pożyczka, została udzielona na okres 48 miesięcy i oprocentowana wedle stopy procentowej w wysokości 9,95 % w skali roku. W związku z udzieleniem pożyczki, powód obciążył kobietę opłatami, które zostały doliczone do umowy pożyczki, rozłożone na raty i miały być spłacone wraz z pożyczką. Obejmowały one m.in. opłatę przygotowawczą i wynagrodzenie prowizyjne. Całkowity koszt pożyczki, powiększony o wskazane opłaty oraz uzyskany z oprocentowania zysk miał wynosić 55 392,00 złotych. Niezależnie, zabezpieczeniem pożyczki był podpisany przez pozwaną weksel in blanco. Spłata pożyczki miała nastąpić w 48 równych ratach miesięcznych, obejmujących kwotę pożyczki, odsetki oraz spłacone wraz z pożyczką opłaty i prowizje.

Pozwana w maju 2020 roku zaprzestała regularnej spłaty rat. Pismem z dnia 27 maja 2020 roku została wezwana do zapłaty zaległych rat, a w dniu 26 czerwca 2020 roku wypowiedziano jej umowę i wezwano do wykupu weksla wypełnionego na sumę 18 399, 43 złotych,  na którą składały się kwota nie spłaconej pożyczki w wysokości 18 264,00 złotych oraz odsetki umowne.

Orzeczenie sądu

20 stycznia 2021 roku Sąd Rejonowy w Końskich zasądził od pozwanej kwotę 18 399,43 złotych wraz z ustawowymi odsetkami. Pomimo podnoszonych przez stronę zastrzeżeń, co do ważności umowy pożyczki, a w konsekwencji prawidłowości wypełnienia deklaracji wekslowej, sąd orzekający uznał, iż brak było przesłanek do przyjęcia, aby postanowienia umowy wprowadzające opłaty dodatkowe stanowiły obejście prawa, a tym samym były nieważne. Zdaniem sądu, choć suma pozaodsetkowych kosztów kredytu wyniosła 24 960,00 złotych, to spełniła ona wymagania i pułap określony przepisami. Sąd nie znalazł podstaw, aby poprzez czynione ustalenia, ingerować w samą treść umowy poprzez podjęcie kroków zmierzających do „miarkowania” wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu. W ocenie rozstrzygającego sądu byłaby to ingerencja, stanowiąca o dowolności jego działania.

Sąd Najwyższy zajmie się sprawą

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia Sądu Rejonowego w Końskich.

Prokurator Generalny zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP, takich jak prawo do własności oraz ochrona konsumenta jako strony słabszej strukturalnie w stosunkach prywatnoprawnych z przedsiębiorcą przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Ponadto zarzucił rażące naruszenie prawa materialnego.

Jak podniesiono w skardze, pozwana została obciążona zapłatą dodatkowych kosztów przy zawarciu umowy pożyczki w sytuacji, gdy brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż koszty, jakie pożyczkodawca poniósł w związku z czynnościami skutkującymi zawarciem umowy i wypłatą kapitału, pozostają w choćby zbliżonej proporcji do żądanego od niej świadczenia wzajemnego. Opłaty te zostały ustalone w stałej zryczałtowanej kwocie, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co doszło do braku jakiejkolwiek ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkowało bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej będącej przedsiębiorcą. Wprowadzenie przez powoda opłat w wysokości niemal 100% kwoty pożyczki godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanej, jako konsumenta.

Wskazano, że sąd bezrefleksyjnie stosując przepis art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim wydał orzeczenie, które w świetle zasady poszanowania godności człowieka i ochrony konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi nie może się ostać. Wprowadzenie treścią powołanego przepisu maksymalnych wartości „pozaodsetkowych kosztów kredytu” należy bowiem interpretować jako ustawowy zakaz ich przekraczania, a nie nakaz ich stosowania, w sytuacji zawieranych z konsumentem umów, a już na pewno nie, automatyczne przejmowanie ustalonych w nim wartości jako prawa nie podlegającego ocenie, przez pryzmat innych przepisów.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie orzeczenia w zaskarżonym zakresie i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Końskich.

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa