Prokuratura Krajowa

Najważniejsze jest dobro dziecka

Zgodnie z par. 364 pkt 3 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury wskazany jest udział prokuratora w postępowaniu o przysposobienie przez cudzoziemców lub obywateli polskich mających miejsce zamieszkania lub pobytu za granicą. Z uwagi jednak na dobro dziecka oraz konsekwencje prawne dla małoletniego objętego procedurą adopcyjną, udział prokuratora w tego typu postępowaniach staje się obowiązkowy.

W piśmie skierowanym do wszystkich prokuratorów regionalnych przypomniał o tym Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand. Wskazał jednocześnie, że jeżeli okaże się, że dana sprawa jest szczególnie zawiła, to powinien brać w niej udział prokurator z właściwej miejscowo Prokuratury Okręgowej.

Biorąc udział w takich postępowaniach prokuratorzy mają obowiązek formułowania umotywowanych wniosków dowodowych oraz pytań skierowanych do wnioskodawców i innych uczestników postępowania, a także świadków. Celem takich działań ma być ustalenie okoliczności, które mogą mieć wpływ i znaczenia dla oceny dobra małoletnich, objętych wnioskiem adopcyjnym. Prokuratorzy muszą również dokładnie analizować informacje zawarte w aktach opiekuńczych. Ma to zapobiec nieuzasadnionemu rozdzielaniu rodzeństwa.

Obowiązki prokuratorów

Warunki przysposobień międzynarodowych szczegółowo określone zostały między innymi w art. 4 Konwencji o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego sporządzonej w Hadze 29 maja 1993 roku (Dz. U. z 2000 r., Nr 39, poz. 448). Zgodnie z tym przepisem adopcja międzynarodowa możliwa jest jedynie wówczas, gdy organy państwowe decydujące o niej ustalą, że przysposobienie międzynarodowe jest w najlepszym interesie dziecka. Obowiązek czynienia ustaleń w tym zakresie spoczywa również na prokuratorach biorących udział w takich postępowaniach.

Prokuratorzy muszą również weryfikować, czy wyczerpane zostały wszystkie możliwości znalezienia kandydata do przysposobienia dziecka w Polsce. Obowiązek taki wynika z art. 167 ustawy z 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575 ze zm.). Ważne jest także, aby prokuratorzy podejmowali odpowiednią inicjatywę co do ustaleń związanych z obowiązkowym poinformowaniem rodziny, która wcześniej przysposobiła brata lub siostrę dziecka, które teraz ma być adoptowane. Co do zasady rodzeństwo powinno być bowiem umieszczane w jednej rodzinie przysposabiającej.

Rodzice obecni w sądzie

W swoim piśmie prokurator Robert Hernand przypomniał, że w postępowaniach sądowych o przysposobienie międzynarodowe mogą brać udział także rodzice dziecka, którzy zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej.

Zwrócił na to uwagę również Sąd Najwyższy. W postanowieniu z 18 sierpnia 1999 roku (sygn. akt I CKN 541/99) SN podniósł, że pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzica dziecka, które ma być przysposobione, nie niweczy możliwości wzięcia przez niego udziału w sprawie o przysposobienie w charakterze uczestnika postępowania. Rodzice nawet pozbawieni władzy rodzicielskiej są – w rozumieniu art. 576 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego – osobami bliskimi dziecka objętego procedurą adopcyjną. Z tego powodu ich udział w postępowaniu o przysposobienie nie jest wyłączony. Nawet w sytuacji, kiedy ich zgoda na adopcję nie jest potrzebna. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy rodzice wyrazili zgodę na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. W takim wypadku rodzice są pozbawieni z mocy prawa udziału w postępowaniu, co wynika z art. 586 par. 3 kodeksu postępowania cywilnego.

Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa