Prokuratura Krajowa

Kredyty indeksowane kursem CHF

- Pierwsza ze spraw dotyczyła umowy kredytu zawartego przez pozwanych w sierpniu 2008 roku w wysokości 424 577,46 złotych, z zamiarem przeznaczenia otrzymanych środków na cele mieszkaniowe. Kredyt był indeksowany kursem CHF. Pozwani de facto pobrali kwotę 411 899,98 złotych pozostałą po odliczeniu prowizji, opłaty sądowej za wpis hipoteki, kosztów z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy oraz opłaty z tytułu wyceny nieruchomości.

Kredytobiorcy spłacali swoje zobowiązanie zgodnie z umową regularnie począwszy od 2008 roku. W 2015 roku kłopoty finansowe pozwanych doprowadziły do nieregularności spłat, a to skutkowało wypowiedzeniem umowy kredytu przez bank oraz wezwaniem kredytobiorców do zapłaty całej pozostałej do spłaty kwoty. Mimo wezwań do zapłaty świadczenie nie zostało przez pozwanych spełnione.

Pozwem z grudnia 2015 roku bank wystąpił o wydanie nakazu zapłaty
w postępowaniu nakazowym i zasądzenie kwoty 187 325,32 CHF oraz dalszych odsetek liczonych od kapitału, w wysokości 10,98 % w skali roku od dnia 29 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty.

W marcu 2016 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku wydał nakaz zapłaty zgodnie z wnioskiem banku, który wobec braku jego zaskarżenia stał się prawomocny. Na jego podstawie komornik wszczął postepowanie egzekucyjne.

- Druga ze spraw dotyczyła kredytu hipotecznego zawartego w listopadzie 2005 roku indeksowanego do waluty obcej. Zgodnie z umową bank przekazał kredytobiorcy kwotę 457 978,72 zł, która miała zostać spłacona w 240 miesięcznych, równych ratach kapitałowo-odsetkowych. Kredyt był przeznaczony na dowolny cel konsumpcyjny oraz na pokrycie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej jego spłatę, a także prowizji i składek ubezpieczeniowych. W dniu wypłaty kredytu lub każdej jego transzy, kwota wypłaconych środków była przeliczana na walutę, do której indeksowany był kredyt, według kursu kupna walut określonego w bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych. Zmienne oprocentowanie kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosiło 12,76 %. Spłata kredytu zabezpieczona została hipoteką kaucyjną na nieruchomości położonej we Wrocławiu do kwoty 778 563,82 zł - stanowiącej 170 % kwoty kredytu.

W związku z powstałą zaległością w spłacie kredytu 11 lipca 2013 roku bank wypowiedział umowę. Stwierdzono zaległość w kwocie 7 987,62 CHF należności kapitałowej oraz 302,81 CHF z tytułu odsetek podwyższonych za opóźnienie. Po upływie okresu wypowiedzenia bank dokonał przewalutowania na złote polskie całości należności z umowy kredytu i zaczął naliczać odsetki karne. Kapitał wymagalny bank określił na kwotę 737 382,76 zł. Z rozliczenia zaś wynikało, że kredytobiorca w okresie od listopada 2005 roku do września 2013 roku wpłacił w sumie 481 481,71 zł.

Pozwem ze stycznia 2016 roku bank wystąpił o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzenie kwoty 778 564,00 odpowiadającej wartości hipoteki umownej kaucyjnej.

W  lutym 2016 roku Sąd Okręgowy we Wrocławiu wydał nakaz zapłaty zgodnie z  żądaniem banku nakazując pozwanej zapłatę określonej w pozwie kwoty. Wobec braku jego zaskarżenia orzeczenie stało się prawomocne i na jego podstawie komornik wszczął postępowanie egzekucyjne.

 

Sąd nie zbadał zapisów umowy choć był do tego zobligowany

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargi nadzwyczajne od prawomocnych orzeczeń sądów okręgowych w Białymstoku i Wrocławiu zarzucając naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela, określonych w Konstytucji RP, w tym zasady sprawiedliwości społecznej, zasady równości wobec prawa, zasady ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi oraz prawa do rzetelnej procedury sądowej, a także rażące naruszenie prawa procesowego.

W skargach podniesiono, że zarówno Sąd Okręgowy w Białymstoku jak i Sąd Okręgowy we Wrocławiu nie dokonały zbadania postanowień umów będących podstawą powstania zobowiązań, pod kątem występowania w nich niedozwolonych klauzul umownych. Tym samym nie dokonały oceny ich ważności i skuteczności. Zaskarżone orzeczenia naruszyły zasady ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Okoliczności sprawy wskazują, że treści obu umów kredytowych zostały przejęte ze wzorów opracowanych i stosowanych przez banki. Kwestionowane umowy opierały się o klauzule niedozwolone tożsame z klauzulami wpisanymi do Rejestru klauzul niedozwolonych, a zatem są sprzeczne z celem i naturą tych umów, jak również z zasadami współżycia społecznego. Celem takich umów nie może być bowiem nadmierne wzbogacenie po stronie kredytodawcy i faktyczne doprowadzenie do pozbawienia dłużnika jakiejkolwiek możliwości spłaty zadłużenia.

Dodatkowo w skargach podkreślono, że zgodnie z treścią art. 385¹ § 1 kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Niewątpliwie zapisy obu umów kredytowych zostały narzucone jednostronnie przez banki, a ich postanowienia pozbawione były koniecznych elementów pozwalających na samodzielne obliczenie rzeczywistej kwoty pozostałej do spłaty, bez odwoływania się do wewnętrznych tabeli kursów banków, niedostępnych dla konsumentów. Kwestionowane umowy pozwalały bankom na ustalenia kryteriów wpływających na wysokość długu w sposób arbitralny i nieprzewidywalny dla konsumenta.

W skargach zauważono nadto, że umowy kredytowe będące przedmiotem zaskarżonych orzeczeń to przykłady tzw. umów adhezyjnych, czyli takich, w których warunki umowne określane są jednostronnie przez bank, a konsument nie ma możliwości ich negocjowania. Postanowienia umowne godziły więc w równowagę kontraktową stron, a daleko idąca dysproporcja praw i obowiązków na niekorzyść pozwanych stanowiła rażące naruszenie interesów konsumentów.

Prokurator Generalny wniósł zatem o uchylenie prawomocnych orzeczeń i przekazanie spraw do ponownego rozpoznania właściwym sądom, a także o wydanie postanowień o wstrzymaniu wykonania zaskarżonych orzeczeń do czasu ukończenia postępowania wywołanego wniesieniem skarg nadzwyczajnych, z uwagi na grożącą pozwanym niepowetowaną szkodę wynikającą z prowadzonych wobec nich postępowań egzekucyjnych.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargi

 

11 maja 2022 roku Sąd Najwyższy podzielając zasadność argumentacji zawartych w obu skargach Prokuratora Generalnego, zgodnie ze sformułowanymi w nich wnioskami uchylił w całości zaskarżone nakazy zapłaty Sądu Okręgowego w Białymstoku oraz Sądu Okręgowego we Wrocławiu i przekazał obie sprawy wskazanym sądom do ponownego rozpoznania.

 

Należy przypomnieć, że w tzw. sprawach frankowych mając na uwadze konieczność ochrony praw polskich obywateli, Prokurator Generalny skierował dotychczas 15 skarg nadzwyczajnych. Dwie z nich, opisane powyżej  zostały już uwzględnione, pozostałe zaś oczekują na rozpatrzenie.

 

Dział Prasowy

Prokuratura Krajowa