Skuteczne tzw. abstrakcyjne pytanie prawne Prokuratora Generalnego do NSA w sprawie alimentów
15.11.2021
Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do wniosku Prokuratora Generalnego o wydanie uchwały abstrakcyjnej oraz do zaprezentowanego w nim stanowiska, zgodnie z którym środki przekazywane przez fundusz alimentacyjny w sytuacji niewywiązywania się z obowiązku płacenia alimentów przez dłużnika alimentacyjnego, nie są alimentami w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej. Uchwała ta ma na celu zatrzymanie nadużyć, których dopuszczali się dłużnicy alimentacyjni, polegających na wskazywaniu środków przekazywanych przez fundusz alimentacyjny jako własnych alimentów, dzięki czemu mogli oni uzyskiwać wyższe kwoty z pomocy społecznej.
Rozbieżne orzecznictwo
Wniosek Prokuratora Generalnego o podjęcie abstrakcyjnej uchwały przez Naczelny Sąd Administracyjny to narzędzie, które może być stosowane wówczas, gdy w określonej kwestii w orzecznictwie sądowym zaistnieje rozbieżne orzecznictwo. Kierowany jest on do właściwego sądu w celu ujednolicenia orzecznictwa.
We wspomnianym wniosku Prokurator Generalny poruszył problem, czy ustawa o pomocy społecznej dopuszcza, by suma miesięcznych przychodów osoby ubiegającej się o pomoc społeczną była pomniejszana o sumy, które wypłaca fundusz alimentacyjny zamiast tej osoby.
Szeroka definicja alimentów
Zgodnie z jedną z funkcjonujących linii orzeczniczych odpowiedź na to pytanie powinna być twierdząca. Skutkowało to tym, że np. osoby, które intencjonalnie uchylały się od płacenia alimentów na rzecz swoich dzieci, mogły podejmować działania w celu otrzymania wyższych zasiłków. Zgodnie bowiem z ustawą o pomocy społecznej, alimenty stanowią kwoty, które odejmuje się przy wyliczeniu kwoty miesięcznego przychodu. Wskazanie zaś niskiego przychodu umożliwiało przyznanie wyższej kwoty zasiłku.
W piśmie skierowanym do Naczelnego Sądu Administracyjnego Prokurator Generalny podniósł, że przy ustalaniu przychodu wnioskodawcy winno się uwzględniać wyłącznie alimenty, o których mowa w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten w kontekście obowiązku alimentacyjnego wymienia wyłącznie krewnych w linii prostej i rodzeństwo, nie mówi zaś nic o instytucji, która uiszcza środki w zastępstwie niewywiązujących się ze zobowiązań osób.
Dwukrotna korzyść z naruszenia prawa
Prokuratora Generalny podkreślił, że przyjęcie szerokiej definicji alimentów prowadziłoby do uzyskania przez dłużnika alimentacyjnego „dwukrotnej korzyści „z faktu naruszenia prawa: po pierwsze ze względu na sam fakt niezapłacenia alimentów, a po drugie – z możliwości łatwiejszego uzyskania świadczeń z pomocy społecznej, wobec obniżenia przychodu o kwoty niezapłaconych alimentów.
Naczelny Sąd Administracyjny orzekając 8 listopada 2021 r. w siedmioosobowym składzie uwzględnił wniosek Prokuratora Generalnego, w pełni podzielając jego stanowisko.
Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa