Prokuratura Krajowa

 

W ocenie Prokuratora Generalnego wspomniany przepis rozumiany w ten sposób, że zasady wiary i sumienie nie są uzasadnioną przyczyną odmowy świadczenia usługi łamią konstytucyjne zasady określone w art. 2, art. 53 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i w art. 20 w zw. z art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 i w  zw. z art. 31 ust. 2 zdanie 2 Konstytucji.

 

Kara niesprawiedliwa lub nadmierna łamie zasady państwa demokratycznego, prawnego i sprawiedliwości społecznej

 

We wniosku Prokurator Generalny podkreśla, że przyjęte w ustawie rozwiązanie naruszają konstytucyjne zasady państwa demokratycznego, prawnego i sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP). Te zasady muszą realizować ideę ograniczenia arbitralnej władzy państwa nad osobą oraz określają relacji osoba – państwo. Państwa prawne to państwo stosujące proporcjonalność w ograniczaniu praw obywateli, które nie pozwala organom władzy publicznej ingerować w sposób arbitralny i nieproporcjonalny w sferę wolności i praw objętych ochroną konstytucyjną. Karanie musi być sprawiedliwe oraz odpowiadać szkodliwości czynu. Kara niesprawiedliwa lub nadmierna jest niedopuszczalna.

 

Prokurator Generalny uważa, że art. 138 kodeksu wykroczeń, który przewiduje karę za odmowę świadczenia usługi łamie konstytucyjną zasadą proporcjonalności. Jest nadmierną ingerencją i represją, która nie jest w tym przypadku niezbędna, gdyż wystarczające są tu środki cywilnoprawne. W demokratycznym państwie prawnym, którego istotą jest m.in. wolność gospodarcza i swoboda kontraktowania przepis z lat 50. ubiegłego stulecia nie może być narzędziem do zwalczania wolności gospodarczej.

 

Konstytucja gwarantuje wolność działalności gospodarczej i wolności człowieka

 

W opinii Prokuratora Generalnego Konstytucja nie kreuje wolności gospodarczej ani też nie przyznaje jej przedsiębiorcom. Ustawodawca zakreśla natomiast granice korzystania z niej oraz potwierdza prawne jej gwarancje, a wszelkie ograniczenia wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

 

Zasada wolności umów nie została wyrażona wprost w Konstytucji. Nie ulega jednak wątpliwości, że swoboda umów jest wartością chronioną konstytucyjnie jako pochodna ogólnej zasady wolności każdego człowieka. Wiązana też jest z zasadą wolności gospodarczej. Jej istota polega na możliwości swobodnego wyboru sposobu własnego postępowania przy składaniu oświadczeń woli kierowanych do innych osób, a więc w sferze stosunków umownych.

 

W tej części zarzutów o niekonstytucyjności Prokurator Generalny ocenił, że art. 138 kodeksu karnego nieproporcjonalnie ogranicza – określoną w art. 20 i art. 22 Konstytucji – wolność gospodarczą. Ponadto zaskarżony przepis nakłada na osobę zajmującą się zawodowo świadczeniem usług – wbrew treści art. 31 ust. 2 zdanie drugie Konstytucji – przymus kontraktowy także wtedy, gdy ani ważny interes publiczny, ani żadne prawa konstytucyjne nie uzasadniają poświęcenia przysługującej usługodawcy wolności.

 

 

 

Konstytucji zapewnia każdemu wolność sumienia i religii

 

Prokurator Generalny podkreśla, że art. 138 nie przewiduje możliwości odmowy świadczenia usługi nie tylko z tego powodu, że usługodawca nie akceptuje celu, któremu usługa ma służyć, ale również wtedy, gdy według usługodawcy świadczeniu usługi sprzeciwiają się względy religijne lub sumienia. A nawet stanowiłoby złamanie bezwzględnego zakazu, wynikającego z zasad wyznawanej wiary lub innego światopoglądu.

 

Takie ustawowe rozwiązanie nieproporcjonalnie ogranicza – określoną w art. 53 ust. 1 Konstytucji – wolność sumienia i religii. To może prowadzić do takich sytuacji, że zaskarżony przepis nakłada na osobę zajmującą się zawodowo świadczeniem usług obowiązek działania wbrew sumieniu lub wyznaniu także wtedy, gdy żadne prawa konstytucyjne nie uzasadniają poświęcenia przysługującej usługodawcy wolności. Nie ulega więc wątpliwości, że art. 138 kodeksu wykroczeń, w części, w jakiej penalizuje odmowę świadczenia usługi, ogranicza wynikającą z art. 53 Konstytucji wolność sumienia i wyznania.

 

Na poparcie swojego stanowiska Prokurator Generalny powołuje się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 października 2015 roku. Trybunał, badając czy swoboda postępowania zgodnie z własnym sumieniem nie została w ustawie o zawodzie lekarza ograniczona w sposób niekonstytucyjny, uznał, że wolność sumienia, a więc także prawo do sprzeciwu wobec postępowania sprzecznego z sumieniem, stanowią kategorie pierwotne i niezbywalne, które prawo konstytucyjne oraz regulacje międzynarodowe jedynie poręczają, a które muszą być respektowane niezależnie od tego, czy istnieją przepisy ustawowe je potwierdzające. Wolność sumienia nie oznacza przy tym, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, jedynie prawa do określonego światopoglądu, ale także prawo do postępowania zgodnie z własnym sumieniem oraz wolność od przymusu postępowania wbrew niemu, tj. postępowania zgodnie z wyznawanym systemem wartości.

 

Wniosek Trybunału Konstytucyjnego i kasacja do Sądu najwyższego w konkretnej sprawie

 

W uzasadnieniu wniosku Prokurator Generalny przywołuje prawomocny wyrok Sądu Rejonowy dla Łodzi – Widzewa z 31 marca 2017 r. skazujący łódzkiego drukarza, który z powodu swych przekonań odmówił wydrukowania plakatów fundacji LGBT i wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi, który utrzymał w mocy orzeczenie sądu I instancji. W sprawie tej we wrześniu 2017 r. Prokuratora Generalnego skierował do Sądu Najwyższego kasację od wyroku w sprawie drukarza, który z powodu swych przekonań odmówił wydrukowania plakatów fundacji LGBT i wniósł o jego uniewinnienie.

 

O kasacji prokuratura Krajowa informowała w komunikacie z 17 września 2017 r.  http://prokuratura-krajowa.test/aktualnosci-prokuratury-krajowej/prokurator-generalny-wnosi-o-uniewinnienie-drukarza-skazanego-za-odmowe-druku-plakatow-lgbt.html#.Wj0Tf-SWyUk

 

Dział Prasowy
Prokuratura Krajowa