Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Hajnówce

Napoje energetyzujące (ang. energy drinks), potocznie nazywane energetykami to gazowane napoje bezalkoholowe, które mają działanie pobudzające. Napoje te wzbogacane są o substancje, które mają za zadanie poprawić sprawność fizyczną (krótkotrwale), psychofizyczną oraz zdolność koncentracji.

Napoje energetyzujące dedykowane są głównie dla osób DOROSŁYCH narażonych na bycie w stanie pełnej gotowości psychicznej jak i fizycznej przez dłuższy czas, chcących zminimalizować uczucie zmęczenia i senność oraz chcących „zmusić” swój organizm do maksymalnego wysiłku.

 

Co wchodzi w skład napojów energetyzujących?

- cukier / substancje słodzące

- kofeina często łączona dla wzmocnienia efektu pobudzenia z tauryną, D-glukurono-y- laktonem, guaraną, maltodekstryną, żeń-szeniem, karnityną, kreatyną i miłorzębem japońskim

- inozytol

- witaminy z grupy B

- substancje aromatyzujące

- dwutlenek węgla

- substancje konserwujące

- regulatory kwasowości

 

Przeciętnie zawartość cukru w jednej puszcze napoju energetyzującego (250 ml) wynosi
20- 30 g, co odpowiada 5 - 6 łyżeczkom cukru.  Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia spożycie cukru nie powinno przekraczać 10% ogółu energii. Tak więc przy średnim zapotrzebowaniu kalorycznym dla osoby dorosłej na poziomie 2000 kcal będzie to około 200 kcal czyli 10-12 łyżeczek białego cukru. Tak więc 250 ml tego napoju dostarcza połowę zalecanego dziennego spożycia cukrów.

Z badań Instytutu Żywności i Żywienia puszka (250 ml) napoju energetyzującego może dostarczyć od 67 do 83 mg kofeiny. Spożycie kofeiny przez zdrowe osoby nie powinno być wyższe niż 400 mg na dobę, natomiast u dzieci – nie wyższe niż 2,5 mg na 1 kilogram masy ciała dziennie.

Kofeina nie jest składnikiem odżywczym, ale substancją psychoaktywną, stosowaną w żywności najczęściej ze względu na takie właśnie działanie fizjologiczne. Spożywanie jej w niewielkich ilościach korzystnie stymuluje aktywność centralnego układu nerwowego, natomiast w przypadku większych dawek mogą pojawiać się objawy rozdrażnienia, niepokoju.

Guarana to ekstrakt roślinny pozyskiwany z południowoamerykańskiej rośliny Paulinia guaran, słynącej z najwyższej zawartości kofeiny. Dodawanie jej do napojów energetyzujących powoduje zwiększenie całkowitej zawartości kofeiny, 1 gram guarany równa się blisko 40mg kofeiny.

 

Jak podaje Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: „Składniki zawarte w napojach energetycznych mogą mieć bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie dzieci. Kofeina stanowi podstawowy składnik tych napojów, nie jest przy tym zalecana w diecie dzieci, gdyż ma działanie psychoaktywne. Wzrost jej spożycia przez dzieci może powodować zmiany nastroju, rozdrażnienie, niepokój, a spożycie dużych ilości (5 mg/kg masy ciała/dobę) powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Ponadto kofeina negatywnie wpływa na gospodarkę wapniową, co może powodować zaburzenia w procesie tworzenia kości. Duże spożycie kofeiny może również wpływać na długość i jakość snu dzieci. Grupą szczególnego ryzyka są dzieci z cukrzycą, chorobami sercowo-naczyniowymi, chorobami nerek, wątroby, nadczynnością tarczycy oraz niestabilne emocjonalnie.”

Eksperci są zgodni, że napoje o wysokiej zawartości kofeiny nie powinny być spożywane przez dzieci i młodzież, gdyż mogą powodować zaburzenia w rozwoju układu nerwowego.

Według opublikowanych danych, 19-29% młodych ludzi po spożyciu tych napojów odczuwa niekorzystne objawy, głównie kołatanie serca, ból głowy, poczucie silnego rozbicia. Wśród działań niepożądanych wymienia się także podenerwowanie, silny stres, trudności ze skupieniem. Według niektórych badań nadmierne spożycie napojów energetyzujących zwiększa ryzyko arytmii serca, w tym także u dzieci.

Napoje energetyzujące nie są wskazane:

• dzieciom i młodzieży,
• kobietom w ciąży i karmiącym,
• osobom mającym podwyższone ciśnienie krwi,
• chorym na cukrzycę,
• osobom z arytmią serca,
• oraz osobom wrażliwym na któryś ze składników występujących w napoju.

 

Źródła:

1. https://www.gov.pl/web/wsse-bialystok/napoje-energetyczne
2. https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/napoje-energetyzujace-znaczacym-zrodlem-kofeiny-w-diecie-dzieci/
3. Raport Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA): External Scientific Report. Gathering consumption data on specific consumer groups of energy drinks. Supporting Publications 2013: EN-394 (https://www.efsa.europa.eu/en/supporting/pub/394e)
4. https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/napoje-energetyzujace-znaczacym-zrodlem-kofeiny-w-diecie-dzieci/
5. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/jaka-ilosc-cukru-jest-bezpieczna-dla-zdrowia/