Europejski Dzień Profilaktyki Udarowej
13.05.2025
W drugi wtorek maja przypada Europejski Dzień Profilaktyki Udarowej. Jest to dzień, w którym prowadzone są różnego rodzaju kampanie oraz happeningi mające na celu poszerzać wiedzę społeczeństwa na temat udaru. Jednym z głównych założeń jest także okazywanie wsparcia oraz pomocy osobom, które przeżyły udar.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO), udar mózgu to zespół objawów neurologicznych, które wynikają z ogniskowego uszkodzenia pewnej części mózgu o etiologii naczyniowej i trwają przynajmniej 24 godziny bądź prowadzą do zgonu pacjenta. Biorąc pod uwagę dostępność współczesnego neuroobrazowania, zwłaszcza rezonansu magnetycznego, możemy również rozpoznać udar mózgu w przypadku krótszego czasu trwania objawów, o ile wykażemy u pacjenta obecność świeżego ogniska zawałowego w mózgu.
Rozróżniamy dwa typy udarów: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny jest zdecydowanie częstszy (stanowi 85 proc. wszystkich przypadków) oraz istotniejszy klinicznie z uwagi na dostępność leczenia przyczynowego.
Jeżeli objawy udaru ustępują samoistnie w ciągu 24 godzin i towarzyszy im powstanie ogniska zawałowego, rozpoznajemy przemijające niedokrwienie mózgu (ang. transient ischemic attack, TIA).
Przypomnijmy, jakie są czynniki ryzyka udaru mózgu?
Główne niemodyfikowalne czynniki ryzyka udaru mózgu to: płeć męska, starszy wiek i rasa czarna. Dużo ważniejsze są jednak czynniki ryzyka związane ze stylem życia i chorobami współistniejącymi. W ujęciu populacyjnym najistotniejsze są: nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, otyłość (zwłaszcza brzuszna), brak aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu i dyslipidemia.
Najwięcej, bo aż ok. 80% udarów dotyczy mózgu. Jego przyczyną jest przeważnie zwężenie, bądź zamknięcie światła naczynia, które doprowadza krew do mózgu. W Polsce ta choroba dot. ok. 70 tysięcy osób rocznie, z czego 30% z nich niestety umiera. Jest to bardzo poważna choroba, która wymaga natychmiastowej reakcji w chwili pojawienia się.
Jakie są objawy udaru?
Objawy zależne są od miejsca uszkodzenia mózgu. Jednym z pierwszych może być zarówno ból głowy, jak również mogą pojawić się wymioty oraz mdłości. Osoba, u której dochodzi do udaru przeważnie traci przytomność i zapada w śpiączkę. Następnie dochodzi do porażenia części ciała, sztywności karku oraz opadania kącika ust. W większości przypadków następstwem jest afazja, czyli zaburzenie pewnych mechanizmów, które programują czynności mowy. Innymi symptomami, które mogą wskazywać udar są amnezja, padaczka, zaburzenia mowy, urojenia, omamy, utrata świadomości.
W jaki sposób rozpoznać udar mózgu?
Jednym z podstawowych badań jest tomografia komputerowa, bądź rezonans magnetyczny. Innymi badaniami są dyfluzyjna technika echoplanarna. Można także wykonać przezczaszkową ultrasonografię dopplerowską. Jest jeszcze szereg innych badań, które mogą wskazywać na pojawienie się udaru np. morfologia, OB, badanie kardiologiczne, EKG i Holter oraz wiele innych.