Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Pleszewie

W związku z Krajowym planem działania w przypadku długoterminowych zagrożeń wynikających z narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz  w miejscach pracy informujemy, że materiały edukacyjno-informacyjne w powyższym zakresie zostały zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego pod adresem: https://www.gov.pl/web/gis/radon2.

Materiały informacyjne o radonie dostępne są także na Stronach Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-Państwowego Instytutu Badawczego pod linkiem: https://www.pzh.gov.pl/radon-pochodzenie-i-wplyw-na-zdrowie/ oraz Państwowej Agencji Atomistyki pod linkiem: https://www.gov.pl/web/poznajradon.

 

Radon - informacje ogólne

Człowiek od zarania dziejów narażony jest na oddziaływanie promieniowania jonizującego występującego w przyrodzie.   Radon to jeden z naturalnych pierwiastków promieniotwórczy występujący w przyrodzie. Jest to gaz szlachetny, nie posiada smaku, zapachu, barwy. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych. Głównym źródłem radonu (²²²Rn) w atmosferze, budynkach i innych pomieszczeniach zamkniętych jest powietrze glebowe (około 80%). Pozostałe źródła to materiały budowlane, woda, gaz ziemny. Stężenie promieniotwórcze radonu (stężenie radonu) ²²²Rn w powietrzu mierzy się w Bq/m³. Jeden bekerel (Bq) to 1 rozpad promieniotwórczy atomu w ciągu 1 sekundy. Obecność radonu w przyrodzie powoduje, że organizm człowieka otrzymuje co roku dawkę skuteczną rzędu 1,2 mSv (2019r.). Milisiwert (mSv) jest wielkością będąca miarą skutków biologicznego wpływu promieniowania na człowieka. Człowiek oddychając wprowadza do płuc wraz z powietrzem ²²²Rn i jego produkty rozpadu. Produkty rozpadu ²²²Rn to ciała stałe, które osadzają się w drogach oddechowych. Najbardziej obciążające organizm są cztery krótkożyciowe pochodne radonu: polon (²¹⁴ Po i ²¹⁸ Po), bizmut (²¹⁴ Bi) i ołów ( ²¹⁴ Pb). W 1988 roku Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) uznała ²²²Rn za czynnik kancerogenny. Często pojawia się argument, że radon jest drugą, po paleniu tytoniu, przyczyną zachorowań na raka płuc. Dla grupy osób niepalących, ekspozycja na radon jest najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka płuc. Palenie tytoniu i ekspozycja na radon powoduje, że ryzyko zachorowania na raka płuc osób palących i eksponowanych na radon jest 10 – 20 razy większe, niż dla niepalących.

        Z uwagi na fakt, iż ryzyko zachorowania na nowotwór rośnie liniowo z wielkością dawki powodowanej ekspozycją na radon, osoby narażone na wysokie stężenia radonu powinny ograniczyć palenie papierosów lub zupełnie zaprzestać palenia.

 

Czy każdy obywatel może na własną rękę zmierzyć poziom radonu?

 

Pomiar stężenia aktywności radonu w budynku mieszkalnym jest prosty i stosunkowo niedrogi. Nie jest konieczne używanie profesjonalnych mierników laboratoryjnych. Na całym świecie w tym celu stosuje się najczęściej detektory śladowe. Są to niewielkie płytki wykonane ze specjalnego polimeru zamknięte w obudowie. Taki detektor nie wymaga zasilania ani dodatkowej obsługi.

Pomiar przebiega w kilku krokach:

1. detektory zamawia się w specjalistycznym laboratorium. Są one dostarczane w opakowaniu próżniowym – detektor rozpoczyna pomiar w momencie otwarcia folii, kiedy powietrze zawierające radon dostaje się do środka;
2. detektor należy umieścić w miejscu pomiaru zgodnie z instrukcją, pamiętając o tym, aby nie znajdował się np. przy oknie, w przeciągu, bo to mogłoby wpłynąć na wynik pomiaru. Detektory nie są czułe na wysoką wilgotność, kurz czy wahania temperatury;
3. ważne, aby pozostawić detektor w jednym miejscu na cały czas pomiaru. Zaleca się, aby pomiar trwał minimum miesiąc, a najlepiej 3 miesiące, aby uzyskać dokładny wynik. Pomiary w Polsce wykonuje się w sezonie grzewczym, tj. od października do marca;
4. po tym czasie detektor należy odesłać do laboratorium do analizy.