Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Środzie Śląskiej

Legionella w ciepłej wodzie użytkowej – wymagania, zalecenia.

 

W związku ze zbliżającym się okresem wakacyjnym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Środzie Śląskiej ponownie przypomina o potrzebie przeprowadzania okresowych przeglądów wewnętrznych instalacji wodociągowych, regularnym ich czyszczeniu oraz konieczności badania jakości ciepłej wody użytkowej na obecność bakterii Legionella sp., stosownie do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2017 poz. 2294).

 

Realizacja wykonywania wytycznych rozporządzenia - badań wody na obecność bakterii Legionella sp., spoczywa na przedsiębiorstwach podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, budynkach zamieszkania zbiorowego oraz budynkach użyteczności publicznej, w których w trakcie ich użytkowania wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny.

 

Bakterie z rodzaju Legionella sp. wywołują chorobę zwaną Legionelloza, przebiegającą jako zapalenie płuc. Bakteria ta jest szczególnie groźna dla osób o obniżonej odporności, ludzi starszych i dzieci. Zazwyczaj rozwija się wskutek inhalacji małych kropel wody -aerozoli, skażonych tą bakterią, stąd tak ważne jest odpowiednie postępowanie i nadzór nas prawidłową eksploatacją instalacji wodociągowej czy instalacji klimatyzacyjnej. Potencjalnie bakteria ta może być obecna w instalacji zasilającej wodę w każdym budynku. Choroba nie przenosi się przez picie skażonej wody oraz z człowieka na człowieka.

Należy zwrócić uwagę, że bakterie z rodzaju Legionella sp. to gram – ujemne ruchliwe  pałeczki występujące  powszechnie w środowisku naturalnym  (woda, gleba), mogą również namnażać się w instalacjach i urządzeniach wodnych, przy których w temperaturze wody               25-45^oC, zwłaszcza w instalacjach starych z licznymi odgałęzieniami, zastojami wody, z osadami i z niewielkim rozbiorem wody. Główne miejsca występowania tych bakterii to zbiorniki i podgrzewacze ciepłej wody, osady, ślepe odcinki sieci oraz prysznice, wylewki baterii i rury z niewielkim przepływem wody lub bez przepływu wody. aby doszło do zakażenia, bakterie muszą dostać się do drób oddechowych, Źródłem zakażenia jest drobnocząsteczkowy pył wodno – powietrzny.

Ocenę wewnętrznej instalacji wodociągowej przeprowadza się na podstawie minimum trzech próbek wody lub więcej w zależności od wielkości systemu, pobranych w punktach wskazanych w § 4 ust. 5 cyt. rozporządzenia, tj.:

- wypływ ze zbiornika ciepłej wody lub najbliższym punkcie czerpalnym;

- punkt czerpalny najdalej położony od zbiornika ciepłej wody;

- miejsce powrotu wody do podgrzewacza;

- wybrane punkty pośrednie, których liczba zależy od wielkości systemu.

 

Minimalną częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody oraz procedury postępowania w zależności od wyników badania bakteriologicznego określa załącznik nr 5 część B do rozporządzenia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W budynkach zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej próbki wody z instalacji ciepłej wody powinny być pobierane do badań w kierunku bakterii Legionella sp. 1 raz w roku, a w przypadku uzyskania dwóch pozytywnych ocen w odstępach rocznych, kolejne badania mogą być wykonane po 3 latach. Dopuszczalna liczba bakterii Legionella sp. w 100 ml wody wynosi < 100 jtk (zgodnie z załącznikiem nr 5 część A do cytowanego rozporządzenia).

 

W celu zapobiegania i zwalczania źródeł zakażenia bakteriami Legionella należy regularnie czyścić końcówki kranów z osadów i kamienia. Należy również przeprowadzać okresową dezynfekcję termiczną wewnętrznej instalacji wodociągowej, polegającą na przegrzaniu wody powyżej 70^oC i przepuszczeniu jej przez instalację w całym budynku.

Istotne jest stworzenie takich warunków, by bakterie z rodzaju Legionella nie rozwijały się, tj.: - instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać uzyskanie w punktach czerpalnych wody o temperaturze nie niższej niż 55°C i nie wyższej niż 60°C

-  stosowanie systemu cyrkulacji ciepłej wody użytkowej,

-  unikanie martwych odgałęzień, w których mogą wystąpić zastoiska wody,

- regularne czyszczenie i płukanie zasobników, podgrzewaczy i pionów ciepłej wody użytkowej oraz okresowe spuszczanie pewnej ilości wody do osiągnięcia stałej jej temperatury u odbiorców (zwłaszcza po awariach),

-  zapobieganie procesom korozji,

-  stosowanie samoopróżniających się przewodów prysznicowych.

Jednocześnie należy pamiętać, że zgodnie z § 302 ust. 4 cytowanego rozporządzenia Ministra

Infrastruktury w budynkach przeznaczonych na zbiorowy pobyt dzieci i osób niepełnosprawnych w instalacji ciepłej wody powinny być stosowane termostatyczne zawory mieszające z ograniczeniem maksymalnej temperatury do 43ºC, a w instalacjach prysznicowych do 38ºC, zapobiegające poparzeniu.

W związku z powyższym, w celu zredukowania niebezpieczeństwa namnażania się pałeczek Legionella i wystąpienia zakażeń inhalacyjnych, należy przestrzegać powyższych zaleceń przy

równoczesnym zachowaniu odpowiedniego reżimu sanitarnego oraz systematycznym wprowadzaniu zmian konstrukcyjnych w instalacjach rozprowadzających wodę wewnątrz budynków. W celu ochrony zdrowia klientów lub mieszkańców wyżej wymienionych obiektów wymagane jest okresowe badanie próbek wody z instalacji ciepłej wody w kierunku bakterii Legionella, potwierdzające skuteczność prowadzonego nadzoru nad stanem tej instalacji.

 

Bakterie Legionella pneumophila towarzyszą człowiekowi od zawsze, niemniej pojawienie się różnych cywilizacyjnych udogodnień, znacznie ułatwiło im ekspansję. Doskonałym miejscem rozwoju tych bakterii są również układy klimatyzacji. Nie oznacza to, że należy rezygnować ze stosowania klimatyzacji czy nawilżaczy. Jest to możliwe przy zachowaniu stałej dbałości o utrzymanie urządzeń w dobrym stanie technicznym i higienicznym (prowadzenie regularnych kontroli technicznych, wymiana uszkodzonych elementów układu, okresowe czyszczenie i dezynfekowanie urządzeń – przeznaczonymi do tych celów preparatami). Szczególnie korzystne warunki rozwoju Legionelli występują  ponadto w parownikach klimatyzatorów, filtrach powietrza oraz innych urządzeniach wytwarzających aerozol wodno-powietrzny. Stąd tak ważne jest zapobieganie rozwojowi Legionelli w urządzeniach klimatyzacyjnych znajdujących się w budynkach.

 

Wobec powyższego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Środzie Śląskiej zobowiązuje do prowadzenia regularnej kontroli występowania bakterii Legionella sp. w ciepłej wodzie użytkowej poprzez wykonywanie badań  próbek wody, zgodnie z załącznikiem nr 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Badania należy wykonywać w laboratoriach akredytowanych, zatwierdzonych przez właściwego terenowo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.