Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szamotułach

  

Obecnie uważa się, że rozwój choroby próchnicowej zależy od kliku zasadniczych czynników. Najważniejsze z nich to:

• Dieta próchnicotwórcza, czyli bogata w węglowodany, która dostarcza bakteriom substrat do przemian niszczących powierzchnię zębów.
• Obecność drobnoustrojów w jamie ustnej, które przetwarzają w płytce nazębnej węglowodany w kwasy niszczące szkliwo.
• Odwapnienie, czyli demineralizację powodującą niszczenie struktury zęba.

 Wyeliminowanie pierwszych dwóch z wymienionych czynników jest bardzo trudne. Bakterie są stale obecne w jamie ustnej, a węglowodanów nie da się całkowicie usunąć z diety. Ponadto powierzchnia zęba mimo najbardziej prawidłowych warunków rozwojowych nie ma takiej odporności, by w pełni ochraniać ząb przez szkodliwym działaniem kwasów i drobnoustrojów. W związku z tym zapobieganie próchnicy nie może być w pełni skuteczne, tak jak np. zapobieganie chorobom zakaźnym. Ważnym jest jednoczesne stosowanie wszystkich dostępnych sposobów ochrony, które zarówno osłabiają czynniki niszczące ząb, jak i podwyższają jego odporność na atak próchnicy

Prawidłowa higiena jamy ustnej powinna uwzględniać dokładne i regularne oczyszczanie zębów oraz profilaktykę fluorową.

Szczotkowanie zębów jest najskuteczniejszym sposobem zachowania higieny jamy ustnej. Umożliwia usunięcie większości płytki nazębnej oraz resztek pokarmowych i miękkich nalotów. Jednak trudno dostępna i starsza płytka (w tym kamień nazębny) nie może być usunięta poprzez szczotkowanie. W tym przypadku wskazana jest wizyta u stomatologa. Skuteczność szczotkowania zależy od stanu i jakości szczoteczki do zębów, częstości i sposobu szczotkowania oraz stosowania środków dodatkowych (past do zębów). Szczoteczka do zębów powinna być dobrana indywidualnie przez pacjenta, po konsultacji z lekarzem dentystą. Dawniej najczęściej zalecano używanie szczoteczek twardych. Jednak obecnie zaleca się głównie szczoteczki wielopęczkowe średnie lub miękkie, ponieważ twarde szczoteczki, szczególnie nieumiejętnie stosowane, mogą sprzyjać uszkodzeniu dziąseł. Szczoteczki elektryczne są natomiast łatwiejsze w użyciu. Dodatkowo skuteczniej niż szczoteczki ręczne usuwają płytkę nazębną oraz osady i przebarwienia szkliwa związane z paleniem tytoniu, piciem kawy i herbaty. Szczoteczki elektryczne są również bezpieczniejsze dla szkliwa zębów.

Obecnie bardzo dużo osób nieprawidłowo szczotkuje zęby. Jest to szczególnie istotne przy szczoteczkach manualnych, w których wykonywanie poprawnych ruchów zapewnia oczyszczenie zębów i ochronę przyzębia. Metoda okrężna – najbardziej popularna, której uczy się w młodości, jest zalecana dla dzieci i osób z ograniczoną sprawnością ruchową. Dla młodzieży i osób dorosłych dobiera się metody szczotkowania przede wszystkich w zależności od stanu przyzębia (tkanek otaczających ząb). Przy zdrowym przyzębiu najczęściej zalecana jest metoda wymiatania (roll). Metodę tę powinno się wprowadzać u dzieci 10-11 letnich. Polega na wykonywaniu szczotką ruchów obrotowo-wymiatających – najlepiej poprosić lekarza dentystę, aby dokładnie pokazał, jak takie ruchy powinny wyglądać. Aby zachować prawidłową higienę jamy ustnej należy szczotkować zęby co najmniej 2 razy dziennie, tzn. po śniadaniu i przed snem. Jeśli niemożliwe jest szczotkowanie zębów po każdym posiłku, zaleca się po nim przynajmniej wypłukać usta lub zjeść jabłko.

Istotny dla skuteczności szczotkowania zębów jest również stopień zniszczenia szczoteczki. Szczoteczka zwykle zużywa się w okresie od 2 tygodni do 4 miesięcy. W związku z tym szczoteczkę należy zmieniać przeciętnie nie rzadziej niż co 3 miesiące. Produkowane są również szczoteczki „informujące” o ich zużyciu, w których na przykład włosie w momencie zużycia zmienia barwę. Szczoteczka do zębów nie wymaga żadnych zabiegów dezynfekujących, poza wypłukaniem po użyciu w strumieniu bieżącej wody. Po użyciu powinna być postawiona włosiem do góry, w przewiewnym miejscu i przechowywana na sucho, bez kontaktu z innymi szczoteczkami.

            Jednakże najważniejszą rolę w profilaktyce chorób zębów i przyzębia ma edukacja. Wierzymy, że uczenie dzieci prawidłowego szczotkowania i dbania o zęby przyniesie oczekiwane rezultaty. WSSE w Poznaniu przygotowała ulotkę pt. „Mam zdrowe zęby!” skierowaną do dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Zachęcamy opiekunów, nauczycieli przedszkolnych oraz rodziców do zapoznania się z ulotką i włączenia jej do materiałów edukacyjnych potrzebnych w realizacji tej tematyki. Wszak powszechnie wiadomo, że opieka stomatologiczna jest kosztowna, a piękny uśmiech bezcenny.