Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Rzeszowie

W dniu 16 kwietnia 2025 r. między Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska została zawarta umowa o dofinansowanie projektu nr FENX.01.05-IW.01-0113/24 pod nazwą Wdrażanie działań z zakresu ochrony czynnej na obszarach Natura 2000. 
Realizacja umowy współfinansowana jest przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027.

Wartość projektu: 94 760 000 zł

Kwota dofinansowania z Unii Europejskiej: 80 546 000 zł

Okres realizacji projektu: od 1 sierpnia 2024 r. do 30 września 2029 r.

Projekt jest realizowany we współpracy z 13 Regionalnymi Dyrekcjami Ochrony Środowiska:

• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Białymstoku,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gdańsku,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Kielcach,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Krakowie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Lublinie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Łodzi,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Olsztynie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Poznaniu,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Rzeszowie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Szczecinie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska we Wrocławiu.

Zakres działań projektu

Projekt ma na celu podjęcie działań na rzecz zapewnienia kompleksowej ochrony na obszarach Natura 2000 dla poprawy stanu zachowania wybranych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony w obszarach Natura 2000, których stan zachowania w dokumentach planistycznych został oceniony na U1 – niewłaściwy lub U2 – zły, bądź dla których niezbędne jest podjęcie działań mających na celu zahamowanie negatywnych zmian dla utrzymania właściwego stanu ochrony. 
Działaniami w ramach projektu zostaną objęte 132 obszary Natura 2000, wskazane przez regionalne dyrekcje ochrony środowiska, dla których konieczne do przeprowadzenia prace wynikają z zatwierdzonych dokumentów planistycznych (tj. planów zadań ochronnych lub planów ochrony) stanowiących podstawę zarządzania tymi obszarami.
Wśród głównych typów działań w projekcie wymienić należy w szczególności: 

1. Regulację stosunków wodnych, zabezpieczanie wysp i grobli, budowa sztucznych wysp/platform, odmulanie torfianek, tworzenie i profilowanie zbiorników wodnych, 
2. Usuwanie drzew i krzewów, w tym obrączkowanie, usuwanie nalotów i podrostów oraz koszenie, z ewentualnym usunięciem biomasy, 
3. Zwalczanie gatunków inwazyjnych i ekspansywnych, w tym gatunków obcych, 
4. Redukcję drapieżników, budowę platform lęgowych, zabezpieczenie miejsc lęgowych, działania na rzecz ochrony żółwi, nietoperzy, zasilanie populacji gatunków roślin.

Cele projektu

Główny cel strategiczny: 
Podjęcie działań na rzecz zapewnienia kompleksowej ochrony na obszarach Natura 2000 dla poprawy stanu zachowania wybranych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony w obszarach Natura 2000, których stan zachowania w dokumentach planistycznych został oceniony na U1 – niewłaściwy lub U2 – zły, bądź dla których niezbędne jest podjęcie działań mających na celu zahamowanie negatywnych zmian dla utrzymania właściwego stanu ochrony.

Cele szczegółowe

1. Poprawa w skali całego kraju stanu ochrony siedlisk i gatunków,
2. Zachowanie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków stanowiących przedmioty ochrony w obszarach Natura 2000 objętych projektem,
3. Poprawa warunków bytowania zwierząt zamieszkujących poszczególne siedliska oraz zwiększenie areału siedlisk gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem,
4. Ograniczenie liczebności gatunków inwazyjnych i ekspansywnych, w tym gatunków obcych,
5. Przywrócenie właściwego stanu danych płatów siedlisk bądź zahamowanie negatywnego trendu zmian.

Grupy docelowe

Właściciele i zarządcy terenów objętych działaniami projektowymi – w ramach projektu prowadzone będą spotkania z właścicielami lub zarządcami poszczególnych gruntów (lub gruntów sąsiadujących), na których mają być przeprowadzone działania ochrony czynnej, w celu poinformowania o zakresie planowanych prac oraz o planowanym terminie ich wykonania. Na spotkaniach przedstawione zostaną przede wszystkim cele zaplanowanych działań i informacje o efektach ekologicznych planowanych do osiągnięcia i ich istocie dla obszaru oraz ochrony cennych przyrodniczo siedlisk i gatunków. Dodatkowo przedstawiona zostanie informacja o możliwościach indywidualnego wsparcia takich działań, np. przy wykorzystaniu płatności rolnośrodowiskowych na typach gruntów kwalifikujących się do uzyskania takiego wsparcia. Zgodnie z dotychczasowymi doświadczeniami należy mieć na uwadze, iż proces informowania oraz angażowania interesariuszy na każdym etapie już od samego początku, jest bardzo istotnym elementem realizacji działań z zakresu ochrony przyrody, gdyż brak odpowiedniego przygotowania oraz omówienia wszelkich wątpliwości i obaw może nawet uniemożliwić realizację zaplanowanych prac. 

Ogół społeczeństwa – projekt wpłynie na ochronę szczególnie cennych przyrodniczo siedlisk i gatunków dla przyszłych pokoleń, przez co jako grupę docelową projektu należy także wskazać ogół społeczeństwa. Ochrona obszarów Natura 2000 będzie właściwa, gdy opierać się będzie na aktualnej i rzetelnej wiedzy. Działania z zakresu ochrony czynnej przyczynią się do zachowania bądź odtworzenia walorów przyrodniczych terenów, na których będą one realizowane.

#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie

Realizacja projektu w województwie podkarpackim:

Na terenie województwa podkarpackiego działania ochronne zostaną przeprowadzone w 24 obszarach Natura 2000.

Zakres prac w latach 2025- 2029 obejmuje m.in.:

• Prace z zakresu ochrony czynnej, polegające na usuwaniu nadmiernie rozwiniętej roślinności drzewiastej i krzewiastej oraz prowadzeniu koszeń, mające na celu zachowanie lub poprawę stanu siedlisk przyrodniczych, w tym odtworzenie warunków sprzyjających występowaniu gatunków charakterystycznych dla tych siedlisk, m. in. : 6210* Murawy kserotermiczne Festuco-Brometea, 6230 Bogate florystycznie górskie i niżowe murawy bliźniczkowe czy 91I0- *Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraea, a także gatunków roślin i zwierząt: Dzwonecznik wonny (Adenophora liliifolia), Ponikło kraińskie (Eleocharis carniolica), Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), Krasopani hera (Euplagia quadripunctaria);
• Działania edukacyjne, takie jak instalacja tablic edukacyjnych w wybranych lokalizacjach, których celem jest podnoszenie świadomości społecznej na temat znaczenia obszarów Natura 2000 oraz prowadzonych działań ochronnych, a także przedmiotów ochrony danego obszaru;
• Prace konserwacyjno-adaptacyjne w letnich stanowiskach nietoperzy, obejmujące m.in. usuwanie nagromadzonego guana, wymianę folii zabezpieczających oraz wykonywanie drobnych prac naprawczych w obiektach znajdujących się na obszarach Natura 2000, które stanowią siedliska kolonii rozrodczych nietoperzy, w szczególności przedstawicieli gatunku nocek duży (Myotis myotis);
• Zabezpieczenie zimowych schronień nietoperzy poprzez montaż specjalistycznych zabezpieczeń w jaskiniach, mających na celu przeciwdziałanie ich nielegalnej eksploracji. Działania te służą ochronie gatunków szczególnie wrażliwych na niepokojenie w okresie hibernacji, takich jak: podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros), nocek duży (Myotis myotis) oraz mopek zachodni (Barbastella barbastellus).