Polska w Radzie Europy

Na wstępie minister Mularczyk zaznaczył, że celem spotkania jest dyskusja nad kwestią dostępu do sądów oraz zapewnienia możliwości sprawiedliwego procesu dla ofiar niemieckich zbrodni popełnionych podczas II WŚ. Przypomniał, że w styczniu br. jako przewodniczący polskiej delegacji do ZPRE wyszedł z inicjatywą przyjęcia rezolucji pt. „Kwestia prawa do sprawiedliwego i równego zadośćuczynienia oraz dostępu do sądów i rzetelnych procesów dla wszystkich ofiar niemieckiej agresji w czasie II wojny światowej”, która została poparta przez 33 parlamentarzystów Zgromadzenia Parlamentarnego RE (z Polski, Ukrainy, Węgier, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Rumunii, Serbii, Francji, Azerbejdżanu, Holandii i Litwy). Podkreślił, że naszym obowiązkiem jest ustanowienie systemu prawnego, który będzie przeciwdziałał niesprawiedliwości i nierówności w traktowaniu. Polska i jej obywatele ponieśli największe straty podczas II WŚ, a z uwagi na sowiecką okupację po wojnie nie mieli możliwości dochodzenia swoich praw. Minister przywołał przykłady innych krajów, którym zostały wypłacone indywidualne odszkodowania (np. Wielka Brytania na rzecz Kenii).

Głos w dyskusji zabrali przedstawiciele Ukrainy, Grecji oraz Holandii, dziękując stronie polskiej za podejmowanie tak ważnego tematu na forum RE. Christina Stamouli (Grecja), członek Narodowej Rady ds. Dochodzenia Niemieckich Odszkodowań omówiła tzw. przypadek Distomo. 10 czerwca 1944 r. w odwecie za atak greckich partyzantów oddziały SS dokonały akcji pacyfikacyjnej w wiosce Distomo niedaleko Delf. W wyniku tego zdarzenia śmierć poniosło 218 osób. Krewni ofiar masakry zabiegali w latach 90. przed greckimi sądami o odszkodowania od niemieckiego państwa. Następnie włoski prawnik Filippo Biole podkreślił, że podobne sprawy przeciwko Niemcom toczą się we Włoszech. Na przykład - w 2008 r. tamtejszy Sąd Najwyższy orzekł, że rodzinom dziewięciu cywilów, zamordowanych przez hitlerowskich żołnierzy w Toskanii, należy się odszkodowanie od RFN w wys. 800 tys. euro.

Na zakończenie wydarzenia min. Arkadiusz Mularczyk przypomniał o konieczności wypracowania rezolucji ZPRE nt. słusznego i równego zadośćuczynienia, która powinna stanowić ważny punkt odniesienia do dalszych dyskusji i prac na forach wielostronnych, jak również w dialogu pomiędzy zainteresowanymi państwami. Przypomniał, że w dniu 24 kwietnia br. Biuro Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (ZPRE) postanowiło o przekazaniu wniosku przewodniczącego polskiej delegacji pt.: The question of the right to just and equal redress and the access to court and a fair trial for all victims of the German aggression during the Second World War do Komisji ds. Prawnych i Praw Człowieka ZPRE. Wniosek ma zostać uwzględniony przy przygotowaniu rezolucji ZPRE nt. słusznego i równego zadośćuczynienia pt. “Reparation and reconciliation processes to overcome past conflicts and build a common peaceful future – the question of just and equal redress”.