Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – neuroinfekcja

Czynnik etiologiczny: wirus TBEV (tick-borne encephalitis virus) z rodziny Flaviviridae

Źródło zakażenia: zakażony kleszcz, niepasteryzowane mleko lub produkty mleczne pochodzące od zwierząt w czasie wiremii, krew i narządy od osób w fazie wiremii

Drogi szerzenia:

poprzez wektory (kleszcze Ixodes ricinus),
droga pokarmowa (niepasteryzowane produkty mleczne od zakażonych zwierząt, w szczególności kóz i owiec),
poprzez przetoczenie preparatów krwiopochodnych, przeszczepienie narządu od osób w fazie wiremii.

Wirus kleszczowego zapalenia mózgu nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Okres wylęgania: 8-17 dni po ukłuciu przez kleszcza; 3-4 dni po zakażeniu drogą pokarmową.

Objawy:

faza pierwsza (wiremii): objawy grypopodobne (gorączka, osłabienie, ból mięśni, stawów) – czas trwania ok. 1–8 dni. U 13–26% chorych dochodzi do wyzdrowienia.
U pozostałych osób po okresie pozornej poprawy (czas trwania średnio 8-11 dni) występuje:
druga faza (neurologiczna) – objawy związane z zapaleniem opon mózgowych i mózgu, (gorączka, narastające bóle głowy, sztywność karku, zaburzenia świadomości, porażenia nerwów czaszkowych, zaburzenia koordynacji, porażenia kończyn górnych i dolnych, może wystąpić porażenie mięśni oddechowych).

W ostatnich latach zaobserwowano w Małopolsce tendencję wzrostową w liczbie rejestrowanych kleszczowych zapaleń mózgu. Dla porównania, w 2022 r. rozpoznano 43 przypadki KZM, w 2023 r. – 54 przypadki KZM, a w 2024 r. zachorowało na tę jednostkę chorobową 55 osób. W okresie od 1 stycznia do 30 września 2025 r. w woj. małopolskim odnotowano 54 zachorowania na KZM, co stanowiło znaczący wzrost liczby zachorowań na KZM w odniesieniu do analogicznego okresu w 2024 r., w którym odnotowano 29 zachorowań.