Kampania informacyjno-edukacyjna kierowana do podmiotów leczniczych na temat wentylacji
Wielkopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Poznaniu informuje o kampanii informacyjno-edukacyjnej kierowanej do podmiotów leczniczych sprawujących całodobową opiekę, funkcjonujących na terenie województwa wielkopolskiego. Celem kampanii jest uwrażliwienie na aspekty bezpieczeństwa sanitarnego związanego z wentylacją, w szczególności w kontekście planowanych prac modernizacyjnych w szpitalach, a także zachęcenie podmiotów leczniczych do konsultowania z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych (w przypadku podjęcia ww. prac) w celu zapewnienia prawidłowości rozwiązań w aspekcie sanitarno-higienicznym.
Na wstępie należy zaznaczyć, że podmioty lecznicze, w szczególności szpitale są obiektami priorytetowymi z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi, tym samym należą do grupy obiektów o wysokiej ocenie ryzyka związanego z możliwością wystąpienia zagrożenia sanitarno-epidemiologicznego. Dlatego niezwykle istotne jest zapewnienie w tych obiektach właściwych warunków sanitarno-higienicznych (zarówno na etapie planowania i projektowania przedsięwzięcia, ale również w trakcie jego funkcjonowania) w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych.
Niezmiernie ważna, z punktu widzenia wpływu na zdrowie ludzi zarówno pacjentów, jak
i personelu jest wentylacja. Odpowiednio zaprojektowana, utrzymana oraz drożna wentylacja jest niezbędna do bezpiecznego i komfortowego przebywania ludzi w pomieszczeniach, natomiast nieprawidłowo funkcjonująca wentylacja może być przyczyną negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
Jakkolwiek na różnych etapach procesu inwestycyjnego (etap planowania, projektowania oraz realizacji i dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych) organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uczestniczą w opiniowaniu zaproponowanych rozwiązań projektowych
w celu wyeliminowania, bądź zminimalizowania w jak największym stopniu zagrożeń dla bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowia ludzi, to już na etapie funkcjonowania obiektu szpitalnego np. w sytuacji podjęcia prac modernizacyjnych lub przebudowy, podmioty lecznicze sporadycznie zwracają się do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej z prośbą
o zaopiniowanie planowanych do zastosowania rozwiązań projektowanych.
Należy pamiętać, że kwestia wentylacji jest kluczowa w przypadku wprowadzania w obiekcie zmian budowlanych (przebudowy, remonty), w szczególności w sytuacji, gdy modernizacja szpitala nie dotyczy całego obiektu lecz np. jednego piętra lub oddziału oraz gdy ulegają zmianie podstawowe funkcje pomieszczeń objętych tymi pracami. W takiej sytuacji istotne jest dokonywanie zmian ze szczególnym uwzględnieniem poszczególnych stref w szpitalu
o określonej funkcji oraz umożliwienie spełnienia w danej strefie odpowiednich wymagań jakości środowiska wewnętrznego.
Projektując system wentylacji w szpitalu należy pamiętać, że nie można łączyć ze sobą wszystkich pomieszczeń ze względu na wymagania sanitarne. Podkreślenia wymaga fakt, że pomieszczenia o różnym przeznaczeniu muszą być podłączone i zasilane z odrębnych systemów wentylacyjnych (przykładowo dla pomieszczeń o zwiększonych wymaganiach aseptyki należy wykonać odrębny system pracujący w nadciśnieniu w stosunku do pomieszczeń przyległych, a np. w przypadku pomieszczeń brudnych takich jak magazyny odpadów medycznych, pomieszczenia techniczne, czy brudowniki należy bezwzględnie wydzielać wywiewy powietrza).
Zatem przy wprowadzaniu w szpitalu zmian budowlanych należy pamiętać przede wszystkim o:
- zapewnieniu wentylacji wydzielonych pomieszczeń, grawitacyjnej lub mechanicznej,
- zapewnieniu właściwej jakości powietrza wentylacyjnego dostarczanego do ww. pomieszczeń, w zależności od ich przeznaczenia,
- usuwaniu powietrza zużytego z tych pomieszczeń,
- zapewnieniu odpowiedniej ilości powietrza w ww. pomieszczeniach:
- minimalny strumień objętości powietrza wentylacyjnego w pomieszczeniach przeznaczonych na stały i czasowy pobyt ludzi powinien wynosić 20 m³/h dla każdej przebywającej osoby,
- w klimatyzowanych oraz wentylowanych pomieszczeniach o nie otwieranych oknach strumień objętości powietrza wentylacyjnego powinien wynosić 30 m³/h dla każdej przebywającej osoby,
- rozdziale stref wentylacyjnych - w instalacjach wentylacji i klimatyzacji nie należy łączyć ze sobą przewodów z pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych
i sanitarno-zdrowotnych, - odpowiednim przepływie powietrza wentylacyjnego - w przypadku zastosowania
w budynku przepływu powietrza wentylacyjnego między pomieszczeniami lub strefami wentylacyjnymi, w pomieszczeniu należy zapewnić kierunek przepływu od pomieszczenia o mniejszym do pomieszczenia o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza, - niestosowaniu recyrkulacji powietrza wentylacyjnego w obiekcie, a w przypadku gdy zachodzi konieczność zastosowania recyrkulacji bezwzględne stosowanie się do zaleceń właściwego państwowego inspektora sanitarnego - w budynku opieki zdrowotnej recyrkulacja powietrza może być stosowana tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
Ponadto, bardzo ważne jest prowadzenie systematycznej kontroli stanu zanieczyszczenia systemów wentylacyjno-klimatyzacyjnych, dzięki której możliwe jest zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza transportowanego kanałami i przewodami. Zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2022 r. poz. 402), instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacje podlegają okresowemu przeglądowi, czyszczeniu lub dezynfekcji, lub wymianie elementów instalacji zgodnie z zaleceniami producenta, nie rzadziej niż co 12 miesięcy. Okresowe przeglądy wentylacji mechanicznej pozwalają uniknąć nadmiernego nagromadzenia zanieczyszczeń wewnątrz instalacji. Należy tutaj zwrócić uwagę nie tylko na sprawność mechaniczną wszystkich urządzeń i akcesoriów wykorzystywanych w instalacji. Zanieczyszczenia mogą sprzyjać bowiem rozwojowi bakterii, grzybów i wielu różnych drobnoustrojów. Ryzyko to potęguje obecność klimatyzacji, która generuje wilgotne środowisko w przewodach. Z tego powodu przegląd wentylacji obejmuje również badania mikrobiologiczne. Szybkie wykrycie i usunięcie źródeł zanieczyszczeń przede wszystkim zmniejsza ryzyko wystąpienia zagrożenia zdrowotnego, ale również awarii urządzeń wentylacyjno-klimatyzacyjnych, a także obniża koszty ewentualnego czyszczenia
i dezynfekcji.
Zastosowanie powyższych rozwiązań w praktyce pozwoli w sposób efektywny zmniejszyć ryzyko ewentualnego rozprzestrzeniania się zagrożeń sanitarnych poprzez systemy wentylacyjno-klimatyzacyjne w obiektach szpitalnych, przy czym podkreślenia wymaga fakt, że działania w tym zakresie powinny być podejmowane w sposób przemyślany, poprzedzone wnikliwą analizą sytuacji oraz podjęte na podstawie profesjonalnej wiedzy, w tym również wiedzy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Szczegółowe informacje dostępne są w opracowaniu „Wytyczne dotyczące projektowania, wykonania, odbioru i eksploatacji systemów wentylacji i klimatyzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą” na stronie: