16 listopada - Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc
15.11.2023
Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc obchodzony jest od 2002 roku w ramach programu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i amerykańskiego Narodowego Instytutu Serca, Płuc i Krwi (NHLBI). Celem obchodów jest uświadomienie zagrożenia, które stanowi POChP oraz propagowanie wiedzy o metodach zapobiegania i terapii choroby.
Celem obchodów Światowego Dnia PoChP jest zwiększenie świadomości na temat POChP i poprawy opieki nad pacjentami. WHO oszacowało w 2007 roku, że choroba ta dotyka 210 milionów ludzi, a do 2030 roku POChP będzie trzecią najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Głównymi czynnikami ryzyka tej choroby płuc jest palenie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza, w pomieszczeniach jak i na ulicy, jak również działanie pyłu i substancji chemicznych w miejscu pracy.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest częstą chorobą, której można zapobiegać i którą można skutecznie leczyć. Charakteryzuje się trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle postępuje i wiąże się z nasiloną przewlekłą odpowiedzią zapalną dróg oddechowych i płuc na szkodliwe cząstki lub gazy (głównie dym tytoniowy). Do ogólnej ciężkości choroby u poszczególnych pacjentów przyczyniają się zaostrzenia i choroby współistniejące.
Podstawowym badaniem służącym do rozpoznawania i oceny progresji POChP jest spirometria. Pozwala ona ocenić stopień zwężenia (obturacji) dróg oddechowych (oskrzeli) i stwierdzić, czy jest to zwężenie odwracalne (ulegające poprawie pod wpływem leków rozkurczających oskrzela), czy też nieodwracalne, czyli takie które nie ulega poprawie pod wpływem leków rozkurczających. Nieodwracalna obturacja oskrzeli jest najważniejszą cechą POChP.
Dym tytoniowy albo inne czynniki obecne we wdychanym powietrzu (np. produkty spalania drewna, pyły, opary i substancje drażniące) działają szkodliwie na błonę śluzową wyścielającą oskrzela. Zwiększa się wydzielanie śluzu, przerastają gruczoły produkujące śluz. W błonie śluzowej zwiększa się liczba komórek zapalnych. Komórki te wydzielają substancje uszkadzające tkankę płucną w otoczeniu bardzo drobnych oskrzelików. Prowadzi to do nieodwracalnego zmniejszenia średnicy małych oskrzeli i oskrzelików oraz zniszczenia miąższu płuca (rozedmy) w ich otoczeniu. Zniszczenie miąższu płuc w otoczeniu drobnych oskrzeli sprawia, że łatwiej zapadają się one podczas wydechu.
Zwężenie oskrzeli powoduje ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Zmiany ciśnień w klatce piersiowej w czasie oddychania sprawiają, że w większym stopniu ograniczony jest wydech niż wdech. U niektórych chorych prowadzi to do nadmiernego „zalegania” powietrza w płucach, czyli do rozdęcia (hiperinflacji) płuc . Zjawiska te są przyczyną duszności. Chory uświadamia sobie konieczność „włożenia w oddychanie większego wysiłku”.
Niewielka obturacja oskrzeli jest początkowo odczuwalna jedynie podczas szybszego i głębszego oddychania, towarzyszącego np. wysiłkowi. Dodatkowo wysiłek nasila rozdęcie płuc. W miarę postępu choroby zmiany stają się na tyle zaawansowane, że objawy występują również w spoczynku. W końcu choroba może doprowadzić do niewydolności oddechowej i śmierci.
Najskuteczniejszą metodą na zatrzymanie postępu POChP jest zaprzestanie palenia tytoniu. Dotychczas przeprowadzone badania naukowe nie dostarczyły mocnych dowodów naukowych na to, że stosowane obecnie leki zmieniają istotnie tempo pogarszania się czynności płuc, czyli postępu choroby. Niemniej jednak poprawiają one jakość życia chorych, łagodzą objawy POChP i zmniejszają częstość jej zaostrzeń.
