9 września - Światowy Dzień FAS
08.09.2025
Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS) to poważna, nieuleczalna choroba, która powstaje na skutek spożywania alkoholu przez kobietę w ciąży. Obejmuje szereg wrodzonych wad fizycznych, neurologicznych i psychicznych dziecka.
Światowy Dzień FAS obchodzony jest od 1999 roku z inicjatywy rodziców dzieci dotkniętych tym zespołem. Celem tego dnia jest zwiększenie świadomości społecznej na temat szkodliwego wpływu alkoholu w ciąży oraz ochrona zdrowia przyszłych pokoleń.
Czym jest FAS?
Fetal Alcohol Syndrome (FAS) to zespół zaburzeń rozwojowych wynikających z ekspozycji płodu na alkohol. Nawet niewielka ilość alkoholu w czasie ciąży może:
- zaburzać rozwój mózgu,
- prowadzić do niepełnosprawności intelektualnej,
- powodować deformacje fizyczne i wady narządów wewnętrznych,
- skutkować trwałymi problemami w zachowaniu i funkcjonowaniu społecznym.
Alkohol przenika przez łożysko – już po 30 minutach od spożycia jego stężenie we krwi dziecka jest takie samo jak we krwi matki. Szczególnie wrażliwy na jego działanie jest rozwijający się mózg – część neuronów obumiera lub tworzy nieprawidłowe połączenia.
Objawy i kryteria rozpoznania FAS
Podstawowe cechy charakterystyczne:
- opóźniony wzrost i niska masa ciała,
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
- specyficzne deformacje twarzy i inne anomalie rozwojowe,
- trudności w nauce, koncentracji i kontroli emocji,
- wady wrodzone (np. serca, narządu wzroku i słuchu, układu kostno-stawowego).
Badania i profilaktyka
Według badań Głównego Inspektoratu Sanitarnego (2017) coraz mniej kobiet w Polsce sięga po alkohol i papierosy w trakcie ciąży w porównaniu z rokiem 2012. Zmniejszyła się także liczba ciężarnych narażonych na bierne palenie. Te dane pokazują, że kampanie edukacyjne i programy profilaktyczne przynoszą efekty.
Jednym z przykładów działań profilaktycznych jest program dla młodzieży „ARS, czyli jak dbać o miłość?” autorstwa dr. Krzysztofa Wojcieszka. Skupia się on na świadomym podejmowaniu decyzji, unikaniu substancji psychoaktywnych i budowaniu odpowiedzialnych relacji.
Najważniejsze przesłanie
Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu w ciąży – każda ilość stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Światowy Dzień FAS przypomina, że pełna abstynencja w okresie ciąży i planowania macierzyństwa to najlepsza inwestycja w przyszłość dziecka.