Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna we Wrocławiu

Jajko wspiera między innymi budowę masy mięśniowej i kostnej oraz wspomaga regulację gospodarki metabolicznej. Nie można go pomijać w codziennej diecie. Ciekawostką jest, że WHO – Światowa Organizacja Zdrowia – uznała białko jajka za wzorcowe i zaleca zjadanie jaj w ilości od 1 do 2 dziennie.

Już w starożytności jajku nadawano wyjątkową moc, miały one zapewnić powodzenie i szczęście. Jajka są używane w obrzędowości i symbolice różnych kultur oraz jako elementy dekoracyjne. Jajko stanowi jeden z ważniejszych symboli wielkanocnych, który oznacza odradzające się życie i przyrodę.
W chrześcijaństwie jajko łączone jest ze zmartwychwstaniem – zwycięstwem życia nad śmiercią. Skorupka symbolizowała to co stare, żółtko zaś to, co nowe. W czasie wielkanocnego śniadania jajko pełni rolę podobną do wigilijnego opłatka, poprzez które przekazujemy bliskim życzenia.
Malowanie jajek na Wielkanoc –  zwanych potocznie pisankami w Polsce ma swoje korzenie w dawnych wierzeniach słowiańskich, w których jajo symbolizowało źródło życia i płodności. W wierzeniach tych jajka miały moc magiczną, która chroniła domostwo i zapewniała urodzaj w nadchodzącym roku.
Spośród wielu produktów spożywczych jajka kurze cieszą się szczególnym uznaniem i stanowią jeden z kluczowych składników zdrowej zbilansowanej diety. Jednakże jaja kurze należą do najbardziej kontrowersyjnych produktów, które spożywamy. Z jednej strony są cennym źródłem bogatego we wszystkie niezbędne aminokwasy białka o wysokiej jakości, które jest uznawane za białko wzorcowe, zawierają witaminy: A, E, D i K i z grupy B, a także składniki mineralne: fosfor, potas, sód, wapń, żelazo, magnez, miedź, cynk i selen. Żółtko jajek zawiera beta-karoten i luteinę, która chroni oczy przed promieniowaniem UVA i UVB oraz wspomaga widzenie. Z drugiej strony jaja są bogate w cholesterol i dlatego od lat oskarżano je o działanie zwiększające stężenie cholesterolu we krwi i w następstwie tego wpływ na rozwój miażdżycy tętnic, która objawia się chorobą wieńcową i w konsekwencji zawałem serca. Warto wspomnieć, że jaja są produktem żywnościowym o wysokiej wartości energetycznej. Można przyjąć, że ludzie zdrowi, bez zwiększonego poziomu cholesterolu w surowicy krwi, mogą spożywać do 7 jaj tygodniowo. Święta Wielkanocne są dobrą, wynikającą z tradycji okazją do spożycia jajek i w tych dniach nie ma potrzeby ich ograniczać.

Postepowanie z jajami

Jaja mogą być jednym ze źródeł pałeczek Salmonella spp., które od wielu lat są najczęstszą przyczyną zakażeń przewodu pokarmowego pochodzenia bakteryjnego. Zachorowania przez nie wywołane objawiają się nieżytem żołądkowo-jelitowym, występującą biegunką, bólami brzucha i wymiotami. W celu uniknięcia zachorowań wywołanych przez te chorobotwórcze bakterie należy pamiętać o kilku zasadach:

•  podczas zakupu jaj należy upewnić się, że skorupki jaja są czyste i nieuszkodzone,
• jaja należy przechowywać w lodówce, zgodnie z datą minimalnej trwałości umieszczoną na opakowaniu, która wynosi nie więcej niż 28 dni od dnia zniesienia. Aby sprawdzić ich świeżość jaja można umieścić w szklance wypełnionej wodą - jajko opadające na dno można uznać za świeże,
• potrawy zawierające surowe jaja, takie jak tiramisu, majonez, kogel-mogel niosą ze sobą zwiększone ryzyko zachorowań, należy więc unikać tych potraw, szczególnie przez wrażliwe grupy konsumentów (dzieci, osoby starsze),
• po rozbiciu jaj skorupki należy wyrzucić bezpośrednio do kosza na odpadki. Ręce, naczynia, wyposażenie oraz powierzchnie mające kontakt z surowymi jajami należy umyć gorącą wodą z mydłem / detergentami.

Badania jaj i produktów jajecznych

W 2023 roku na terenie województwa dolnośląskiego pobrano ogółem 107 próbek jaj i produktów jajecznych do badan laboratoryjnych w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych i oznaczania pozostałości pestycydów. W wyniku przeprowadzonych badań w 5-ciu próbkach proszku jajecznego stwierdzono obecność bakterii Salmonella spp., w związku z powyższym produkt ten został wycofany z obrotu handlowego

Dlaczego warto jeść jajka?

• Białko jaja jest uznawane za białko wzorcowe (czyli jak w mleku matki), gdyż zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy i to w odpowiedniej proporcji.
• Jajo to skarbnica witamin i minerałów oraz cenne wartości odżywcze. Znajdziemy w nim: witaminy A, E, D i K, B2, B6, B12 oraz składniki mineralne: fosfor, potas, sód, wapń, żelazo, magnez, cynk, selen czy kwasy omega 3.
• Są łatwostrawne (forma przyrządzenia jajka również ma znaczenie- najbardziej łatwostrawną opcją są jajka ugotowane na miękko, na twardo są ciężej strawne).
• Jajko jest bogate w białko (aż 6g w 1 sztuce), co sprawia, że zjedzenie 2-3 szt zapewnia sytość na dłużej. Co ciekawe żółtko jaja kurzego zawiera w sobie więcej białka (protein) niż samo białko.
• W żółtku tłuszczu jest dużo, ale patrząc już na całe jajko, to tłuszcze to tylko 9%. Ponadto stosunek kwasów tłuszczowych jest bardzo korzystny, gdyż przeważają w nim kwasy jednonienasycone i wielonienasycone – głównie kwas oleinowy, który jest znany z oliwy z oliwek czy awokado. 
• Jajka kurze są niskokaloryczne (Średniej wielkości jedno jajko ma tylko ok 80 kalorii).
• Jajka są doskonałym źródłem witaminy D (która m.in. wzmacnia kości).
• Jajko zawiera cholinę, która odpowiada za prawidłowy rozwój mózgu i układu nerwowego.
• Lecytyna zawarta w żółtku rozbija zawarty w nim tłuszcz na niewielkie cząstki, zapobiegając osadzaniu się cholesterolu w ścianach tętnic.
• Luteina i zeaksantyna obecne w żółtku działają korzystnie w prewencji zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem. Ich działanie zbliżone jest do filtrów chroniących przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym.