Krajowy Punkt Kontaktowy
ds. Odnawialnych Źródeł Energii

Śródlądowe wody płynące stanowią własność Skarbu Państwa i są w związku z tym wodami publicznymi. Nie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie. Uzyskanie tytułu prawnego do korzystania z gruntu pod wodami w celu realizacji i eksploatacji elektrowni wodnej podlega zatem pod reżim u.p.w.

Procedurę gospodarowania mieniem Skarbu Państwa będącym we władaniu Regionalnych zarządów Gospodarki Wodnej, będących jednostkami organizacyjnymi Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie określa szczegółowo zarządzenie Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Grunty pokryte wodami stanowiące własność Skarbu Państwa, niezbędne do prowadzenia przedsięwzięć związanych z energetyką wodną, oddaje się w użytkowanie za opłatą roczną. Oddanie w użytkowanie następuje na podstawie umowy użytkowania. Prawo nie przewiduje innej niż użytkowanie formy przekazania praw do dysponowania gruntami pokrytymi wodami. Udostepnienie gruntów następuje na podstawie art. 261 u.p.w. Warunkiem oddania w użytkowanie przedmiotowych gruntów jest posiadanie przez przyszłego użytkownika zgody wodnoprawnej (pozwolenia wodnoprawnego lub zgłoszenia wodnoprawnego), jeżeli są wymagane.

Zawarcie umowy poprzedzone jest złożeniem przez podmiot zainteresowany wniosku o zawarcie umowy o użytkowanie gruntu pod wodami płynącymi.

Ustawa - Prawo Wodne z wyłączeniem określonych przypadków, wskazuje na obowiązek rozporządzania nieruchomościami niebędącymi gruntami pokrytymi wodami powierzchniowymi płynącymi w drodze przetargu. Zasady przeprowadzenia przetargu określają przepisy u.p.w. oraz rozporządzenie w sprawie sposobu przeprowadzania przertargów na rozporządzanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa.

W przypadku inwestycji w małą energetyke wodną zazwyczaj stosuje się jednak procedurę bezprzetargową, która zgodnie z u.p.w. ma zastosowanie m.in. w sytuacji: 

• kiedy rozporządzanie mieniem występuje na rzecz podmiotu władającego istniejącą infrastrukturą wybudowaną na nieruchomości zgodnie z przepisami u.p.b.; 
• kiedy rozporządzanie mieniem następuje w związku z wykonaniem lub eksplotacją urzadzenia wodnego, jezeli wydano pozwolenie wodnoprawne albo udzielono przyrzeczenia wydania pozwolenia wodnoprawnego;
• gdy zawierana jest kolejna umowa, ktorej przedmiotem jest ta sama nieruchomość. 

W przypadku inwestycji w elektrownie wodne przedmiotem umow w ramach procedury dotyczącej nieruchomosci niebedacych gruntami pokrytymi wodami powierzchniowymi płynącymi są najczęściej: 

• urzadzenia wodne lub ich części będące we wladaniu Wód Polskich;
• grunty pod wodami znajdujące się poza linią brzegu cieku naturalnego;
• grunty znajdujące się w obrebie działki ewidencyjnej, która obejmuje także śródlądowe wody płynące będące własnością Skarbu Państwa.

Celem decyzji jest uzyskanie tytułu prawnego do nieruchomości, na której ma być posadowiona elektrownia wodna.

Uzyskanie decyzji powinno nastąpić przed przystąpieniem do realizacji inwestycji polegającej na budowie elektrowni wodnej.

Uzyskanie decyzji możliwe jest po otrzymaniu zgody wodnoprawnej, co oznacza, że w przypadku elektrowni wodnych umowa użytkowania gruntu nie stanowi pierwszego etapu w procesie inwestycyjnym.

Wzór wniosku określa załącznik do Procedury gospodarowania mieniem Skarbu Państwa. Link do pobrania załącznika znajduje się na stronie internetowej:

Zasady gospodarowania mieniem skarbu Państwa (wody.gov.pl).

Dokumenty niezbędne do rozpatrzenia wniosku i zawarcia umowy (oryginały lub potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów) zgodnie z procedurą gospodarowania mieniem Skarbu Państwa to:

• mapa ewidencyjna lub zasadnicza z zaznaczoną powierzchnią przeznaczoną do użytkowania, oryginał aktualny (nie starszy niż 6 miesięcy do dnia złożenia wniosku) wypisu z rejestru gruntów na działkę Skarbu Państwa przewidzianą do oddania w użytkowanie;
• prawomocna zgoda wodnoprawna, decyzja legalizacyjna lub zaświadczenie skutecznego dokonania zgłoszenia, jeżeli rodzaj prowadzonej na gruncie działalności tego wymaga;
• aktualny wypis z właściwego rejestru podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – KRS (nie starszy niż 3 miesiące przed złożeniem wniosku);
• pełnomocnictwo lub inny dokument, z którego wynika umocowanie do działania w imieniu wnioskodawcy.

Powierzchnia gruntu, wnioskowana do oddania w użytkowanie, powinna obejmować także strefę ochronną wymaganą dla funkcjonowania obiektów związanych z przedsięwzięciem, określoną odrębnymi przepisami (w tym także normami branżowymi), która powoduje lub może powodować jakiekolwiek ograniczenia w dalszym użytkowaniu tego gruntu przez inne podmioty oraz przez właściciela wody.

Strefa ochronna dla infrastruktury posadowionej w dnie lub pod dnem cieku oraz w przypadku infrastruktury przesyłowej, w tym linii energetycznych biegnących nad gruntem pokrytym wodą płynącą (infrastruktury napowietrznej), o ile nie jest ustalona w normach branżowych i przepisach odrębnych, wyznaczana jest minimum 0,5 m od zewnętrznych krawędzi tej infrastruktury, dla jej ochrony, w przypadku wykonywania prac utrzymaniowych na ciekach lub posadowienia pozostałych urządzeń wodnych i infrastruktury technicznej.

Właściwy organ dokonuje kontroli merytorycznej oraz formalnej wniosku. W przypadku gdy wniosek jest kompletny, organ może zawrzeć umowę na użytkowanie gruntu pod wodami płynącymi.

Dodatkowo każdy wniosek o zawarcie umowy musi być zaopiniowany przez dyrektora zarządu zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. O wydanie opinii do dyrektora zarządu zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie występuje właściwa jednostka w ramach struktury Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Umowa zawarta zostaje na piśmie. Jeśli opłata roczna za użytkowanie będzie przekraczała 5000 zł - umowa sporządzona zostaje w formie aktu notarialnego.

Czas na rozpatrzenie wniosku przez dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej wynosi do 120 dni. Termin liczony od chwili złożenia kompletnego wniosku, jest jednak uzależniony od terminu uzyskania wymaganych zgód.

Wniosek składa się do dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.

Grunty pokryte wodami powierzchniowymi płynącymi można oddać w użytkowanie na czas określony, jednak nie dłuższy niż 10 lat, a w przypadku umów zawieranych w formie aktu notarialnego – na czas nie dłuższy niż 15 lat. Gdy zawarcie umowy podyktowane jest interesem społecznym, dopuszcza się zawarcie umowy na czas nie dłuższy niż 20 lat, jednocześnie nie dłużej niż czas obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego.

W sytuacjach gdy korzystanie z nieruchomości związane jest z pozwoleniem wodno-prawnym na korzystanie z wód, czas obowiązywania umowy nie może być dłuższy niż czas obowiązywania tego pozwolenia wodnoprawnego.

Opłata roczna za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami uzależniona jest od rodzaju prowadzonego lub zamierzonego przedsięwzięcia i wynikającej z tego stawki opłaty rocznej – wskazanej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości jednostkowej opłaty rocznej za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami – a także od powierzchni niezbędnej do prowadzenia tego przedsięwzięcia. Ustalana jest jako iloczyn powierzchni gruntu i stawki określonej w rozporządzeniu. Wysokość opłaty rocznej oraz zwolnienia nie podlegają negocjowaniu. Wysokość opłaty rocznej ustalana jest proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności. Powierzchnię przeznaczoną do użytkowania podaje się w pełnych metrach zaokrąglając każdy rozpoczęty metr do góry.

Jednostkowa stawka opłaty rocznej za użytkowanie 1 m² gruntu niezbędnego do prowadzenia przedsięwzięć:
1) związanych z energetyką wodną, przeznaczonych pod:

a) obiekty budowlane elektrowni wodnej wraz z przęsłem budowli piętrzącej, w którym znajduje się ujęcie wody dla elektrowni – wynosi 8,90 zł,
b) budowle piętrzące i upustowe, przepławki dla ryb oraz pozostałe obiekty i urządzenia budowlane – wynosi 2,00 zł;

Wysokość opłaty z tytułu korzystania z nieruchomości podlega corocznej waloryzacji o średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszany przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim za rok poprzedni, z wyjątkiem podlegających waloryzacji zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym lub ustawą z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Waloryzacji nie dokonuje się, gdy aktualny wyżej wymieniony wskaźnik jest mniejszy niż 100.

Roczny czynsz za korzystanie z budowli piętrzących lub ich części wykorzystywanych na potrzeby elektrowni wodnych stanowi nie mniej niż 7% całego przychodu rocznego od wyprodukowanej energii elektrycznej (określonej na podstawie oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik do umowy), jednak nie mniej niż wartość czynszu wyliczona wg stawki za powierzchnię urządzenia stanowiącego przedmiot dzierżawy wynoszącą:

• 15 zł za 1 m2 od powierzchni zajętej pod obiekty budowlane elektrowni wodnej;
• 4 zł za 1 m2 od powierzchni budowli piętrzącej stanowiącej własność wydzierża-wiającego wraz z pozostałymi obiektami i urządzeniami budowlanymi z nią zwią-zanymi, wykorzystywanymi na cele energetyczne przez dzierżawcę.

Roczny czynsz za korzystanie z innych obiektów budowlanych lub ich części wykorzystywanych na potrzeby elektrowni wodnych stanowi nie mniej niż 7% całego przychodu rocznego od wy-produkowanej energii elektrycznej (określonej na podstawie oświadczenia), jednak nie mniej niż wartość czynszu wyliczona wg stawki za powierzchnię urządzenia stanowiącego przedmiot dzierżawy wynoszącą:

• 15 zł za 1 m2 od powierzchni zajętej pod obiekty budowlane elektrowni wodnej;
• 4 zł za 1 m2 od powierzchni budowli piętrzącej stanowiącej własność wydzierżawiającego wraz z pozostałymi obiektami i urządzeniami budowlanymi z nią związanymi, wykorzystywanymi na cele energetyczne przez dzierżawcę

Nie dotyczy.

Brak możliwości składania wniosków elektronicznie.