PIORiN na straży bezpieczeństwa fitosanitarnego w Polsce
Pracownicy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) stoją na straży bezpieczeństwa fitosanitarnego w Polsce. To waśnie oni pilnują, aby uprawy i lasy w naszym kraju były bezpieczne. W tym celu dokonują kontroli fitosanitarnych środków transportu, w miejscach wwozu i na terytorium Polski oraz przeprowadzają badania laboratoryjne z zastosowaniem najnowocześniejszych technik.
Jakiś czas temu pisaliśmy o przechwyceniu groźnego agrofaga kwarantannowego podczas kontroli fitosanitarnej: https://www.gov.pl/web/piorin/przechwycenie-groznego-agrofaga-kwarantannowego-podczas-kontroli-fitosanitarnej-piorin. W próbce drewnianego materiału opakowaniowego (DMO) pochodzącego z Chin, wykryto nicienia uznawanego za jednego z najniebezpieczniejszych szkodników zagrażających lasom sosnowym w Europie. Teraz czas na opisanie dokładnie procedury badań laboratoryjnych, którym poddano próbkę podejrzanego drewna.
Inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku wykazali się niezwykłą czujnością i profesjonalizmem – podczas granicznej kontroli fitosanitarnej mającej miejsce w porcie w Gdyni, inspektorzy pobrali próbki drewnianego materiału opakowaniowego (DMO) pochodzącego z Chin, które następnie przekazali do Oddziału Centralnego Laboratorium GIORiN w Pruszczu Gdańskim, celem wykluczenia obecności agrofagów kwarantannowych.
Przyjęta do badań laboratoryjnych próbka DMO nie posiadała objawów uszkodzenia przez owady. Widoczne było jedynie nieznaczne sine zabarwienie drewnianego materiału. Na podstawie wieloletniego doświadczenia i obserwacji diagnostów z OCL w Pruszczu Gdańskim wiadomo, że nicienie pozyskiwane w wyniku ekstrakcji z próbek drewna występują niekiedy w bardzo małych ilościach, a ich wykrycie bywa tym samym niezmiernie trudne.
Dzięki specjalistycznej wiedzy przyjęto, iż inkubacja materiału drewnianego w temperaturze ok. 25oC stwarza nicieniom sprzyjające warunki do przejścia całego cyklu rozwojowego: z jaj, przez cztery stadia larwalne, do postaci dorosłych. Następnie postępując zgodnie z ustandaryzowanymi metodami, dostarczoną do laboratorium próbkę drewnianego materiału opakowaniowego poddano dwutygodniowej inkubacji w optymalnych warunkach środowiskowych, w celu namnożenia ewentualnego agrofaga, w ilości wystarczającej do przeprowadzenia dalszych etapów badania.
Po wymaganym okresie inkubacji próbkę poddano ekstrakcji nicieni z zastosowaniem metody Baermanna, polegającej na umieszczeniu rozdrobnionych kawałków drewna w sitkach osadzonych w specjalnych lejkach i zalaniu próbki wodą na 24 godziny. W temperaturze pokojowej nicienie stopniowo przechodzą z drewna do wody, którą następnie poddaje się analizie.
Z uwagi na dużą liczbę gatunków nicieni z rodzaju Bursaphelenchus, liczącą ponad 100 pozycji oraz fakt, że liczba ta wciąż wzrasta, identyfikacja nicienia Bursaphelenchus xylophilus (Węgorek sosnowiec) oparta na cechach morfologicznych wymaga nie tylko profesjonalnego sprzętu, w tym dobrej jakości mikroskopu biologicznego, ale i dużego doświadczenia diagnostów w taksonomii nicieni.
Jest to szczególnie istotne, ponieważ w wyniku ekstrakcji nicieni z drewna można pozyskać nie tylko poszukiwane nicienie kierunkowe, ale również utrudniające badanie liczne gatunki nicieni saprofagicznych oraz fakt, że nicień Bursaphelenchus xylophilus według badań taksonomicznych wchodzi w skład zespołu gatunków nicieni (Pinewood Nematode Species Complec - rodzaj Bursaphelenchus grupa”xylophilus”) blisko spokrewnionych pod względem cech morfologicznych i trudnych do odróżnienia w obrębie tego kompleksu.
W wyniku morfologicznej analizy mikroskopowej w badanej próbce stwierdzono obecność nicieni posiadających cechy grupy „xylophilus”, które w dalszej kolejności poddano badaniom z wykorzystaniem metod molekularnych. Zastosowana metoda PCR wykazała, że nicienie należą do gatunku B. xylophilus, co w ramach programu weryfikacji wyników badań zostało również potwierdzone przez Referencyjne Laboratorium Fitosanitarne w Toruniu.
Kolejne stwierdzenie przez pracowników PIORiN występowania nicienia B. xylophilus w drewnianym materiale opakowaniowym (DMO) pochodzącym z Chin pokazuje, że zagrożenie rozprzestrzeniania się chorób i szkodników wraz z takim materiałem jest realne i dowodzi, jak duże znaczenie dla bezpieczeństwa fitosanitarnego Polski i Unii Europejskiej mają monitoringowe działania kontrolne realizowane przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
