Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Aleksandrowie Kujawskim

Cholera to ostra, ciężka choroba zakaźna przewodu pokarmowego wywołana przez bakterię przecinkowca cholery Vibrio cholerae (szczepy serogrupy O1 i O139). Podstawowym objawem jest nagła, wodnista biegunka, często połączona z wymiotami, co szybko prowadzi do odwodnienia.

Według WHO co roku na całym świecie zapada na cholerę około 1,3–4 miliony osób, a od 21 do 143 tys. z nich umiera z powodu odwodnienia.

Bez odpowiedniego leczenia śmiertelność jest bardzo wysoka, dlatego choroba wymaga szybkiej pomocy lekarskiej.

Drogi zakażenia

Do zakażenia dochodzi głównie drogą pokarmową – przez spożycie skażonej wody lub żywności. Bakterie V. cholerae mogą przetrwać w wodach zanieczyszczonych fekaliami, także w wodach przybrzeżnych, dlatego spożywanie surowych lub niedogotowanych owoców morza (np. skorupiaków) stanowi istotne ryzyko.

Choroba nie rozprzestrzenia się łatwo przez kontakt osobisty czy drogą kropelkową – źródłem zakażenia są tu osoby chore lub nosiciele wydalający bakterie z kałem.

Objawy cholery

Pierwszymi objawami cholery jest gwałtowna, bezbolesna i niezwykle obfita biegunka o „ryżowej” konsystencji oraz wymioty. W przeciwieństwie do wielu innych zakażeń jelitowych gorączka i silne bóle brzucha często nie występują na początku choroby.

Szybka utrata płynów prowadzi do odwodnienia – pojawia się silne pragnienie, suchość śluzówek (np. gardła), zapadnięcie gałek ocznych, chrypka oraz skurcze mięśni z powodu zaburzeń elektrolitów.

Około 1 na 10 zakażonych rozwija ciężką postać choroby, w której szybkie odwodnienie może doprowadzić do wstrząsu i śmierci, jeśli nie zostanie udzielona szybka pomoc medyczna.

U wielu osób zakażenie przebiega skąpoobjawowo lub bezobjawowo – mimo to mogą być źródłem zakażenia dla innych osób.

Leczenie

Kluczowe jest natychmiastowe nawodnienie organizmu. Najczęściej podaje się doustne płyny nawadniające (preparaty ORS – zawierające glukozę i sole mineralne) lub – w cięższych przypadkach – dożylne płyny i elektrolity.

Dodatkowo stosuje się antybiotyki, które skracają czas trwania choroby i zmniejszają wydalanie bakterii. Właściwie i szybko leczone przypadki mają bardzo niski odsetek zgonów (poniżej 1% chorych).

Bez leczenia odwodnienie postępuje błyskawicznie i często kończy się niewydolnością nerek oraz zgonem.

Zapobieganie

Najważniejsze środki ostrożności to dbałość o czystość wody i żywności oraz higienę osobistą.

• Należy pić wyłącznie wodę przegotowaną, chlorowaną lub butelkowaną i używać bezpiecznej wody do mycia i przygotowywania posiłków.
• Przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety należy myć ręce wodą z mydłem.
• Trzeba unikać surowych lub niedogotowanych ryb i skorupiaków oraz starannie myć świeże owoce i warzywa (najlepiej obierać).
• Planując wyjazd do rejonów występowania warto rozważyć przyjęcie doustnej szczepionki przeciwko cholerze.

Na poziomie społecznym działania prewencyjne obejmują poprawę infrastruktury wodno-kanalizacyjnej (WASH) – zapewnienie dostępu do czystej wody pitnej, budowę sprawnych systemów kanalizacyjnych oraz edukację w zakresie higieny i sanitacji.

Występowanie

W krajach europejskich i w Polsce cholera nie występuje endemicznie. Sporadyczne przypadki obserwowane są u osób wracających z podróży do rejonów tropikalnych. W Europie zwykle zgłasza się rocznie kilkadziesiąt takich zakażeń (wszystkie importowane).

Największym problemem są epidemie w krajach rozwijających się z ograniczoną infrastrukturą sanitarną. Ogniska cholerowe są regularnie odnotowywane m.in. w wielu krajach Afryki (np. Angola, Sudan, Mozambik, Etiopia, Zimbabwe) oraz Azji (np. Indie, Bangladesz, Jemen) oraz częściowo w Ameryce (Haiti, Meksyk).

Według danych WHO, od stycznia do listopada 2024 r. na świecie odnotowano 733 956 przypadków cholery i 5 162 zgonów w 33 krajach.

ECDC informuje, że w okresie styczeń–maj 2025 zgłoszono globalnie 111 359 zachorowań i 1 562 zgony – najwięcej przypadków miały kraje takie jak Angola, Sudan, Mozambik, Etiopia czy Zimbabwe.

W Polsce służby sanitarne pozostają czujne, ale przy obecnej wiedzy nie ma zagrożenia epidemią – ewentualne zachorowania były dotychczas powiązane z podróżą albo zostały szybko opanowane przez inspekcję sanitarną. 

Źródła:
https://www.gov.pl/web/gis/cholera
https://www.cdc.gov/cholera/about/index.html
https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-cholera--external-situation-report--21---18-december-2024
https://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/384704,komunikat-gis-i-kk-w-dziedzinie-chorob-zakaznych-ws-podejrzenia-cholery
https://tropicalmed.pl/szczepienia/cholera