Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Aleksandrowie Kujawskim

Co roku Światowy Dzień Rzucania Palenia przypomina nam, jak ogromny wpływ na zdrowie ma rezygnacja z nikotyny. To nie tylko kampania skierowana do dorosłych, którzy od lat palą papierosy. To także ważny sygnał dla młodzieży – bo dziś to właśnie młodzi ludzie najczęściej sięgają po e-papierosy, podgrzewacze tytoniu, snusy i woreczki nikotynowe. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że wszystkie te produkty mogą uzależniać równie mocno i szkodzić zdrowiu w poważny sposób.

Dlaczego młodzi ludzie zaczynają palić?

• ciekawość i moda,
• presja rówieśnicza,
• chęć „wyluzowania się”,
• przekonanie, że e-papierosy są mniej szkodliwe,
• atrakcyjne smaki i aromaty.

Problem w tym, że nikotyna działa bardzo szybko. Mózg nastolatków, który wciąż się rozwija, uzależnia się szybciej i mocniej niż mózg dorosłych.

Dlaczego nikotyna jest groźna, nawet jeśli nie ma dymu?

Nikotyna jest szczególnie niebezpieczna dla młodych osób:

• uzależnia już po kilkukrotnym użyciu,
• zaburza koncentrację i pogarsza pamięć,
• zwiększa poziom stresu (pomimo, że daje krótkie uczucie „ulgi”),
• podnosi ciśnienie i przyspiesza tętno,
• szkodzi układowi krążenia.

Nikotyna powoduje zmianę sposobu działania mózgu, co może prowadzić do trudniejszych emocji, wahań nastroju czy problemów z nauką.

Tradycyjne papierosy – dlaczego to najgorsza opcja?

Każdy papieros zawiera ponad 7 000 substancji chemicznych, w tym arsen, benzen, formaldehyd, cyjanowodór, smoliste związki rakotwórcze. Regularne palenie zwiększa ryzyko:

• raka płuc, jamy ustnej, gardła i wielu innych narządów,
• niszczy kondycję – nawet zwykłe wejście po schodach może męczyć,
• osłabia odporność (częstsze infekcje, trudniejsze gojenie się ran),
• wpływa negatywnie na wygląd (szybciej pojawiają się zmarszczki, skóra szarzeje),
• powoduje nieświeży oddech i żółknięcie zębów.

E-papierosy też są niebezpieczne dla zdrowia

Wielu młodych uważa, że wapowanie nie szkodzi. To mit! W e-papierosach znajdują się m.in.:

• glikol propylenowy i gliceryna – podgrzewane mogą podrażnić płuca,
• aromaty, które po inhalacji mogą działać toksycznie,
• metale ciężkie (np. nikiel czy ołów) pochodzące z grzałek,
• wysokie dawki nikotyny.

Palenie e-papierosów może prowadzić do:

• podrażnienia dróg oddechowych i kaszlu,
• pogorszenia wydolności organizmu,
• EVALI (ostrego uszkodzenia płuc związanego z wapowaniem).

Snusy i woreczki nikotynowe – „bez dymu” nie znaczy zdrowo

Snusy i woreczki nikotynowe to produkty trzymane pod wargą. Nie ma dymu, ale jest… nikotyna w bardzo wysokim stężeniu.

Do negatywnych skutków zażywania snusów czy woreczków nikotynowych należą m.in.:

• silne uzależnienie (nawet szybciej od papierosów),
• podrażnienia i uszkodzenia śluzówki jamy ustnej,
• ryzyko chorób przyzębia i utraty zębów,
• wzrost ciśnienia i problemy z układem krążenia.

Część produktów ma tak dużo nikotyny, że młode osoby dostają kołatania serca, mdłości i bóli głowy już po krótkim użyciu.

Jak nikotyna wpływa na mózg nastolatka?

Mózg młodego człowieka rozwija się do około 25 r.ż. Nikotyna:

• zakłóca rozwój obszarów mózgu odpowiedzialnych za uwagę, pamięć i kontrolę emocji,
• zwiększa ryzyko uzależnień od innych substancji w dorosłości,
• obniża zdolność uczenia się,
• wzmaga stres (choć chwilowo go maskuje).

To dlatego osoby palące często mówią, że bez nikotyny są bardziej nerwowe – to nie stres tylko objaw uzależnienia.

A co z podgrzewaczami tytoniu?

To również nie jest bezpieczna opcja – podgrzewacze tytoniu dostarczają nikotynę i emitują szkodliwe aerozole, podrażniają układ oddechowy i zwiększają ryzyko chorób serca i płuc.

Różnica między „ogrzewaniem” a „spalaniem” nie zmienia faktu – tytoń to tytoń i szkodzi.

Rzucenie palenia – dlaczego warto już dziś?

Czy wiesz, że kiedy przestajesz palić:

• po 20 minutach od odstawienia spada tętno i ciśnienie,
• po 24 godzinach organizm usuwa część toksyn,
• po 2 tygodniach poprawia się oddychanie i kondycja,
• po 3 miesiącach rośnie odporność i poprawia się wygląd skóry,
• po roku ryzyko chorób serca spada o połowę.

Rzucenie palenia to najlepsza inwestycja w zdrowie, wygląd i dobre samopoczucie.

Jak skutecznie przestać palić?

• unikaj sytuacji sprzyjających paleniu (np. imprezy z osobami palącymi),

• zajmij ręce i umysł nowym hobby,
• pij dużo wody (pomaga zmniejszyć głód nikotynowy),
• powiedz znajomym, że rzucasz (wsparcie bliskich jest niezwykle ważne),
• znajdź powód (zdrowie, wygląd, pieniądze – wybierz swój motyw)
• korzystaj z pomocy specjalistów.

Światowy Dzień Rzucania Palenia – dobry moment na zmianę

To świetna okazja, by zatrzymać się i pomyśleć, czy naprawdę warto oddawać kontrolę nad swoim zdrowiem substancji, która została stworzona po to, by uzależniać?

Im szybciej rzucisz palenie, tym większa szansa, że wyjdziesz z nałogu bez powikłań, odzyskasz pełną kontrolę nad swoim ciałem i emocjami, zaoszczędzisz pieniądze na rzeczy, które naprawdę maja znaczenie.

Promocja zdrowia wśród młodzieży

Zachęcamy wychowawców i nauczycieli szkół ponadpodstawowych do podejmowania zajęć edukacyjnych w oparciu o materiały informacyjno-edukacyjne przygotowane przez Główny Inspektorat Sanitarny.

Promujmy wśród uczniów ideę życia wolnego od dymu tytoniowego oraz profilaktyki chorób wywołanych paleniem. Wczesna edukacja, świadomość zagrożeń i wsparcie otoczenia to czynniki, które pomagają osobom uzależnionym skutecznie podjąć decyzję o rzuceniu palenia.

Bibliografia

1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
2. WHO. Tobacco and nicotine products: health impacts on children and adolescents. 2023.
3. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/tobacco-e-cigarettes
4. https://www.cdc.gov/tobacco/about/index.html
5. https://www.cdc.gov/tobacco/e-cigarettes/health-effects.html
6. https://www.cdc.gov/tobacco/php/data-statistics/youth-data-tobacco/index.html
7. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/palenie-papierosow-negatywne-skutki-i-wplyw-na-zdrowie-palenia-tytoniu
8. E-papierosy to manipulacja - briefing prasowy - Główny Inspektorat Sanitarny - Portal Gov.pl