Ochrona zdrowia to priorytet!
20.09.2023
Alergeny to czynniki powodujące reakcję układu immunologicznego oraz ujawnienie się reakcji alergicznej lub nietolerancji pokarmowej. Pobudzają organizm do produkcji swoistych przeciwciał IgE lub komórek, które swoiście reagują na dany alergen. Przeciwciała IgE są charakterystyczne dla danego alergenu, występują tylko u osób uczulonych i dzięki temu, stosując testy skórne, można wykryć uczulenie na dany alergen. Alergia pokarmowa to niepożądana reakcja na pokarm, która ma mechanizm immunologiczny. Dolegliwości pokarmowe, atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa i spojówek, ale również atak astmy oskrzelowej lub nawet zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny – to objawy wynikające z alergii pokarmowych. Brak prawidłowej informacji dotyczącej alergenów zawartych w produktach spożywczych może nieść ze sobą poważne konsekwencje, dlatego tak ważna jest wiedza na temat ich występowania w żywności.
Jedynym sposobem na uniknięcie objawów alergii dla osób uczulonych jest unikanie spożywania pokarmów, które w swoim składzie zawierają produkt powodujący reakcję alergiczną. Informacje dotyczące alergenów mają istotny wpływ na bezpieczne stosowanie przez konsumentów środków spożywczych. Zgodnie z przepisami unijnymi przedsiębiorstwa spożywcze są zobowiązane do przekazywania lub udostępniania konsumentom informacji o obecności tych substancji, w każdego rodzaju żywności, również w tej, która jest sprzedawana w postaci nieopakowanej, oferowana w zakładach żywienia zbiorowego lub sprzedawana na odległość (Internet, katalogi wysyłkowe, itp.).
Alergeny pokarmowe i składniki wywołujące reakcje nietolerancji muszą być oznaczane w wykazie składników oferowanych środków spożywczych z dokładnym odniesieniem do ich nazwy.
Informowanie o składnikach alergennych jest również obowiązkowe w odniesieniu do żywności nieopakowanej, pakowanej w pomieszczeniu sprzedaży oraz oferowanej w zakładach żywienia zbiorowego. W przypadkach, o których mowa powyżej informacje te przekazuje się na życzenie konsumenta, a sposoby realizacji tego obowiązku mogą być różne zależnie od charakteru działalności.
Nazwa alergenu, substancji wywołującej reakcję nietolerancji oraz środków spożywczych zawierających składniki złożone musi być podkreślona w wykazie składników środka spożywczego za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą innej czcionki, stylu pisma lub koloru tła.
Obowiązek odniesienia do nazwy alergenu lub substancji wywołującej reakcję nietolerancji jest wymagany nawet w przypadku złożonych środków spożywczych, zawierających składniki, które zgodnie z przepisami unijnymi są zwolnione z podawania wykazu składników. Wówczas w etykietowaniu złożonego środka spożywczego, przy nazwie takiego składnika stosuje się słowo „zawiera”, po którym podawana jest nazwa określonego alergenu. Wyjątkiem są składniki, których nazwa wyraźnie odnosi się do danej substancji alergennej lub wywołującej nietolerancję pokarmową (ser, mleko, śmietana).
Obowiązek wyróżnienia składnika z wyraźnym odniesieniem do substancji alergennej dotyczy nie tylko produktów lub ich przetworów skatalogowanych, ale również substancji, które zostały z nich wytworzone. Są to: dodatki i substancji pomocniczych w przetwórstwie, jak również składniki żywności niebędące dodatkami, ale pełniące funkcje technologiczne w danej żywności.
Wykaz 14 substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, o których obecności w żywności należy poinformować konsumenta
1. Zboża zawierające gluten, tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne, z wyjątkiem:
a) syropów glukozowych na bazie pszenicy zawierających dekstrozę ( 1 );
b) maltodekstryn na bazie pszenicy ( 1);
c) syropów glukozowych na bazie jęczmienia;
d) zbóż wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego;
2. Skorupiaki i produkty pochodne;
3. Jaja i produkty pochodne;
4. Ryby i produkty pochodne, z wyjątkiem:
a) żelatyny rybnej stosowanej jako nośnik preparatów zawierających witaminy lub karotenoidy;
b) żelatyny rybnej lub karuku stosowanych jako środki klarujące do piwa i wina;
5. Orzeszki ziemne (arachidowe) i produkty pochodne;
6. Soja i produkty pochodne, z wyjątkiem:
a) całkowicie rafinowanego oleju i tłuszczu sojowego ( 1 );
b) mieszaniny naturalnych tokoferoli (E306), naturalnego D-alfa-tokoferolu, naturalnego octanu D-alfa-tokoferolu, naturalnego bursztynianu D-alfa-tokoferolu pochodzenia sojowego;
c) fitosteroli i estrów fitosteroli otrzymanych z olejów roślinnych pochodzenia sojowego;
d) estru stanolu roślinnego produkowanego ze steroli olejów roślinnych pochodzenia sojowego;
7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą), z wyjątkiem:
a) serwatki wykorzystywanej do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego,
b) laktitolu;
8. Orzechy, tj. migdały (Amygdalus communis L.), orzechy laskowe (Corylus avellana), orzechy włoskie (Juglans regia),orzechy nerkowca (Anacardium occidentale), orzeszki pekan (Carya illinoinensis (Wangenh.) K. Koch), orzechy brazylijskie (Bertholletia excelsa), pistacje/orzechy pistacjowe (Pistacia vera), orzechy makadamia lub orzechy Queensland (Macadamia ternifolia), a także produkty pochodne z wyjątkiem orzechów wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych, w tym alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego;
9. Seler i produkty pochodne;
10. Gorczyca i produkty pochodne;
11. Nasiona sezamu i produkty pochodne;
12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO2 dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie z instrukcjami wytwórców;
13. Łubin i produkty pochodne;
14. Mięczaki i produkty pochodne
(1) Oraz produkty pochodne, o ile obróbka, jakiej je poddano, najprawdopodobniej nie wpływa na zwiększenie alergenności, ocenionej przez właściwy organ w odniesieniu do produktu, z którego powstały.