Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Pyrzycach

Antybiotyki – Podstawowe Informacje

Antybiotyki odgrywają kluczową rolę w nowoczesnej medycynie. To właśnie one, jako potężna broń przeciwko infekcjom bakteryjnym, zrewolucjonizowały opiekę zdrowotną w XX wieku. Ale co dokładnie to są antybiotyki i jak działają?

Co to są antybiotyki? Antybiotyki to grupa leków stosowanych do leczenia infekcji wywołanych przez bakterie. Są one nieskuteczne przeciwko wirusom, takim jak te powodujące przeziębienie czy grypę. Istnieją różne rodzaje antybiotyków, każdy z nich działa na specyficzne rodzaje bakterii. Niektóre antybiotyki są szerokim spektrum, co oznacza, że są skuteczne przeciwko wielu różnym rodzajom bakterii. Inne są bardziej celowane i stosowane do leczenia określonych infekcji.

Historia antybiotyków. Początek ery antybiotyków datuje się na rok 1928, kiedy to Alexander Fleming odkrył penicylinę. To przypadkowe odkrycie, kiedy Fleming zauważył, że pleśń Penicillium zabijała bakterie w jego laboratorium, doprowadziło do rozwoju pierwszego prawdziwego antybiotyku. Penicylina, wprowadzona w latach 40. XX wieku, uratowała miliony żyć podczas II wojny światowej, lecząc zakażenia, rany i inne poważne infekcje.

Jak działają antybiotyki? Antybiotyki działają poprzez zabijanie bakterii lub hamowanie ich wzrostu. Niektóre, jak penicylina, niszczą ściany komórkowe bakterii, co prowadzi do ich śmierci. Inne, jak tetracykliny, zakłócają produkcję białek niezbędnych bakteriom do wzrostu i rozmnażania. Ważne jest, aby zrozumieć, że antybiotyki nie są wszechmocne. Ich nadużywanie lub niewłaściwe stosowanie może prowadzić do rozwoju antybiotykooporności – zdolności bakterii do przetrwania pomimo ekspozycji na te leki.

Antybiotykooporność – rosnące zagrożenie. Antybiotykooporność stanowi jedno z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego na świecie. Kiedy bakterie stają się odporne na antybiotyki, stają się trudniejsze do leczenia, co prowadzi do dłuższego trwania choroby, zwiększonego ryzyka komplikacji i w niektórych przypadkach śmierci. Problem ten jest złożony i wymaga zrozumienia zarówno przez profesjonalistów medycznych, jak i przez ogół społeczeństwa.

Znaczenie Świadomego Stosowania Antybiotyków

Świadome stosowanie antybiotyków jest kluczowe w walce z rosnącym problemem antybiotykooporności. To nie tylko kwestia zdrowia publicznego, ale również indywidualnej odpowiedzialności.

Przyczyny wzrostu antybiotykooporności

1. Nadużywanie antybiotyków: często antybiotyki są przepisywane lub stosowane niepotrzebnie, na przykład w przypadku infekcji wirusowych, które na nie nie reagują.
2. Niewłaściwe dawkowanie: nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania i długości kuracji antybiotykowej może prowadzić do niepełnego wyeliminowania bakterii, co sprzyja rozwojowi oporności.

Wpływ antybiotykooporności na leczenie chorób

1. Zwiększone ryzyko komplikacji: infekcje wywołane przez oporne bakterie są trudniejsze do leczenia, mogą prowadzić do dłuższych hospitalizacji, a nawet zagrażać życiu.
2. Ograniczone opcje terapeutyczne: w przypadku infekcji opornych na wiele antybiotyków, lekarze mają ograniczone możliwości leczenia, co może zmuszać do stosowania bardziej toksycznych lub mniej skutecznych leków.

Jak Możemy Pomóc – Praktyczne Wskazówki

W walce z antybiotykoopornością każdy z nas może odegrać ważną rolę. Oto kilka praktycznych wskazówek, które pomogą zmniejszyć ryzyko rozwoju i rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki:

• Unikaj niepotrzebnego stosowania antybiotyków: nie należy stosować antybiotyków na infekcje wirusowe, takie jak przeziębienie czy grypa. Antybiotyki są skuteczne tylko przeciwko bakteriom.
• Przestrzegaj zaleceń lekarza: gdy antybiotyki są potrzebne, ważne jest, aby przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących dawkowania i czasu trwania leczenia. Nie przerywaj kuracji przedwcześnie, nawet jeśli poczujesz się lepiej.
• Nie używaj antybiotyków pozostałych po poprzednich kuracjach: stare lub niewykorzystane antybiotyki mogą być nieskuteczne lub nieodpowiednie do leczenia bieżącej infekcji.
• Promuj higienę i profilaktykę: regularne mycie rąk, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi osobami oraz odpowiednie szczepienia mogą zmniejszyć ryzyko infekcji.
• Edukacja i podnoszenie świadomości: rozpowszechnianie wiedzy o antybiotykooporności wśród rodziny i znajomych może pomóc w rozpowszechnianiu dobrych praktyk.
• Wspieraj badania i polityki zdrowotne: popieraj działania mające na celu rozwój nowych antybiotyków i strategii walki z antybiotykoopornością.

Przestrzeganie tych prostych wskazówek może mieć znaczący wpływ na ograniczenie rozwoju oporności na antybiotyki i ochronę zdrowia publicznego.

Globalne Działania i Edukacja

W bieżącym roku szczególny nacisk położono na cele określone w przyjętym w czerwcu 2023 roku zaleceniu Rady Unii Europejskiej (2023/C 220/01) w sprawie wzmożenia działań Unii Europejskiej na rzecz intensyfikacji działań w zakresie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach podejścia „Jedno zdrowie”. Koncepcja „Jedno zdrowie” oznacza podejście zakładające działania na rzecz współpracy wielu dyscyplin lokalnych, na szczeblu krajowym i globalnym w celu osiągnięcia optymalnego zdrowia dla ludzi, zwierząt i środowiska.

W Polsce organizacją Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach i propagowaniem jego celów zajmuje się Narodowy Instytut Leków, w ramach programu zdrowotnego Ministerstwa Zdrowia pn. „Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025”. Szczegółowe informacje o tegorocznych obchodach Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach w Polsce, znajdują się na stronie internetowej „Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków” www.antybiotyki.edu.pl.

Podsumowanie

Zakończymy apelując o świadome stosowanie antybiotyków i podkreślając, że każdy z nas ma rolę do odegrania w zapobieganiu antybiotykooporności.

 

Źródła:

Narodowy Program Ochrony Antybiotyków

Akademia NFZ Narodowy Fundusz Zdrowia Centrala

World Health Organization

Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie

NATIONAL GEOGRAPHIC