Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szczecinku

Ukąszenia owadów często skutkują miejscowym obrzękiem, świądem oraz bólem, które przeważnie – w przypadku braku uczulenia – dość szybko ustępują. Wiele zwierząt przenosi jednak poważne schorzenia, takie jak borelioza, dlatego w celu ochrony ludzkiego zdrowia powinno stosować się środki zapobiegawcze – repelenty.
Repelenty są to wszelkiego rodzaju środki odstraszające organizmy zwierzęce. Zaliczamy do nich zarówno związki chemiczne, substancje naturalne, jak i urządzenia wydające sygnały świetle lub dźwiękowe. Działanie odstraszające repelentów polega na wpływie na zmysł wzroku, słuchu, smaku, węchu lub dotyku zwierzęcia, czego efektem jest zmiana miejsca jego bytowania. Dzięki stosowaniu repelentów można uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości związanych z ukąszeniem, jak świąd czy opuchlizna, a także zminimalizować ryzyko wystąpienia chorób, takich jak borelioza czy KZM.

Najczęściej stosowane są gotowe preparaty zawierające naturalne lub chemiczne substancje, które po aplikacji tworzą na skórze parującą warstwę ochronną, nieprzyjemną pod względem smaku i zapachu dla owadów. Ochronne działanie repelentów zmniejsza się wraz z poceniem, silnym wiatrem czy wysoką temperaturą.

Produkty przeznaczone do odstraszania komarów i kleszczy w celu zabezpieczenia się przed ich ugryzieniami i związanymi z nimi zagrożeniami są produktami biobójczymi.
W myśl przepisów, udostępniane na rynku i stosowane na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej mogą być tylko produkty biobójcze, na które wydane jest odpowiednie pozwolenie zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o produktach biobójczych. Produkty te podlegają wpisowi do Wykazu Produktów Biobójczych dostępnego na stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Warto pamiętać, że repelenty nieposiadające pozwolenia niezależnie od ich postaci mogą nie wykazywać sugerowanego działania odstraszającego owady, a nawet jeśli ich działanie jest skuteczne, to ich stosowanie może stwarzać zagrożenie dla życia i zdrowia. Szczególną uwagę należy zwrócić na produkty nabywane w sklepach internetowych i platformach e-commerce, a także w nieoficjalnych kanałach dystrybucji i od podmiotów nieprowadzących oficjalnej działalności gospodarczej.
Tylko produkty biobójcze posiadające pozwolenie, stosowane zgodnie z przeznaczeniem i w sposób określony przez producenta, są produktami o udowodnionym działaniu, które mogą być bezpiecznie i skutecznie stosowane.

Jak bezpiecznie używać środków przeciw owadom
Środki odstraszające owady w postaci aerozoli należy aplikować z odległości ok. 15-20 cm od ciała. Preparatów odstraszających komary czy kleszcze nie nanosi się na okolice oczu, nosa oraz ust. U dzieci dodatkowo podczas aplikacji repelentu należy omijać dłonie, aby zapobiec przedostaniu się preparatu za ich pośrednictwem do jamy ustnej lub oka.

W większości repelentów nie należy stosować w zamkniętych pomieszczeniach

Repelentów zawierających DEET nie mogą stosować kobiety w ciąży i dzieci poniżej 2. roku życia (pomiędzy 2. a 12. rokiem można używać je tylko w razie konieczności). Obecnie DEET zalecana jest przed CDC (Centers for Disease Control and Prevention) jako substancja skutecznie chroniąca przed boreliozą przenoszoną przez kleszcze.

Stosowanie naturalnych repelentów zapewnia krótkotrwałą (około dwugodzinną) ochronę przed owadami. Pomimo naturalnego pochodzenia olejki eteryczne są bardzo silnymi alergenami, dlatego nie zaleca się stosowania ich u kobiet ciężarnych w I trymestrze ciąży oraz u dzieci poniżej 3. roku życia, pomimo iż na rynku spotykane są preparaty dozwolone nawet od 1. miesiąca życia.  Dla kobiet w ciąży oraz dzieci rekomendowane są repelenty z naturalnymi składnikami, zawierające w swoim składzie olejki eteryczne użyte w niskich stężeniach, np.: eukaliptusowy, cytrynowy, lawendowy lub miętowy. Ze względu na silne działanie i możliwość wywołania niebezpiecznych skurczów macicy, grożących poronieniem, preparaty z naturalnymi olejkami nie powinny być stosowane w pierwszym trymestrze ciąży.