Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

W 2025 r. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie zrealizowała działania ochronne w ramach projektu pn. Wdrażanie działań z zakresu ochrony czynnej na obszarach Natura 2000. Zabiegi zostały przeprowadzone na terenie 5 mazowieckich obszarów Natura 2000: Dolina Środkowej Wisły PLB140004, Ostoja Nadliwiecka PLH140032, Łąki Soleckie PLH140055, Dzwonecznik w Kisielanach PLH140026 oraz Stawy w Żabieńcu PLH140039. Całkowita powierzchnia objęta ochroną czynną w ramach projektu w 2025 r. wynosi 49,1 ha.

Prace polegały głównie na wykaszaniu łąk i runa leśnego, wycince młodych drzew i krzewów oraz przerzedzaniu warstwy krzewów wraz z redukcją podszytu. Działania te miały na celu poprawę stanu zachowania siedlisk gatunków będących przedmiotami ochrony obszarów Natura 2000. Nadmierne zacienienie warstwy runa pogarsza bowiem warunki siedliskowe wielu gatunków roślin ciepłolubnych, w tym np. dzwonecznika wonnego – przedmiotu ochrony w obszarze Natura 2000 Dzwonecznik w Kisielanach. Jednocześnie dzięki zabiegom poprawią się warunki świetlne i termiczne w świetlistej dąbrowie – siedlisku stanowiącym także przedmiot ochrony ww. obszaru. Z kolei obecność młodych drzew i krzewów na wiślanych wyspach jest niekorzystna dla ptaków siewkowych wyprowadzających lęgi wprost na piasku. Usunięcie tej roślinności zwiększy szansę na sukces lęgowy m.in. rzadkich mew, rybitw i sieweczek w kolejnym sezonie. Podczas wykaszania łąk, poza wycinaniem drzew i krzewów, usuwane były również rośliny gatunków obcych, np. nawłoci kanadyjskiej. Wypiera ona  praktycznie wszystkie inne gatunki roślin, wpływając niekorzystnie na skład gatunkowy terenów otwartych.  Biomasa powstała w wyniku tych działań ochronnych została usunięta z obszarów chronionych.

Ważnym efektem przeprowadzonych zabiegów jest poprawa warunków życia wielu cennych i chronionych gatunków zwierząt, takich jak np. ślimak poczwarówka jajowata, czy motyle: czerwończyk nieparek i modraszek telejus. W obszarze Natura 2000 Stawy w Żabieńcu od strony południowej wycięto indywidualnie wskazane drzewa wyznaczone w taki sposób, aby maksymalnie odsłonić zbiornik wodny będący siedliskiem kumaka nizinnego. Pozwoli to na szybsze nagrzewanie się wody w okresie godowym i rozrodczym. Wyższa temperatura wody wpłynie na jakość oraz intensywność jego godów, przekładając się na sukces rozrodczy. Wycięte drzewa pozostawiono w miejscu ścinki, co poprawi zasoby martwego drewna, a jednocześnie może pozytywnie wpłynąć na retencję, częściowo ograniczając możliwość spływu i parowania wody.

Dodatkowo na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie została wykonana ekspertyza przyrodnicza dotycząca montażu schronień zastępczych i zabezpieczenia wlotów w obszarze Natura 2000 Forty Modlińskie PLH140020. Na podstawie ww. ekspertyzy w 2026 r. planowane jest przeprowadzenie działań ochronnych ukierunkowanych na zabezpieczenie schronień nietoperzy.

Kompleksowa ochrona obszarów Natura 2000 to główny cel projektu pn. Wdrażanie działań z zakresu ochrony czynnej na obszarach Natura 2000 (FENX.01.05-IW.01-0113/24) realizowanego od 2024 r. przez 13 regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. Projekt ten jest współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027.

Na terenie województwa mazowieckiego, w ciągu 5 lat, działaniami ochronnymi objętych zostanie 25 obszarów Natura 2000 oraz 27 przedmiotów ochrony, w tym: 7 siedlisk przyrodniczych, 3 gatunki roślin oraz 17 gatunków zwierząt i ich siedlisk. Są to te przedmioty ochrony, których stan zachowania w dokumentach planistycznych został oceniony na U1 – niewłaściwy lub U2 – zły, bądź dla których niezbędne jest podjęcie działań mających na celu zahamowanie negatywnych zmian. Łączny koszt zadań z zakresu ochrony czynnej i monitoringu jej skuteczności na Mazowszu wynosi 4 149 000 zł.