Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

Kulik wielki to największy w Polsce przedstawiciel rodziny bekasowatych (samica zazwyczaj waży około 1,3 kg). Jego donośny, mocny głos jest symbolem dzikich łąk i rozległych pastwisk. Od fonetycznego zapisu dźwięku wydawanego przez te ptaki pochodzi nazwa kulik.

Kuliki są długowieczne (żyją do około 30 lat). Wyróżnia je charakterystyczny, długi dziób (15 cm), zagięty na końcu, umożliwiający pobieranie pożywienia spod ziemi i wody oraz z powierzchni liści. Żywią się bezkręgowcami (owadami i ich larwami, pierścienicami, skorupiakami, pająkami, ślimakami), małymi kręgowcami (płazy, ryby). Zdarza się, że uzupełniają dietę jagodami i nasionami. Dzięki różnicy w długości dziobów (samica ma nieco dłuższy dziób niż samiec) para nie konkuruje ze sobą o zasoby pokarmowe.

Są to ptaki wędrowne. Z zimowisk w Afryce i południowej Europie ptaki powracają do naszego kraju w marcu i kwietniu, zajmując te same rewiry co w roku ubiegłym. Niezwłocznie po przybyciu przystępują do widowiskowych toków. Samce podczas lotu tokowego wzbijają się na kilkadziesiąt metrów po czym stromo opadają w dół, wydając przy tym charakterystyczne odgłosy. Gniazdo to zazwyczaj wygrzebany w ziemi dołek wyściełany trawami lub kępa turzyc. Dzięki swojej odwadze i determinacji w trosce o pisklęta kuliki wielkie zapewniają ochronę również innym gatunkom, które chętnie zasiedlają miejsca w sąsiedztwie ich gniazd, takim jak np. kszyk.

Mazowsze jest ważną ostoją kulika. W dolinie Narwi, Omulwi i Płodownicy, Wkry i Mławki oraz w obrębie Bagna Pulwy zachowały się jeszcze siedliska odpowiadające wymaganiom tego gatunku. Stanowiska w dolinach rzek stanowią głównie niezmeliorowane łąki, często powyżej 100 ha, o podłożu torfowym, z dużym udziałem turzyc oraz takich gatunków, jak firletka poszarpana, knieć błotna, jaskier ostry oraz rdest wężownik. Z punktu widzenia warunków optymalnych dla kulika powierzchnia zadrzewień i zakrzewień nie powinna tu przekraczać 5%. Łąki powinny być użytkowane ekstensywnie, koszone po 1 sierpnia, nienawożone mineralnie, prace agrotechniczne powinny być prowadzone poza sezonem lęgowym (marzec, czerwiec).

Obszar Natura 2000 Bagno Pulwy PLB140015, to duży teren (około 4000 ha) obejmujący wilgotne łąki, położony w sąsiedztwie Narwi, gdzie ptaki od dawna znajdują dobre miejsce do rozrodu i wychowywania potomstwa. W chwili ustanawiania obszaru Natura 2000 liczebność gatunku szacowano na 8-12 par lęgowych. Od tego czasu sytuacja uległa niestety pogorszeniu. Według najnowszych danych szacuje się, że liczebność kulików wielkich w obszarze wynosi poniżej 6 par lęgowych.

Głównym zagrożeniem dla kulików wielkich jest obecnie zaniechanie łąkowego użytkowania gruntów, drapieżnictwo lisów, kun i ptaków oraz coraz większa presja człowieka, w tym m.in. melioracje. Spadek populacji związany jest z niskim sukcesem lęgowym spowodowanym wspomnianym drapieżnictwem, zabiegami agrotechnicznymi prowadzonymi w niewłaściwy sposób w sezonie lęgowym oraz zmianami biotopu. Bogate zbiorowiska roślin łąkowych wciąż zamieniane są na kilkugatunkowe mieszanki intensywnie nawożonych szlachetnych gatunków traw. Łąki są meliorowane, przez co zmniejsza się liczba naturalnych zastoisk wody, na których żerują kuliki wielkie. Zanika także mozaikowa struktura z wyniesionymi grądzikami otoczonymi wodą, która częściowo chroniła lęgi przed drapieżnymi ssakami.